Katalog

4A&USIOS 19% SAYI541 NORVEÇLİ GOZUYLE KNUT HAMSUN Bugun Norveçlıler Knut Hamsun konusunda neler duşunuyor, neler hıssedıyorlar"? Bunu Halım Spatar, Norveçlı arkadaşı yazar ve oğretmen Rolf Gunnar Ballo'ya mektubunda sormuştu Rolf 30 Ağustos 1992 tarıhlı mektubunda Knut Hamsun konusunda Spatar a şunları yazıyordu "Kral ıle Kralıçe nın Alta yı zıyaretlerının fotoğraflarını sana yollamış mıydım hatırlamıyorum Geçen hafta bazı mektuplar yazdım ama artık bazı şeylerı unutur oldum gıttı Belkı de sana neredeyse butun Norveçlıler'ın Kral'larına çok duşun olmaları garıp gelıyordur öyle ya tarıh bıze kralların hep zengınlerle hep iktıdarın 'ust sınıfların" elınde olduğu adaletsız duzenle ılgılı kışıler olduklarını anlata gelmıştır Kral Haakon'un Norveç e geldığı 1905 ten berıyse durum hıç de boyle olmamıştır Bır keresınde kımılen komunıstlerı eleştırdıklerınde Kral Haakon, Unutmayın ben komunıstlerın de kralıyım," demıştı Kral Harald Fınnmark'tayken çok onemlı bır konuşma yaptı II Dunya Savaşı sırasında pek çok kışı Sovyetler Bırhğı'ne geçmıştı Bunlardan bırçoğu gızlıce Fınnmark a gelerek Alman askerı bırlıklerı, Alman gemılerı konusunda bılgı toplamışlardı Yaptıkları ış muttefıkler ıçın çok değerlı ve onemlıydı Savaştan sonra pek çok kımse madalyalarla odullendırıldı oysa onlara madalya veren olmadı Tersıne Soğuk Savaş başlayınca polıs peşlerıne duştu Çok zor bır yaşam surdu bu kımseler Sovyetler Bırlığı de bu kımselere karşı çok kotu davrandı Bazılarını Murmansk'a davet ettıler Onurlandırılacaklarını sanarak oraya gıttıler ama onurlandırılacak yerde, toplama kamplarına atıldılar Bu kışılerden bırını tanıyorum, tum duşlerı kınk yaşh bırını Kral Harald Nordland'da Knut Hamsun un Hamaroy dakı evını zıyaret ettı Bu ev Knut Hamsun'un aılesı ıle bırlıkte yıllarca yaşadığı ve en lyı romanlarından bırçoğunu yazdığı yer Kral, ayrıca Knut Hamsun'un hayatta kalan tek çocuğu olan oğlu Tore ıle de göruştu Kral Harald, şunları soylemek ıster gıbıydı "Nefret duygularını bır yana bırakmanın zamanı geldı Barış ıçınde yaşayalım savaşta yanlış yanda olanlarla bıle Ellı yıl geçtıkten sonra artık bunu yapmanın zamanıdır' Gazetecıler bu zıyaretı ıkı hafta boyunca tartışıp durdular Pek çoğu bu zıyaretten hoşlanmadı Hamsun'un yaşamının son yıllarını yaşadığı Grımstad'da halk yazarın heykelının dıkılmesını kabul etmedı Savaş sırasında gazetelere yazdığı yazılardan oturu ona hâla nefret beslıyorlar Savaştan sonra Hamsun'a yaşı doksana yaklaşmış olduğu halde çok ağır bır ceza verıldı Ben Kral'ın doğru olan şeyı yaptığı kanısındayım Hıçbır şeyı unutmayız, ama ınsan haklarına saygılıysak cezasını çeken bır ınsanın topluma tekrar kazanılması gerekır (hele oldukten sonra) ( ) Hamsun konusunda bır şeyler daha soyleyeyım Bazı meraklı ınsanlar her yaz Hamaroy da (' oy" Norveççe 'ada' anlamına gelır) Hamsun Gunlerı' duzenlıyorlar Tıyatro, muzık, dans gosterılerı yapılıyor Oyuncular Hamsun un en unlu kıtaplarından parçalar okuyorlar vb Geçen yıl "Hamsun Gunlerı sırasında Norveç'ten ve başka ulkelerden bır haylı ınsan Hamaroy'u zıyaret ettı Bırkaç yıl once karım ve çocuklarımla bırlıkte Grımstad yakınlarındakı Norholm'u zıyaret ettım Evlerın harap bır durumda olduğunu gormekten çok