Katalog

12OCAK 1 W7. SAYI 564 1 5 tlk gördüğünde iki aylıktı L/ğur. On dörtyıl sonra biraraya geldiklerinde yuptıklan ilk ij hamama gitmek oldu... mamıştı, Tiirkiye Halk Kurtuluş Partisi Cephcsi Acilcilerörgütününkurucusuveönderi olmaktan suçlanarak gözaltınaalındı. Tutuklandıgında lc>78'ın 5 Mart'ıydı.25Mart'ta koğıi!}agönderilencsyalannırıarasındabir notbuldu,"Biroğlunoldu."Kırksekizsaat sonra, salı günü ziyarette yeni haberlcr alacaktı, belki de bir fotoğraf. Pazartesi gecesi SamsunCezaevi'nesürgünedıldı. BıırsaCezaevi'nın 12. koğuşunda, Kemal Tahir'in, Balaban'ınyattığı,NazımHikmct'in"Şeyh Bcdrcttin Ucstanı"nı yazdığı ranzanın o ikincı katındaba^lamiijtıtezaeviyolculuğu. Sanısun'u Trabzon, onu Amasya, Adıyanıan, Mardin izledi. 12 hylül'ü Dıyarbakır'dakarsıladı. Oiyarbakır'danSınop'agöndenldı.oradandaBursa'ya... Üç bin ıkı yüz seksen bcij gün... Yani doDevrim ve edebiyat... kuz"ınsanM/"yil. AdalctBakanlığf nınbclkı de ki'jiyc ö/el (,ıkardığı tek genelgcyle Miitiindünyadagenclığinbas,kaldırdığıo hüerede tutuldu Esber Yağmurdereh. Binı yıl, yani 1968'de"Yeni Eylem'isimlidergiaskın mektup yastığının altında bekledi niıı hcm salııpl iğiııi hcııı sorumlu yönetmcnokunmayı.Onlarcatelgraftaneyazdığınıbiliğini üstlcndi. Aynı yıllarda HüseyinC'onlcmcdi. Davasınınhangiasamadaoldutürk"Yorgan Dergisi"nı yayımhyordu, ğunıı, kimlerinöldüğünü,günesinsofçarşambagünlcrıdeonunevındctoplarasmaolurmaktankimlerinva/geçtiğinıp, felscfc vc cdcbıyat ü/crınc söylesiniöğrenemcdi. Yapabıleccğıtekbırşey yorlardı. Amayinedc"Ycni Eylcm"in vardı,kendı kcndı.sıneyetmek. Buyüzbasjkabirycri vardı.ofelsefeyleedebiclcnbellcğındcbıriktirdigi hcrjfcyi idayatı siyascte tas,ıyordu. K.inıler mı vardı relı kullanması gerektigini düş,ündü. 0 grupta? Ahmet Inan, Bilgin Adalı, Eskitınemeliydi. Bir gün Salah BirArkadaş Zckaı Özger, I lüscyın C'evascrin^iirinedayandr'Bırışıkdüşerse hir... C'tvaevındc kaldığı siire içinde üstiine basma/ daha da yakınlaşırkor1 lüseyınC'evahır'ı hepolrajikölümüykarsin..."l',rtesıgün BehçelNecatigirin lc anıınsayacuktı Es,ber. Oysa onlar "(,'oklarından düs.üyor da bunea/Gördevriındcrı<;okedebiyaUankonu$urlarmüyorgelipgcçcnler..."iylekalabalıkdı."Bitgüns,udevıimıyapsakda"derla;;tı. Sadece kendisinin dinlediği bestedi Cevalıir "Artık edebiyatla uğraşler yaptı. Sınop'ta birlikte ölümünü sanı..." Ama olmayacakti. l*.s>bcr dc bekledıği Balıkesirlı idatn mahkumu sonradan öğrcnccektı, dcvrimin öyle Ali'nin öyküsünüya/.dı bclleğine. Bir bas.layıpbıtcnbirş.eyolmadığım... havalandırına dönü^ü gardiyanın hücCanıus, Sartre ve Katka y ıllarıydı