Katalog

USTOS 19%. SAYI 543 11 SİYAH YAS, KIRMIZI OFKE Dans, ınsanhğın en eskı ifade bıçımlerinden biri. Dans aynı zamanda bütun kulturlerde güzel sanatların en eski motif kaynağı . Başlangıcı eski taş devri kaya resimleri oluşturur. Eski Mısır'da Yunanıstan ve Hindistan'da da sık sık dans, resim konusu olmuş. Bu eskı canlandırmalar bızi çoğunlukla dansın da kaynağı olan kult alanına götürür. Dünyasal yaşamda ortaçağın son döneminde bir ayrımlaşma görülmekte: Dans, şenliklerin bir ögesi oluyor. Resimlerde görüntülenen dansların çeşitliliği halk oyunlarından özellikle Rokoko döneminde çok sevılen saraylardaki moda danslara kadar uzanır. Uğur Seyrek'in resımlenne konu olan dans biçimi bale. Bu tür balenın başlangıç noktası. Italyan operalarındaki ara balelere ve 16. yuzyılın ikinci yarısındaki Fransız "bale de cour"e uzanır. Barok dönemındeki ilk parlayışından sonra bale 19. yuzyılda Fransa'da ve özellikle yüzyılımızda Rus balesinden esinlenerek utkulu bir yeniden doğuş yaşadı. Güzel sanatlarda balerınlerin konu alınması, özellikle empresyonızm ve "Jugendstil"de yaygındı. Uğur Seyrek, için dans yaşamının ana ereği. Bu yüzden, dans olmadan resim de olmazdı. Bırkaç istısna dışında resımlerının konusu dans. Bale egıtımını Ankara'da gören Uğur Seyrek ressam olarak kendi kendisıni eğitti. Deutsche Oper'de angajmanı sırasında Berlin'de resim yapmaya başlamıştı. Dans gıbi, resim yapmak da onun günlük yaşamının ayrılmaz bir parçası. Ancak, resmi dinlenmek için yaptı. Bale çalışmalarının acımasız dısiplinıne resimde duygularını özgürce ifade ettiği hareketlerle kurtuldu. Resim, bir anlamda baleye karşı bir protesto eylemidir. Bu yüzden Uğur Seyrek'in resim ve çizimlerindekı baleciler ve balerınler sahnedekınin bir kopyası değildır. Bunlar sanatçının fantezisınden doğarlar ve dolayısıyla gerçek balecilerden daha özgürdürler Elbette bu, sahne çalışmalarının resimlerini etkılemesi anlamına gelmez. Tıyatroda, Seyrek, yalnız küçük taslaklar çıziyor. Resimler, evde, atölyede sahnedeki dansın, ışığın ve atmosferin ızlenımlerınin yoğunlaştırılmasıyla oluşuyor; ama aynı zamanda gerçeğin özgür bir karşı tasarımı olarak. Sanatçı genellikle seri çalışmayı mümkün kılan malzemelerı, teknıklerı kullanıyor: Mürekkep, cilalı boya, kumaş boyası, nüans boyaları. Resim taşıyıcılarıysa, kalın kâğıt ya da tual, kımı kez de cam. Kullandığı renkler çoğunlukla ana renkler olan kırmızı, mavi ve sarı. Ayrıca sıyah ve beyaz, bunlarla karşıtlık olarak aydınlığı ve karanlığı sımgelıyor. Figürler, bu ikı karşıtlık arasında hareket ediyorlar. Zira resimlerde geçiş ya da arabölgeler yok: ya ışık ya da gölge. Uğur Seyrek için renklerin bir de duygusal anlatım değeri var. Siyahla yas, beyazla olağan bir havayı, kırmızıyla öfkeyı, mavıyle de özgürlüğü ifade ediyor. Resimlerin ana konusu olan devini, canlı fırça vuruşlarıyla belirlenıyor: Figürler genellikle koyu renklerle çizilmiş, balerinlerin etekliklerı ince ve hareketli çizgiler ve fırça vuruşlarıyla belirtilerek, gövdeleri örtmekten çok, açıyor. Bütün resim yüzeyinde koyu renkli bir fonun uzerinde dağılan beyaz noktalar, sahneye vuran projektör ışıklarını etraflarında dönmeye varıncaya kadar. Dünyaları ve yuvaları sahne, onun dışında var olan bir şey yok onlar için. Bu yüzden, sahnenin resimlerde önemli bir konumu var. Dans alanı olarak yer, geniş bir şerit biçiminde gösteriliyor. Sahne derınliği resmin derinliğine uzanan çizgilerle belirtiliyor. Duvarlar çoğu kez çıçeklerle süslü. Çoğu resimlerde dansçıları içine alan, çerçeveleyen sivri çatılı tiyatro binaları var. Bunlar hem koruyan, hem de tutuklayan, figürler mekânı. Uğur Seyrek'in resimlerinde dans ve hareketin yanı sıra, sık rastlanan bir motif de, sahneye çıkıştan önceki heyecan, dansçının şansını beklemesi. Bu bekleme, sahne kenarında durarak ya da yüksek arkalıklı sandalyelerde dimdik oturarak, dans eden fıgürleri çevreleyen fıgürlerle canlandırılıyor. Çoğu kez bekleyenler dans edenlerden daha küçük