Katalog

II AÛUSIOS 1996. SAYI 542 19 paratorMateoKantakuzenarasmdayapılan gorüşmelereevsahıplığıyapankule,aslında bırgümrükmevkıı olarak ınsaedılmıs. Fskı Atına'nın ele avuca sığmazçoeuklarmdan bıııolan veenyuksek mezıyetlerleençırkın hııylanncfsmdctoplamı^olan Alcıbıadetaraf'ından yapıldığı söylenır. O serseri zckâ bır aralık Kapıdağı Yarımadası üzerindededolasııııs,askeııoyunlaryapnııştı. İştebusırada Sarayburnu ıle Uskiıdaı arasındası\ rılıp dııran kayalıgın Ü7crınc bırkulc kurnıus ve bu kuleye oturttugıı nıemurlar vasıtasıyla Karadenı/'dcn Marmara'vageçengemilerdenhaıae alma\a haslamıştı I'aı ıh, Alcıbıade haracının yüzde on msbetınde oldugunu dasöyluyor(M.Ö 500)" Kı/kulesı adasında, Manocl Komnen de bıı kalevaptırmıştı Bızanstarıheilerinegoıe, kule ıle sahıl arası kalın bırdııv aı la kapalıydı. Burada kale yapılmasının sebebı de Ayasofya ılakı ManganaSarayı ılekııleauı1 sındabiıvıneırgererek Boğa7 ıkapamaktı. Kızkulesı, u/un süre Damalıs adını taşjdıktan sonra, "KüçükKale"anlamına gelen "Arkla" adını almi!>. 1453'tclstanbul tethedilirkcn,VenedıklıGabrıyelTrevi7ianoburasını müdafaya memur edilmıs. Istanbul fethcdıldıkten sonra, lımanı muhafaza etnıek ü/ere müstahkem bır mevkı yapıldığınıya7an Dursun Bey, kulcnındenı/ ortasındayapıldıgını bıldırmekledıı. Buda gösterıyor kı, bu kule Kızkulesf nden ba.şka bıryerdeğıldı. Ki7kulesi,sonraları, Boğa7clangeeıplımanagırecekgemılereyolgosterıneküzere fcncrkulcsı halınegetırıldı. Kızkulesı, fener kulesı yapıldığı zamanüstütahtadandı. Burada yakılan fener de, bırkandılden ıbaretolduğu ıçın, tahta kısmınm tutusnıası tehlıkesı bulunuyordu Fırtınalıbırgeeedekandildekı ates, kulenın damınadüsüp, yaktı. Kule, 3. Ahmet zamanında tamamıyla ta.ştan yapıldı. (12551839)tarıhındc, Istanbul'dakurulan Tanafîu7İıane Nezareti burasını karantinaıçınkullandı. 1964yılındaMılliSavunmaBakanlıgıbır yazı ıle, kuleyı bağlı bulundugu Ulaştırma Bakanlığı'ndanıstedı. Kule askeri yönetımde 17yılkaldı. l')83yılında,Boğaztrafığını denetleyeeekkadargelısmişeıha/larınalınması.guvenlıkbolgelerının Boğa/'ın baska bölgelermekaydınlmasıdolayı.sıyla, Kı/kulesı yenıdenTürkıye Denı/eıhk Isletmelerı Lıman l^lctmest'ninkullanımınabırakıldı Şımdılerdeıse kulenın turıstıkbıryer olarak halkın kullanımınaaçılması gündemde ^ ea'y ı bastı; ele geçirdiği üç bın askeri kı lıçtan geçirdi. Seyyıd Battal, Malatya sehrine, oradan da Bağdat'a gıdcrck llaıunürresıd'e Istanburdaolanlaııanlattı Buhubcı, Harunürresıd'ı umulmazdereeede kızdırdı I lalıic, bu seferıkı yüzbınaskerletekrarlstanburunuıhasaıaetti." bvlıya (,'elebı, bu kusatmada da üç gün savasıldığını veonsekızbınkafırınkılıçtangeçır ıldığını, yınnı bııı kadaı ının da esıredıldığınıanlatıyoı. BLI savasla, kıal da esıredılerek Ayasofya'nmçanlıgınadsılıı I lesapsızmalalındıkt.ın sonıa, llaıunurrcsıd, kdlcyebuscfcron bın mıılıafı/bırakt ıktansonra Bağdat'a döneı Iştebundan sonıa, Seyyıd Battal*ı ısba;>ında gorııyoru/ Savaslarm ardından Seyyıd Battal, Üstüdar'ın sahıllerınde çadirlarını kıırupmuhaf]7 kalır veyedı yıl buyruğunu gcçırır. Büyükbağvebahçeleryaptırır. Usküdarıle Kadıköy'übuyedı yıl ıv'inde, Seyyıd Battal'ın ıınarettiğı söylenır. PAZARIN PENCERESINDEN Karadeniz sempozyumu SKLÇDK F.RKZ numuzdekı yıllarda Karadenız'ı daha cıddıye almamız ve Karadenız'ın bazı nıtelıklerı ustunde daha fazla duşunmemız gerekecektır Kıta Avrupa'sının Tuna, Dnıeper ve Don Nehırlerı aracılıgıyla atığını akıttığı bu denız, çevresel açıdan yeryuzunun en tehlıkede bulunan ortamlarından bırını oluşturmaktadır. Tuna'nın eskı şarkılarda, oykulerde soylendığı gıbı ne zaman "mavı" olduğu bılınmez ama bugun, ıçıne aktığı denızden "kara" olduğu kesındır. 