Katalog

5 bKlM 1997 SAYI 602 ğim için gcri çevirmişti söyleşi isteğimi) Yinc de özcl yaşamında bulamadıği özgürliiğii sanatındayakalamaçabasındabas.arılıolmadığını söyleyemeyiz. Endonezya'ya gelince, yetmis yıllik sinema tarilıine imza atmış 200240 yönctmendenyalnızcadördükadın. Iînönemli kadın yönctmcn ısc ilk filmini 1979'dagerçekleştiren Ida Karida. Kilmcndüstrisinccleştirmcn olarak gircn, senaryo ya/arı vc asistan basamaklanndanyönctmcnliğcula^anldaFarida'nınilkt'ilmıÖğrctmcnımÇokOüzcl.gi^elerdeçokbaşanlıolmuştu. Bubaçarıdiğer filınlerine dc yansıdı. Farida'yı crkcklcrin egemenolduğufilnıdünyasınakatılmakistcycrı genç kadırılara örnck göstercbilırsek dc filmlerine yakından gö/ ntınca gerçckte birer'hrkckFılmrolduklaııçıkıyorortaya. Örneğin ilk filmi, Öğretmenim Çok Güzel'in kahramanı, kı/ kurusu botanist Dina: Erkeklcrdendclıccsıncncfrctctnıcktcdir Dina. KendisinisevenLkolojıst Danu'yada kötüdavranır. Bu 'anormal' davranışınnedeniniıulahaöneebiı erkektenyediğidarbeyc dayandığını öğreniriz filmdc. Danıı'nın (yambirerkcğin)sevgisi vcanlayışısonucu 'norınal'edöner. Giyimineçekidüzenverir, düğmelerini açar, saçlarını omu/a atar ve y inebir'kadın'olıır. O y ıllarda Jakarta'da dÜ7cnlcncn Alman filınleri konferansı sırasında, aydın kadınların bilc fcnıinizme kaı>ı çıktıkları görülmüs.tü. Avrupa'nın lersine lindonezya toplumundakadırımözgüılüğüiçinböylebırkadınerkekkavgasınagereksiniınduyulmadığınısavundular. Farida'nınfilmlerideeşıtlığin yasal olmadığı görü^üne uygun düşüyordu. 13 Iran 'lıyönctmen Rakhshan Hani Etemud. süredilen fotoğrafçıgazeteci Cao Depci'nin beklcnmedik bir olay karşısında aldığı tavrı konu alarak yeni orta direğe ayna tuttu. Rakhshan Hani Etemad'ın Bronz Leoparla ödüllendirildiği "Mavi Yuşmuklı"... Gururveomuz Yönetmenin son filmi Yüzkızartıcı ise cski Çin toplumunda iki fahişenin öyküsüydü. Komünist ordu gelip dc tüm gcnelcvleıi kapatınca biri islah y urduna kapanıyor diğeri ise sevdiği erkeğin peşinc düşüyordu. lkisi de gerçekte aynı erkeği seviyordu kadınların. Yönetmene göre iki tür kadın vardı: "Biri idealleri için yaşayan,gururlu kadın. Her zaman kendisini deli gibi sevecck kusursuz erkeği arıyor. Başkaları tarafından kullanılmayı kaldıramıyorhiçbir zaman. Bazcn çok kcndine dönük olabiliyor. Böy le kadınlann sonu hep trajcdi ile biter. Aynı Qiuyi gıbı. übürii, Xıaotürü ise erkeğin onııı/unabaşını yaslayan kadın ki böy lcce kolayhkla erkeğin sevgisini kazanabiliyor. Bunu nedenli i.stesedeyakalayamıyorQiuyi. Amageıçckçi olmayı başarıyor, hem kendini lıemde sevdiği adamıtüketmekuğruna bilc." l^tckısacaöykübuydufilmin. Bc!jinciku!>aktan.ClıcnK.aıgc'nınsınıfarkadaijiNing Yıngdeçokyctencklibiıyönetmendi. Bertoluccı 'yc asistan olarak çalı^tığı Son lmparator'un ardından gcrçeklcştirdiği fılmlcrarasındaGırgırına(1992),()perameraklısıbırciTiekligrubununbo!