görüntülenmiş. Bu, yalnız izleyiciden daha uzakta olmalarından değil. Bekleyenlerin dans edenlerden daha az önemli olmalarından, yani başrolde olmayıp daha az ilgı çekmelerinden. Dikkatli incelendiğınde, ilk bakışta rastgele mürekkeple çizilmiş yüzeysel ızlenimı veren çizimlerin, gövdelerin duruşunu ne kadar tıtız yakaladığı görüluyor: Başın duruşu, sırt çizgisi, çoğu kez parmak uçlarına değin uzatılmış kollar, uyluk çizgileri, hiçbır hareketin karışmadığını, sailanmadığını ya da yarı yolda kesilmedığinı gpsterıyor. Her hareketin ortadan başlayıp, bütün gövdeyi kavradığı izlenimı doğuyor. Uğur Seyrek'in kendi bale deneyimlerinden beslenen resimleri, bu konuyla özgün bir uğraşın ürünleri olup, bale seyircisinin sahnede gördüğünden tamamen değişik izlenim yaratmaları, yalnızca dansçıların sınırsız hareket serbestisinden doğmuyor.^ Dr. Barbara Strieder'in Uğur Seyrek'in sergi broşürü için hazırladığı yazıdan. / ğur Seyrek 'len iki resim (1994 ve 1995) çağrıştırıyor. Insan bedenı, Ugur Seyrek'in resim ve çızımlerinın odağı. Çoğunlukla yalnız bir dansör ya da balerin bazen de partneriyle birlikte, bütün resmi kaplayacak biçimde canlandırıyor. Çift olarak dansediliyorsa, bedenler bir fıgür biçimınde kaynaşıyor. Bir gövde öbür gövdeyi bütünleştiriyor ya da ona karşı denge kuruyor. Fıgürlerin çoğunlukla yüzlerı yok. Birey olarak gösterilmiyorlar, hele kışisel ifade özellıkleri gösteren portre hiç değiller. Balelerden bilınen sahneleri aramak boşuna. Daha çok, figurlerın başka bir şey olmak ıstemeksızin içinde özumsendiği dans olgusu konulaştırılmış. Yalnız dansta ve dans ıçın var oluyorlar, ta süreklı kendi dilL iKİılini"eniyibilen sanatçı lardanbiriydio. ıudelaire'insöyleıniyle;"insan vücudunu addeselbiıdü/engibi.devinimindeekleııui güzel birmimarlık yapıtı gibi severdi." . onu virlüö/ yapan resimlerinin her bıri plaklıgın ikliminde büyümüjjtü. Uğıır'un ölyesindeki balcrinleri i/lediğimde, I)eıs'nmkadınıesimlerineolanegilimini.iutısunu/Mk'senbiçimdeğiklir. hiçımigörme >luduı\"dıyeıısesinidu\aıgibıoklum.(,'ıpUığın ıklinıındc. Degas'nın ı/oteımeğnles'lc bııluşuvor bu resimler. Hedomznıin lağıiHİangeçencizgilerie,bilinçaltımızısoırıık, cinselliğm büyüsiinii de.şifre cdcrck, insanla vc yaşamla hcsaplasıyor Uğur. Hiçbiıkavramçıplaklık kadarlanetlenmenin ve kııtsunnıanın ağır yükünü. tasııııadı omuzlarında. Vehiçbirkauam, u/ıın bırtarihsel siiıeçlehiçbıı kadarçelışikvcetkınolmadı/amana. lleı tarihseldönemdeayrımlı söylemler. aynmlıalgılanımsüıeçlennivasadriiedenindili". l.neski zamanlaıda;dinsel loıenlerın, büyünün. bereket şölenleı ınmolmazsaolııuzko^uluvduçıplnklık.Onsıızbiiyüsü/dü her eylem. Onun sımgesı, /ırhıydı kalıramanlığm. Mitlerondanaldılargüçlerinı. Mıtolojileronun iksiriyle.oıuın iklımivle büyüdiiler. Lıı karanlıkçağlarda bik'sallığın vearılığınsinıgesiniyüklendi. Kaıanlıklara günı^ığı dü^tüğünde ise insanla yaşam arasındaki bağın köprüsünü kıırdu. Dirimseltiği de.ölümüdeo kuşandı. Tanrısallığm vegünahkârlığın viikünüta^ıdınieezamanlai". En önemli.sanatçılaımyapıtkırındaizafiyetesiğııulı haddını bilerek. tnsanın ya/gısındaki dolambaelı sürecinenallmçağıiKİakutsandı. kı\ i"aklaşiı,ı)yııa^tı,\üeeklı,çoğalttı ya^amı. I nölünıcül /aınanını ısemelala^ırkenyaşadı. Acıeekti, pornografininkeınendiniboyınında bukluğıında. hakat hiebir/aniitn ıınutnıadı insane'ıllığını. l'!n yeııik süreçlerde /aınaıı.ıinandı. \^ıpporııoıııınsııtından,sanal sal olana sıgındı. Sanatçı duyarlılığınm giz dolu dünyasında, estetiğin uç verdiği yeıde bulustu yaşamla. Fn ııtangaç maskesini düniin kaıanlık döııeıııleıınde unutarak, yeniden gündemi elinealdı. Pornodasızlayan beden,sanaiınırmağında"günahlanııı"'yıkayaıak. bedenmdılınden an layan sanatçı kırla yeniden buidııkendmı. llğıır.bedeniııdılını.so\unukdevinımlennı.bedeniyleduyıımsadıklannı.tenseldokunusunbilinme/likleıledokıdüııvasınuanali)mikyapmınövkiiselliği ıçindcpentüründeri nlıklcrine katarak, duygularını, yıılın bir resim dilıyleyan.sıt ıyor.4^