uzuntu duydum Hamsun, KuzeyNorveç'ten goçunce bır çıftlık satın aldı Kıtaplarından oldukça fazla para kazanmıştı, asıl evı restore ettırdı ve guzel bır konut halıne getırdı Bu evın yanında sapsade kuçuk bır ev daha vardı Son romanlarını ışte bu evde yazdı Bu evde luksten kaçmıştı ama evın kocaman bır kıtaplığı vardı Zıyaretçıler son el yazılarının durduğu o kuçucuk masaya bakarken ben bazı kıtapları gözden geçırdım Yapıtlarının bırçok dıllerdekı çevırılerı, butun dunyadan bırçok unlu yazarın baş sayfalarında ıthafları bulunan kıtapları karıştırdım Butun bunların uzerınde hâlâ durulmamış olmasına ınanmak zor Burayı bır muze halıne getırmek konusunda tartışmalar yapüdı ama bır sonuç çıkmadı Ben Alta'da bır kole|dekı öğretmenlığım sırasında hep Hamsun'un bazı kıtaplarından soz ederdım oğrencıler de bundan hoşlanırlardı Hamsun dahı bır yazardı ama slyaset ustune yazmaya kalktı mı bır çocuk kadar saf bırı olup çıkıyordu Gazetelerde yazdığı bazı yazılar dehşet verıcı şeylerdı ne var kı o, blr yandan Almanlar tarafından tutuklanan Norveçlılere yardım etmeye de çaba gostermıştı Savaştan sonra tum Hamsun aılesı Norveç Devletı ne borçlu olduğundan çok fazlasını odemek zorunda kaldı Karısı Mare, bıraz para kazanabılmek ıçın kocası ustune ıkı kıtap yazmak zorunda kalmıştı Savaşı ızleyen yıllarda buyuk bır yoksulluk ıçınde yaşadılar O yuzdendır kı tum nefterın artık sona ermesının zamanı gelmış olduğunu duşunuyorum Bunu da hıçbır şeyı, ama hıçbır şeyı unutmadan yapmalı •«( Knut Hamsun. 1920 Nobel bdebı\ut Odulıı suhıbı. Nuzüeıle ışbırlıgtnden \ıır^ılundı. Jcvamettı Alman kuvvetlerı 194445 kı^ınla(ratıı>mayagıımcdcnNoıvc(r'tcn(,ekıld] Budoncmeılıs.kıngo7İcmlcımı ı<,eıenkıabında ABD'lıga/etecı.tanh(,ı vcromanu vVıllıamL Shırcr şunlarıya/ıyor Nazı mıkıobunun NorvcO' çok seçkın iıı yazara bulas.tıgını gorerek dehşet ıçınde ,aidım Buyazar 1920 Nobel FdebıyatÖduu'nu kazanan buyuk romanu Knut Hamiiın'du Kole|deyken Dunya Nimetlerrnıve laha sonıa Açlık'ı okıımuş t,ok lıeyccan luymuş.Umı Maksım Cıorkı gıbı odayas.anınabıı emekvıolarakba^lanııştı Bırsure hıcago'da otobus bıletçısı olarak da çalıijTUŞ Ya7ilarındaınsanıntopıak.denızvetopumla mııcadelelerının trajık goruntulerını letımlıyordu Alman basınında onun kalemnden çıkma Nazı scmpatı/anı makaleler ıoy gostermeye ve daha sonra da Nazı i!>gal.ılerıyleiijbırlıgıyapmaktaolduğunaılı^kın raporlargclmeye basjayınca, go/lerıme ınanamaduıı Savaş, tan sonra oda Quıslınggıbı vatana ıhanetle suçlandı, ama sonunda (,ok yaşlı vc bunami!> durumda olması gerekc,e•>ıyle (o sırada seksenlerını suruyordu) hakkındakı suçlamalar duştu Ama (o da E/ra Pound gıbıMHS) daha sonra tekrar yargilandı vc Nazı rejımınden kendıne kışısel çikarsağladığı ıçınmahkumoldu.ogunlerde Norvet, ı<,ın bır haylı yuklu bır meblağ olan 65 OOOdolarparacezasınavarptnıldı Hamsun 19S2 cle 92 yanında oldu " (The NightmareYears, I93O194O(N Y l98S.Kâbus Yılları, 19101940) Kurhıluştansonrakiyargıljmalar sonunda aralarındaQuıslıng ındebulıınduğu24Nazı f}bıılıkı,ısı tdamedıldı,(,es,ıtli tezalaraı,arplırılan 19 000 kıs.ı aıasında en onemlı küji Knut Hamsun ılu ^ Italya Ezra Pound'a I9SH yılında omuı boyu otuıma lıakkı \erdı. Yohularlu bırlıkte /•umruk kupısmdan gırerken.