altresinin duvarında öldürdüğü "akrcp"i mışlar. Edebiyatabaki'jlarınıbuısimlcr hıssettı yorgan hcr yü/iinc değişjnde. etkılcyccek, ü/enne döncmın Türk yaDoktora çıktı "Neyin var" diye sordu, /arları eklenecekti... Amayelıııi^li yıl"Akrep" dedi. "Soktu ınu?", "Hayır." laıagelindiğinde Hs,beriçin politıka da"Üv senedirburadayım" dedı doktor" ha daağırbasacak,ya/ıları polıtik maHiç akrep sokmasından vaka gclmedi, kalelcre, bro.'jürlere dönü^ccckti. Oruç demek ki zararsızlar." Doktor, akrebi Aruoba, Füsun Akatlı, Tunccr Koyucu hiçgörmedi... veBedrettint'ömert'lcbırlıktcydidoktoraöğrcncıliğısırasında. l2Martizin Sonraları, kcndisiyle, yalnızlığıyla vermedi, bitiretnedi doktorasını. Bühesaplai)acaktı: yükbirgruplabirlikteokutdanuzaklaş"Benim yaslanabildiğim birsjey varo tırıldı.Sevdanin.kavgaruniçiçegcçtida, edindiğim kültür. Altmıslı yıllarda ğı o coşkulu günlere ilk darbc indiril Sumru ağabeyini "kovaladı" cezaevinden cezaevine... siyasete katılan herkes asgari olarak Eijbcriçinyazmındailkadımıydı. Bunuyinc Bursa'daçıkarttıkları "Aydınlığa Doğru" isimlidergi i/.ledi. I Iuk.uk l'akültesi'nc bas,ladığında yaziyı ve felsefeyı peşındc sürüklcdi. Hcdcfı belliydi; hukuk mcslcğı olacaktı, felsefe ise kanycr alanı. I lukuğa dcvam cdcrkcn hcmcn bıti.jiktekı Eğıtım Fakültesı'ndc Suut Kcmarın, I lilmıZiyaÜlgen'inderslcriniizledi. Nusret llı/ır'ın evındegerçcklcijtirdiği Kant söyles,ilcrının birkaç ıniidavimindcn bırıydi. Bununladayclinıtıcdi, IstanbulyolculuklannıgözealıpNenniUygur'unDescartcsscmincrlerinekatıldı. Fakültebitince felscfc doktorası için Hacctlcpe Üniversitc'sincgidiptonnadiKuviradi'nınöğrencısi oldu. Doktorakonu.su "varolu>çuluk"du. mişti... 1 lüseyin Hasıp Bcy, şimdı dc Samsuncla memurdu. Kijber, ailcsinin yanına dönüp avukatlığaba;>ladı. DlSK'in Karadenizbölgesi davalarmı üstlendi, TÖBDHR'in de Avukatlıkla politik çalışmalarını birarada yürütüyordu. ŞerefNur'laosıralarkarşıla.'jti. O ilk aşk, hem ılkokuldakısıra arkadasji, hcm komşu Inhısarmemurunun kı/ı çokeski yıllardaydı artık. Inhisar memuru Erzurum'atayincdilim;earayagiren ayrılık, iki y ıl sonra birsinemada karşılaşma, merclivenlcrinba^ındadurupsahanlıktaablasıylabırlikteduranki7İaohcyccanlı,çekingenbaki!