Katalog

4AĞUSTOS1996. SAYI541 bırinsamnbugünneyaptığıyadayaşadığı. küçiik ya^larda yas,adıklarıyla bağluntılı olmayabiliyor. Sorunyetis,kınlerin küçükken hangiduygulariçindedavrandıklannıhatırlamamalarında. Örneğin kız çocuklarıntn okullardatkiiçiiksınıflarda) daha çok kalem çalıyorolmaları, Frcud'a göre bilinçaltının penise olan özlemiyleaçıklanabiliyor, ancak cocukluğunda kalcm çalmıs. hiçbir erişkin kadının aklına böylc bir gerekçe gelmiyor. Rlbettcbu veriler.odıpüskompleksi teorisini ortadan vc uygulamadan kaldırmak adına hiçbir psikoanalizci için yeterşart değil, ancak araştırmaları ilerletmck vekompleksi ampirikbirsınavdangcçirmek içingerckli. Oidipus Kompleksinin varlığının kamtlanıtıak istcndiği böylc bir araştırmada, bu komplcksi beslcycn yan koşulların da araştırmakapsamınaalınmasıgerekiyor. Ancak değerlendirmeyöntemleriçokyönlü vc birlakımsorulandısjndabırakmamışbirçali!}ma, psikoloji çevrelerini bundan sonraki çalışmalarıadınatatminedebiliyor. Bu konuda, yukanda da bahsettiğimİ7 en genişçaplıaraş.tırma, 130 çocuk üzerindeyapıldı. Ekonomik vckültürcl anlamda orta sınıfa ait olan bu çocuklar, Freud'un teorisini araştırmak için uygun nilcliklerc sahip bir denck grubuydu. Tümünün annesi ev kadını babası i.sccmckçiydi. Kız vccrkckçocıık sayısı esjittı.Hcoriyi destekleyecekbiryas.grubundandılar. Buaras.tırmasırasındaçocukların karşıt cinstekj cbcvcynlcrinc duyduğu olagan dışı ilgi, çcsjitli yollarla bilinç üstünc çıkarılmak istendi.ÇünküFreud'agöreodipaleğilimlerbilinçaltındagizlıydi.Çocuklara önccliklc, "anncni mı babanı mı daha çok seviyorsun?"sorusuyöneltıldi. Ancak teorinin desteklenmesine birçok olanak tanıyan liim çabalara rağmcn, aras, tırma sonucunda çocuklarınağırlıklıolarakbirineyöneldikleriizlenimiedinilemcdi.Bu araştırmadanalınan kcsin veriler şöylc: KOMPLEKSE ADI VERİLEN KRAL Oidipus Yunan mythos'unun en tra)ik kahramanıdır. Onun kişilığinde •tragedyanın özü ve trajik kavramının asıl anlamı belirır. Trajik kişi tek başına ya da bütün soyuyla birlıkte tann lanetine uğramış kişidır, kaderin oyuncağı olur ve istemeyerek, bilmeyerek suç ve günah işler, bundan ötürü de ya dışardan ya da içinden gelen korkunç belalara uğrar. Oidipus insanın tüyler ürpertıcı bir dramını dile getirdiği içindir ki, adı tıp ve ruhbilime varıncaya kadar insanla ilgili bütün bilim ve sanat dallarına karışmış, her alanda derin iz bırakmıştır. Serüveni şöyle özetlenebilir: Oidipus Thebai kral soyundandır. Kadmos'la Harmonia'da kaynak bulan bu soyu bir tann yetiştirmiş, ama belki bu tanrıya, Dionysos'a karşı koyduğu için lanete uğramış, akıl almayacak yıkım ve acıların birbirini izlemesini görmüştür. Oidipus. Thebai kralı Laios'un oğlu, Labdakos'un torunudur. Anası bazı kaynaklarda Epikaste diye anılan lokaste'dır. lokaste gebe iken bir düş görür, Teiresias bu düşü şöyle yorumlar: Kraliçenin kamında taşıdığı çocuk babasını öldürecektir. Doğar doğmaz bebek dağa bırakılır, ayak bileklerı delinmiş, içinden bir kayış