}Zamanlarını doldurmak ıçın kıırmaya çah^tığı aınatör opera topluluğunıın öyküsiinü veriyordu. Belli basjlı Avıupa festivallerinin ödiillerc boğduğubufilmin ardından mahallepolısi Doğu kızıldır... Çin'egelincc: Iddialıgençkadınlarönemli işler yapıyur bu ülkede. Adları C'hcn Kaigc, Zhan Yimou'nun ardında gelse bıle... Daha(,'in Halk t'umhurıycti'nirı başlangıcında.kadmlaröncmlibirroloynadıfilmcndüstrısındc. 1950'lerdc Kunıünıst Partı kadın yönctmen yetıştırmck için özcl caba göstcrdi. Kariycrine oyuncıı olarak basjlayan WangPing'in(,'m'in ilk kadın yönetmcnı olduğıı söylcndi. Kültürcl dcvrinıdcn öncc gcı\ckle!)lırdığı t'ılmlcr sosyalisl köylcrdc sınıf(;arpi!}ii)abigibikonularıelealdı. Doğu Kmklıradlı cpik filmi külliircl dcvrinısırasında göklereçıkan MaoZedungcfsancsindeöneınlibirroloynadı l97()'lcrvcl980'lcrdcBcıjınglılmAkademisi 'ndcn çıkan gcnc yünetınenler, yazın sanaUnaegemcn olan 'yara yazınrnakoşut olarak, kültürcl devrimdcn çckılcn acıları yansıtan filmlcrc soy undular. Zamanla odak noktası.kadınkahratnandabirlc^ti ve kadın yönctmenlerscslcrını temınıst olarak duyurmayabasjladılar. Yalnızonlarınarayiijları Batı t'emınıstlerinkindcn çok iarklıydı ve her zaman Çinli açısı korundu. Bcşinci ku^ağın, C'hcn Kaigc, Zhang Yimou gibi crkck yönetmenlcri yanı sıra Hu Mei gibi kadın yönctmenlerdesesinidııyurdu. 1990'laragcldiğimizdc kadın yönctmenlercrkeklcrin yanı sırackonomikvepolitiksorunlarıgöğiislemeyebaşladılar. Li Shaohong'un, Gabricl Garcia Marquez'in "Kırmızı Pazartesi" adlı yapıtmdan Çinyas>amınauyguladığı"Kanlı Sabah" (,'in sınemasında ilk kcz, köy yaşamını tüm yalınlığıyla veriyordu. Böylc bir görüntüyü Quiujiu'nun öyküsii filmi (Gongu Li'nin hak arayan hamile kadın rolünü oynadığı) ile yakalayabilmcsi için iki yıl gerekecekti Zhang Yimou'ya.YazarMarquez'inpekbeğendiği Kanlı Sabah, hükümetin hışmına uğray a dursun, kırsal kesimdcn güncel kent ya^amınaçevirdi kamerasıni Li Shaohong. Aile Fotoğrafı'nda ikinci kansı ve oğulları ile y aşayan vc parti tarafından devaml ı san Rukhshun Hani Htemad / Narf>ess. nin Amcrikanpolisiyefilmlerinehiçbenzcmcyenycknesak,biteviye yaşamını vercn 1^ Ba^ında filmi ile dcyetencğini bir kcz daha kanıtladıNingYıng'. Hong Kong'un iki öncmli kadın yönctmenı var. Bunlardanbiri artık Avııstralya'daya>jiyor ( lara Lavv. Hong Kongyakınlanndaki Portckizkolonisi,kumarccnneti Macao'da doğmuştu. Öncmli filmlerinden biri, Locar no Film Festivali'ndc Altın Lcoparalan ve Istunbul'da da gösterilen Antonioni Sıili Sonbaharda Ay (1992), (,'in'c gcrı döneccğı günübekleycntedirgin HongKong'ta.aılesi Kanada'ya göç ctmİ!j bir genç kız ile kafası her şeye bozuk gcnç Japon Yuppie arasında gelişen garip bir arkada^lığı elc alıyordu. Gerçi yönelmcni ilgilcndırcn bu öyküdcn çok son 2030 yıl içindc müthiş bir hızkv*" Hong Kong 'lu yönetmen Clara Law. " Yaz Karı "nın ynnetmeni Ann Hui de Hong Kong 'lu.