Katalog

CUMHURİYETDERGİ relyapılarıçındekıetkisitartışıldı. Ancakbu elestirılerinhicbin, kompleksin gelisim psıkolojısiiçindekiyeıınisarsacakdüzeydedeğildi. Kompleks hakkmda acabalara yol açaıı ilkçalışnıa, Norbert Bıschof'un 'Oidipus Bulmacası' isimli kitabı oldu. Cieriye bakıldığında, psikoloji bilimine iliskin yüzyılın en etkıli teorisindcn sözelnıek abartı olmaz. (,'ocugun anne ya da babasınayönclikcrotikolarak nitelenebilırduygusallığıüzerindekurgulubukışkırtıcı ıddianın'buncaetkilı vebasarılıolması ısebilımadamlarını oteden bcri son deıece sasırtmıştı. (,'ünkü yaklaşık yüzyıldır, bu tezi kanıtlayaeakbilmısel nitelik venieeliklearaştırma sonuçlarına da ulaşılamanıış, çekırdck savıııetrafındabirbilgiyumağıoluşturulamamışti. Son yıllarda yapılan genis çaplı ampirik bir araştırmanın (39 yas grubu 130 eoeuk) sonuelarınabakıldığında 'mutlaka' herçocuğun 4 ilc 6 yaşı arasında, anııe veya babasına (karşıt cinstcn) aşkla bağlanmasmın söz konusu olmadığı görülüyor. Hatta veriler, 39yasgrubunadahilbazıçocuklarınbelirtilen ödipal evre içindc anne ve babadan herhangi birini duygusal anlamda tereih ettiğini, onlardan birine daha saldırgan ya da daha duyarsızoldugunubilesöylemektenuzak. Ailelerle yapılan konusmalardada anne vebabanın çocuklarının özel tutumlarını farketmediğianlasılıyor. Zemini kayan varsayımlar... Bu arastırmalarm sonrasında ise öidipal bağlılığın genel bir kural değil, istisnalara özgü bir olgu olduğu düsünülüyor. Bubulgular ciddiye almdığında Freud'un Oidipus K.onıpleksi teorisi ve bu teori bağlanıında geliştırdiğitezlerm dedoğruluğundaşüpheye dÜ!)ülüyor. (,'ünkü teoriyegöre çocuğııngelişiminde nıerkez rol oynayan bu kompleks, yaşamının gcrıkalan bölümünüde etkısi altınaalıyorveyeti^kinliğindeyasadığıbirçok olay bu teori ışığmda yorumlanıyor. (,'ocuk bu kompleksi yaşamadığı duruında isebütün bu varsayımların zemini yok oluyor ve sorunlarmın teshis ve tedavisindeona yardımeı olmak bu nedenle neredeyse ımkansız bir lıal alıyor. Freud'a görc bu kompleksin tüm nevrozların eıkısnoktası olduğu düşüniilürse, bununyarataeagıyanlı^lıklandüsünebilmekçokzor değil. Ötcyandabiliınadanılannıdü^ündürenbir baska soru daha vardı: Birkaç araştırma ıle asırlık bir teorinin eürütülnıesi müıukün müydü? Yüzyıllık terapı geçmışi,bu kuramı doğrulamıyor mııydu ki, akademik dencylerlebütün teori silbastanedilsin'.'... Bütünbu soruları yamtlamak içın sadeee araştırmaların sonuvlarım değil,öncelikle Freud'un bu teori.sininampırıksınavmınbıJimsel tarıhinı irdelemek gerekıyordu. Lldeki ampirik belgelerkabacaikigrupta toplanıyor. Bunlardanbirincisi ve dahageniş çaplı olanı.genellikleyetiskinhastalara iliskin klinıkealışmalarsonucundaeldeedilmiş analizler. Gruplarayönelıksıstematik ampirik araştırmalar ise sayıca bir hayliaz. Buçalışmalardan eldc edilen ortak sonuclara bakıldığında ise (özelliklebirinci grubaaitbireysel ve ağır vakalara), odipüs kompleksinin hastaların yaşamlarını etkisi altına almakla birlikte hastaların 'tiimünde' görülmediği gözlemleniyor. Ve böylece odipüs kompleksi evrcnsel bir örnckolmaktan çıkıyor. Bunapsikoanalitiktcdavidehcrörneğin çok kendiıu; özgü olması ve araştırmalar için seçilen bu deneklerden (çoğu tedavı gören ve nan sonuçlarm genellenemeyeeeği olgusu daekleniyor. Bu konudaki bir başka sıkıntı da, odipüs kompleksi teşhisinin kiiçük yaşlarda değil de.hastayetişkinleştıkten ve başka bir ralıatsızlıkla doktora başvtırduktan sonra konmuş olması. Buradaki eıkış noktası da hastanın küçük yaşlarda yaşadığı odipal bağımlıhgındankurtulamamış olması nedenıyleşimdiki çelişkilerini yaşadığı inaneı. Oysa yetişkiıı Kız çocuklarının babalarına, erkek çocuklannın da annelerine aşık olduğu savıydı Oidipus kompleksi... Tam tamına yüzyıldır kurcalanmadan, tartışılmaz bir şekilde kabul edilen bu yaklaşım, bazı araştırmalar sonucu yetersiz ve temelsiz bulundu. Elveda Oidipus! S icgmund Freud arkadaşı ve mcslekdaşı \Vilhclm Flicss'e Ekim 1897 clc yazdığı bir mektupta, anncyc duyulan aşkla babaya duyulan nefreti çözdüğünü, hatta buna ilişkin bir takım vcrileri kendi yasamında da gözlemlediğini anlalıyordu. Cıı.1 çı konuya bu ilk değinişindebile.budüşünceyigenelanlamdadeğcr taşıyan bir veri olarak nitelediği haldc, meslek yaşamının en geçerli tcorisini kcşfettiğini o tarihte henüz bilmiyordu. Odipüs kompleksi olarak tanımlanan olgtınun psikoloji literatürüne temel taş olarak girişı o gündcn yaklaşık 20 y ıl sonrasına rastladı. Psikoanalizekolüneinanangruplardışında da bu kompleksin detayları fazla tartışılmamıştı. Freud'un daodipüsüsistematık bir şekildesıralayanhiçbirkaydmarastlanmamıştı.Günümüzekadarsiiregelmesinerağmcn,odipüs kompleksi adındakıteorik olguyu pratikteevrenscl bilim prensipleriyleortayakoyanbiryapıyoktu.Belkidebunedenle odipüs kompleksi sadeceanalitik psikolojıekolleriarasınasıkıştıkaldı. Yine de Freud'un gelişim psikolojisinc ilişkin Oidipus Kompleksi, ünivcrsitelerin psikolojidallarında, hatta analitik psikoloji ekolünüpekbenimsemeyenhocalar tarafındanda.sistematik bir şekilde okutulmayadevaııı edildı. (,'ok ele.ştirildi hatta 1'arklı kültü ağırruhsalrahatsızlıklarıolanlıastalar)alı