geçirilmiştir. Ayağı şiş anlamına gelen Oidipus adı da ondan. Çocuğu bir çoban bulur, götürür Korinthos kralı Polybos'a verir. Polybos'la karısı Periboıa'nın çocukları olmamıştır, Oidipus'u öz evlat gibi büyütürler, çocuk da onları anababa bilir. Delikanlılık çağına gelince bir dedikodu ışitir: Kralın oğlu değil de. bulunmuş bir çocuk diye. Gerçeği tanrı Apollon'dan öğrenmek üzere Delphoi tapınağına doğru yola koyulur. Thebaı'ye yakın dar bir geçitte arabalı bir adama rastlar, kimın çekılip yol verecegı savurur. Bilıcı • Teiresias'a katilın kim konusunda kavgaya tutuşurlar. Oidipus olduğunu sorar. Kahin cevap vermekten adamı ve arabacısını öldürür. Bir anlatıma çekınir. Oidipus, Teiresias ve Kreon göre, Oidipus Laios'a rastladığı sırada arasında kavga kopar. lokaste araya girer Delphoi'den dönmekteydi. Tann bilıcisi ve bir zamanlar gördüğü düşe Laios'un ona kendi babasını öldürüp anasıyla da dar bir geçitte öldürüldüğüne J evlenecegını bildirmişti. Oidipus sarsılmış, değinecek olur. Bu sözleri duyunca 1 çıleden çıkmıştı, Korinthos'a bir daha Oidipus'un içıne kuşku girer. Bu sırada dönmemeye kararlıydı. O sırada kavgaya Korinthos'tan bir ulak gelir, Polybos'un tutuştuğu adamı gözü karararak öldüğünü, Oidipus'un kral olmak üzere öldürmesi doğaldı. Korinthos'a çağrıldığını bildirir. Oidipus Bu olaydan sonra Thebai'ye varır. gene de ikirciklıdir: Babasının ölumü Sphinks denılen canavar şehırde korku kendi elınden olmamıştır, ama anasının salmakta, sorduğu bilmecelere cevap bulunduğu yere gitmekten çekınir. Derken veremeyenlerı parçalayıp yemektedir. ulak kendisinin Polybos'la Peribola'nın 4 Sorular da şunlardır: Kimi zaman iki, kimi oğlu olmadığını, saraya bir çoban '*, zaman üç, kimi zaman dört ayak üstünde tarafından bulunup getirildığini söyler. yürüyen ve doğal yasalara karşıt olarak en Çoban da getırilip gerçeği açığa vurunca çok ayağı olduğu zaman en güçsüz olan Oidipus'la lokaste'nin artık şüpheleri yaratık hangisidir? Ikı kız kardeştirler, biri kalmaz. Kraliçe sarayın içine sığınıp ötekisini doğurur ve ikıncisl birincisinden canına kıyar, Oidipus da anası ve karısı * doğmadır. Oidipus bırinci bilmeceye olan kadının iğnesıyle gözlerini kör eder. insan, ikincisine de Gün ve Gece diyerek Sophokles'in "Kral Oidipus" doğru cevapları vermiş. Sphinks kendini tragedyasında dile getirilen bu dram tünediği kayadan aşağı uçurum atarak Oidipus'un Thebaı'den sürülrnesi, kızı ölmüş. Thebai halkı da rahat bir nefes Antigone'ye yaslanarak Attika'da Kolonos almış ve kurtarıcısı bildiği Oidipus'a iline gelmesi ve orada ölmesiyle Laios'tan boş kalan taçla birlikte dul karısı sonuçlanır. Oidipus'un öleceği toprak < lokaste'yi vermiş. Oidipus bir daha tanrılarca kutlanacağı haberi yayılınca Korinthos'a anasının, babasının yantna Kreon'la Polyneikes Oidipus'un Thebai'ye dönmemek amacıyla Thebai'ye kral geri gelmesini isterler, ama kör kral olmuş ve lokaste ile birleşerek dört çocuk Attika'da kalıp ölmeyi seçer. üretmiş: Eteokles, Polyneikes. Antigone, Kendisini süren oğullarının ikısine de, ismene. ' yurdu Thebai'ye de lanet okur. Ölümünden sonra oğulları arasında kopan" Yıllar geçer, Thebai şehrinde veba baş kavga ve Thebai şehrinin gösterır. Salgının nedenini öğrenmek için üstüne çöken yıkımlar bu ilenmenin Oidipus kaynı Kreon'u Delphoı'ye sonucudur. ^ gönderır. Gelen cevap şudur: Kral Laios'un katilı bulunmalı ve şehirden Azra Erhat'ın sürülmelidır. Oidipus hemen araştırmaya Mîtoloji Sözlüğü'nden... (Remzl koyulur ve suçluya karşı korkunç tehditler Kitabevi, 1993) • 39 yas. arasında değişen çocuklarda anne vc babaya cğilim değişmiyor Bu verilcrdcn yola çıkarak, Oidipus # (,'ocuklann ve ebeveynin cinsiyetine Kompleksinin genel birkural olmadıği sogörearadakiduygusalbağikalcgorizeedebinucuçıkarılabilir. Araştırmalarçoğaltılırve lecek net vcri lcr yok bilimsel anlamda kesinlik kazanabilecek bir • Çocuk veaynıcinstenevebeyninekarşı, durumagelirse, 100 yıllık psikoanaliztariodipaleğiliminenyoğunolduğu iddia edilen hindc tcdavinin temcl taşlarından biri olan yaşlardabile(46)mutlakasaldırganveitici odipüsteorisinin konumudadeğişecek. birilişkigöriilmüyor. Ote yanda araştırmalarla bu kompleksin genel birkural olmadığı kanıtlanırsa.bukez # Freud'un iddialarının tam tersine, bu de yanliş olduğu idda edilen bu teoriyle neyaşlarda kız çocuğun da crkck çocuğun da annc vc babaya duyduğu cğilim arasında cid dcn 100 yıllık tedavi sürccindc doğru sonuçlar alındığı ciddi bir şekilde araştmlmaya dibirparalellik var. # Anne ve babalar da çocuklarıyla ilişki bas.lanacak.Bu aras, tırmalar Odipüs Kompleksini psikoloji bilimi dışına itmekten çok, lcrini anlatırkcn, onlarda odipal bir eğilim onu tedavi yöntemleri içinde daha verimli bir bulunduğuna dair gruplandırılabilecek hiç şekilde kullanmayısağlayabilir. ^ birbilgi ve veri vermiyor. Pşycftplogıe Heute Dergisi 'nden • Eğilim tek çocuklarda, hepsindeolma• •. . .' çeviren.AŞKlNELÇ/ makla beraber, daha sık görülüyor. Oidipus Kompleksi dışında bütün dünyu tarafındtın ve tarttstlma bir biçimde kabul gören neredeyse baska hiçbir psikolojik konsept yok. Ancak psikoanalizin bu temel direği de sarsıldı. Yeni ampirik bulgular, Freud'un ortaya attığı ve herkesin kahul ettiği bir savı, erkek çocukların annele HOMEROS'TAN... Oıdıpus'un anasını gördüm, güzel Epikaste'yi, bilmeden büyük bir suç işlemiş, evlenmişti oğluyla, Oidipus öldürmüştü babasını ve koynuna gırmıştı anasının, tanrılar da açıklamıştı bunu insanlara ansızın. Oidipus yönetti gene de Kadmosoğullarını güzel Thebai'de, amansız tanrıların buyruklarıyla acılar çeke çeke. Epıkaste'yse engin kapılı Hades'e inmişti kaygı içinde, yüksek damından sarkıttığı kemende bağlayıp kendıni, bir sürü de belâ bıraktı arkada Oidipus'a, ne kadar belâ gelirse anasının öcünü alan perılerden, hepsini. Homeros/Odysseia/Türkçesi: Azra Erhat ve A. Kadir (Can Yayınlan, 1994) rine, kız çocukların da babalarına 'aşık' oldukları savını çürütebilir nitelikte.