}ma olanca saflığıyla kalmıştı anılannda. IJnivcrsıtc ytllarının bekar cvleri, birlikte u/un yolculuklara vıkılmi!) kadınlar, "Ne /amanakadar"ıhi(,hesaplanmamışilişkilerde öylc... Evlendiklermdetarıhler 1^77'ninnısanını gösterıyordu. î>crcf Nur, Dursa'ya tayin oldu.hşbcrbuke/Uursaclabirbüroavtıkerıclinc. Uahacvliliklcri birinci yılını tıımaıııla Eşber Yağmurdereli'yi geçtiğimiz aylarda cczacvlcrindeki ölüm oruçlannın bitirilişinde gösterdiği çabayla tanıyoruz. İnsanca yaşamla ölüm arasındaki o ince çizgide ustaca yürüyüşüyle... Sonra "Barış îçin Bir Milyon İmza" kampanyasının sözcülüğünü üstlcndi. Şimdi elli üç yaşının ikinci baharında. İnsan orada, dircniş, umut, scvda ve kavga da... burjuva kültürünü özümsemi.ş: insanlardı. I lepimızoradan geçtik ve okültüriin hesapla<jmasını yaparak kendimizi bu saflara geçirdik. Cezaevine geldiğimde diğer insanlarla aramda ya!> farkı vardı. On yıllık yas; farkı belki bir kuşağı diğerinden ayırmaz amaTürkıyebaşkaiilkclerinyü/yıldayaşadığı dönüşümlcri on yıla sığdıran bir ülke. f>unugördüm,yetmis,li yıllarda devrimciliğe ba^layan insanlar, örgütlerininbakışaçılarını bildirilerden ve dergilcrden klişe olarak anladılar. 12 Eyliil'de devletin şıddetiyle yüzyüzc kaldığımizda bızim ku.ş;ağimi7 kendı ıçınde yaslanabilecek bir^eyler bulmufjtu ama..."BudÜ!>üncesinigenelle!}lirebilirmiydi Ei}ber?Dı^ardageçirdigibe^yıl onu doğrulamıs.tı.Bugün Tiirkiye 'desiyaseti bırakmayanlara bakmak yeterdı .. Hücreden çıkmak tahlıyc nlmak gıbıydi, l9S7'de. İlk gördüğünde iki aylıktı oğlu Uğur, ^imdi ilkokul sonsınıföğreııcısi. Şeref Nur'la ili^kilcıi zaman ve mckanın aynlığındaazalaazala,kopmıi'jtıı. Şımdı k»ğui>ta, insanların arasında, dış dünyaya bırkae adıın daha yakın yeniden yazıyla bulu^mak vardı, öyküleryazdı, senaryolaı, piyesler... 1(W() yılınagclindiğindeUluslararası AfOrgütii, Türk devletının"İ!>bcr Yağnııırdcrclı tcröristtır" demelerıne kanjin yargılanmasının veömürboyuhapiscezasınaearptırılınasınınaslındatamda 12Eylülyani darbehukukunun, tipık hır örncği olduğunu kavradı.Darbc hukukuntın i'jkcnccye dayandığı ortadaydı. Sadece r.ijbcr'ııı değil, bınlerce hükünılününyargılanma Veee/alandırılma biçimi nc iç ne de ulu.slararası hukuka ııygundu. 1988'de, Bırlcsmış Mılletler'in İ!jkcnceyc Karsji Sö/lcsmcsi'nin ım/alayan, bunu sadece ilk ım/alayan ülke propagandasınadönü^türenTürkiyeijimdidarbokaktaydı. Çüııkü, AfOrgütii sözlesjmcnın Eşber'c uygulanmasıiçınkampanyabas,lattı. Istenıleni yaptnak,Türkiye i(,in yargı sisteminin dcçökmcsi demekti. Döncnıin Adalct Bakanı Oltan Sungurlu iki kez görüştü Eijber'lc."Hepiıni/biliyoruzki"dcdı "Tiirkiye 'deişkence biryargılamayöntcmı.Sözleşmenin hükümlerını fıilcn uygulamaya kalkarsak Tiirkiye'de yargı sistemi ı;öker. Bunun altından kalkamayız." Teklifi ise Bursa Curnhuriyet Baijsavcısı ilctti "Senin özelbirdurumun var. Gözleriningörmcmcsi Cumhurbaşkanı'na anayasadakı özel af yetkisini kullanma olanağı yaratıyor. •"