402 300 kılometrekarelık yanı Isveç'ınkıne eşıt yuzolçumluk bır alan kaplayan Karadenız'de olup bıtenlerın, bu denızı en uzun kıyılarla çevreleyen, sonra bu denızın Ege'ye, Ege aracılıgıyla da gıderek açık denızlerle baglantısını sağlayan tek geçıdın yanı Bogazın sahıbı olan ulkemızı ılgılendırmemesı ımkansızdır Bu denızın bellı bır derınlıkten sonrakı bolumu durağandır, 180 metreden derınde oksıjen yoktur ve sularının yenılenmesı ıçın gereklı surenın ortalama 120 yıl olduğu hesaplanmıştır. Bu yıl kentımızde toplanmış bulunan Bırleşmış Mılletler Insan Yerleşımlerı Konferansı Rıım Ortodoks (HABITAT) nedenıyle Tarıh Vakfı'nca eskı Darphane bınasında duzenlenmış olan "Dunya Kentı Istanbul" Sergısı ıçın hazırlanmış kıtapçıkta şoyle denmıştır: "Her yıl Karadenız'den gelıp Istanbul Bogazı'ndan geçerek Ege'ye goç eden palamut surulerı kentın sımgesı olmuştu Kentın Roma Imparatorluk Donemı paralarının ustunde genellıkle palamutlar bazen de yunuslar resmedılmıştı Coğrafyacı Strabon, keçılerın boynuzuna benzettığı Halıç'ın palamut kaynadığını anlatır Halıç'te o kadar çok palamut vardır kı, onları elle yakalamak bıle çok kolaydır Bundan 2100 yıl once yaşamış olan Romalı yazar yaşlı Plınıus, da Halıç'ı "Altın Boynuz" olarak tanımlar Halıç'e bu adın verılmesının nedenı, sularında kaynayan palamut balıklarının pullarının altın gıbı parlaması olmalıdır." Bugun Istanbul'da Boğazlar'da ya da Marmara'da palamut pek nadıren yakalanmaktadır Çunku Karadeniz kenarında yer alan ulkelerın her turlu atığı bu denıze akıtılmış, sonuçta phytoplankton (yanı bu sularda yuzegelen ılkel bıtkıler) gereksız yere çogalmışlardır Bu yaratıkların boylesıne çogalması, guneş ışınlarının, denızın daha derınlerınde bulunan ve algae olarak anılan varlıklara kadar ulaşmasını engellemış, bunların bu şekılde yokolması ıse, bu yaratıkları yutarak beslenen balıkların ortadan kalkmasına, nesıllerının tükenmesıne neden olmuştur. Karadenız'ın ekosıstemıne atılan bu kazık yetmezmış gıbı 1980lerde, Amerıka'dan buraya gelen gemılerın "ballast" sularında taşınmış ve buraya boca edılmış bır tur denızanası olan Mnemıopsıs leıdyı'nın, bu denızde alabıldıgme artarak ve balık larvaları ıle zooplanktonu sındırıp supurerek Karadenız'de balık yaşamını busbutun engellemıştır Bugun bu hayırsız denızanasının Karadenız'dekı mıktarının 900 mılyon tonu buldugu hesaplanmıştır Kafkas ve Turkı devletlerın petrollerının Rusya'nın ışıne geldıgı ıçın Karadenız'den ve Boğazlar'dan tankerlerle geçırılıp taşınması ve zaman zaman gorulen, bu trafıge dur dıyemedıgımız takdırde daha buyuklerını gorecegımız kazalar Karadenız'ın gıderek bır zehırlı atık deposuna donuşmesıne yol Bre kafirler... Seyyid Battal, Şam gazalarına memur edildiği 7aman, kral fırsatı kaçırmadan Kadıköy'dcbırkaleyaptııır. SonraÜsküdar'ın kara tarafından tâ (,'amlıca dağlarına kadar bır hendek açtırır. Çaınlıca, Toygar 1 lamza Tcpesı, Yassı Tepe ve PıyalepasaTepesı gibı onikiyerebüyükkarakol yaptınr Üsküdar'ı korumak ıçın de, dört bır yanına kırk bın askerbekçıbırakır Is, yıne de bıtmez. Kral butün bunlardan sonra da,korkusundaıuienızdebırkulcyaptırıp Üsküdar tckfurunun ki7i ıle kıymetlı esyaMnııçinekoydurur Bütiin bunlardan .sonıa, Seyyıd Battal'ınburayagelıpbirşeyyapamayacağına ınanılır. "Fakat Seyyid Battal, Şam gazasını kazanıp doniinee, Üsküdar kapılarının yüzünc kapannıış, her yönü askeı leı le sarılmıs, görünce: Bre kâfırler... Bcn sİ7e gösteririm, diye söylendı ve planını kurdu. Seyyıd Battal,yanına yedyü7serdengeçtı aldı. Birgcce Üskiidar'a hücum ederek şehrı zaptettı. Burada tckfurun kızının Kızkulesi'ndehapsedildıginiöğreninecbirkayıkla dogruKızkulesı'negıttı.Tekrurunkızını.en kıymetlı ıncılerıylcalıp Üskiidar'a döndü." Evlıya(,'elebı,buhıkâyeyı burada bıtırıp baska bır hıkâyeye geçıyor. Bizansdevrındehapıshane olarak dakullanılan ve daha sonraları Orhan Gazı ıle tm Putrij>i Bartholomeos. açmaktadır Karadeniz kurtarılabılır mı? 1997 Eylul ayında Trabzon'dan hareket edecek ve Gurcıstan'da Batum'a, Ukrayna'da Odessa'ya, Rusya'da Gelendzık'e, Romanya'da Sulına'ya, Bulgarıstan'da Varna'ya uğrayarak Selanık'te demırleyecek olan bır gemıde genellıkle denızın çevre sorunları, ozellıkle Karadeniz konusunda eksper olan bılım adamları goruşlerını açıklayacak, yeryuzunun bu konularda en ılerı gelenlerının anlattıkları, dunyada geçerlı dınlerın onde gelen temsılcılerı tarafından ızlenerek ve tartışılarak edınılen bılgıler, bu denızde kıyısı olan ya da bu denızde kıyısı olmadığı halde bu denızı kırleten ulkelerın halklarının oluşturdukları cemaatlere her yoldan ıletılmeye çalışılacaktır. Aralarında Prof. Robert Thurman, Peter Ustınov, Prof. Jane Lubchenco, Prof Yuvenaly Zaıtsev gıbı alanlarında onemlı kımselerın katılacağı beklenen bu toplantıda Turkıye temsıl edılecek mı? ozellıkle bılım adamlarının tartışmalarını ızleyıp edıneceklerı ızlenımlerı cemaatlarına aktarabılecek Dıyanet yetkılılerımız bu toplantıya katılacaklar mıdır 7 Yoksa geçen yıl (Pıre'den kalkıp Istanbul'a, Kuşadası'na uğramış, oradan da Patmos adasına ulaşmış bır gemıde) duzenlenmış benzerınde olduğu gıbı bu fırsatı da kaçıracaklar mıdır'? Toplantılara duzenleyıcı komıte uyesı olarak katılmak varken toplantının, Rum Ortodoks Patriği Bartholomeos ve Avrupa Bırlığı'nden Jacques Santer'ın (Avrupa Bırlığı, Avrupa Komısyonu Başkanı) hımayelerınde duzenlenmekte olması bu fırsatı kaçırmamızın yıne açıklanmamış gerekçesı mı olacaktır? Bu toplantılara katılarak hıç olmazsa gunumuzde dın adamlarının neierle uğraştıklarını, gelışmış ulkelerde yaşayan dını lıderlerın cemaatlerıne hangı yollardan hızmet ettıklerını gozlemek fırsatını elde etmelıyız Eskı çağlarda Karadenız'e "Axenos Pontos" yanı "Barınılmaz Denız" denırmış Zamanla bu ırkıltıcı ısım, "Euxınos Pontos"a yanı "Barındıran Denız'e çevrılmış Bu denızın aradan, uçbın kusur yıl geçtıkten sonra yıne olumsuz sıfatlarla anılmaması ıçın elımızden gelenı yapmak gerekmez mı. bızden sonrakı kuşaklara karşı boyle bır yukumluluğumuz yok mudur 9 *Q Kızkulcsi, fener kulesi yapıldığında üstii ahşaptı. Burada yakılan kandil tarafından tutuşturulnıa olasılığı da fa/.laydı. Ve sonunda yandı vc yeniden taştan yapıldı.