Katalog

12 (IJMHURİYbT DfcRGİ boslular'a"Lcsbian"dcnıyor. Yani hildiğimizlczbiyen. Safo'nunkadınlarüzerineyazdığıduygu \e sevgi dolu şiirlcrtarih boyunca tartı^ılıııi!>. Birçokaraî}tırmacı Safo'nunkadınkadmaaskısavunduğunu söylcrkeıı,birkısmı buııa ıtiıaz etnıi.ş ve ctmeyi sürdürüyor. Saro'nunbugünekadarbulunanşiirlerindelezbiycnliğıni kcsin olarak doğrulayacak açık ıfadeleryok. Ancak kadınlarayönelik aşk şiırlcriböylcbircağrışımaneden oluyor. Sat'o'nun dünyanın ilk bircysel aşkını dillendiren sairlerden biri olması vc kadın olması, onun üzcrindeki ilgiyi hâlâ sıcak tutuyor. Lesbos(Midilli)'lular, Safo'dansözcdılince, "Olezbiyendeğildi" vurgusunaözcngösteriyorlar. Lezbiyenliği bir utanma konusu yaptıkları anlaşılıyor. Safo'nun yaşamındaki çelişkilerçok fazla. Buncdenlekimileri tarihte iki ayrı Safoyaşadığını öne sürerek bu çelişkileriaktarmayaçalışıyorlar. Hattaintiharını da böyle açıklayanlar var. Yüzlerce yıl önce, belki de kadın kadına aşk yasak değildi. Safo'nun bu şiirleri belki debirdoğallığıyansıtıyordu. Aradangeçen zaman içindc toplumsal vc tarihi koşullar nedeniyleahlakanlayışlarıdeğişti vebir çok cinscl tabu oluştu. Orneğin Eski Yunan'da aşk anlayışıyla bugünkü Yunanistan'daki aşk anlayiiji arasında dağlarkadarfark olduğunu biliyoruz. Safo M.Ö 7.6. yüzyıllardayaşıyor. üyüzyıllarda lirik şiir gelenegi içindeyetişmiş. Yazdığı kitapların ve şiirlerin bir çoğu bugün yok. Onun aşk anlayışı daha sonraki yüzyıllara hakim olan aşk anlayışıyla çatıştığı için muhtemelen bu nedenle şiirleri yok cdilmişolabilir. Safo'nun şiiri, sıcak duygularyaratıyor. ()nuıulizelcri25()Oyıldııerotiktitrcşimlcrin kaynağı... LesboslukadınlarSafoörncğındc olduğu gibi, gündcl ik hayat içindc, fclscfc vc şıiralanındaduyguları vcgörüşlcriylcctkili birçevreyaratmışlar. Safo'nun Alkeus'la şiirseldiyaloğu o döncmLesbos'takadınlarınetkinliğinigöstermesi bakımından ilgi çekici. Sevgilisi AlkeusSafo'yaşöylesesleniyor: "Safo,sana bir şcyler söylemck istiyorum, fakat utanç bcnı gerıçekıyor." Safo'nun onaccvabı çok ılginç : "Eğcrsen güzel vehoşduygular ıçındcysen. eğerdilin şeytani olmayan şeyler söylemck istiyorsa, utanç scnin gözlerıni kaplamazvescnncdüşünüyorsansöylersin". Safo bu sözleriy le aşkın utanılacak bir şey olmadığını ifadeediyor. Platon'un onuncu ilham perisi diyeadlandırdığı Safo, Lesbos'un batısında yeralan Eressos'dadoğmuş.( M.Ö.612)Şimdi 1500 civarında bir nüfusa sahip olan Eressos Yunanlıların Skala Eressos dedikleri iskeleyle denize ulaşan bir köy. Safo siyasi nedenler yüzünden Sicilya adasına kaçmış. Bir süre sonra Lesbos'a yeniden dönmüş ve kendisini genç kızların eğitimine vcrmiş. Adanın mcrkezi olan Midilli (Mitilini)'demüzik,şiir veahlaköğrcnimiyapanbirokulkurmuş. Anadolu'dandabirçokkızçocuğubuokula eğitimc gelmiş. O dönemde Lesbos'da ilcricidüşüncclcryaygın.Kadınlarbirey olarak kabulediliyorvcbağımsız bir varlık olarak yaşayabiliyorlar. C) dönemde Safo kızlara eğitim vcrirken, kadınları müzik alanınada hakim kılmayaçalışıyor. Köylerinde geceyarısından sonra Enternasyonal söylenen bir ada Midilli. Safo, Elitis ve Namık Kemal'in kaderleri bu adada birleşmiş. Yaşayanların çoğu Bergama muhaciri. Ama artık Türkçe konuşan kalmamiş. TürkYunan dostluğu amaçlı bir geziden izlcnimler... Kızıl köyler adası... ORALÇAUŞLAR ızıl köy" Mandamados'ta sıcak bir yaz gecesi. Beyaz sakalları hafifuzamışDimıtrios Veis,elindcuzobardağı "Enternasyonal"i söylüyor. Mandamados, Midilli'nin ünlü kızıl köy lcrindcnbiri. Yunan Parlamentosu'nun Midilli milletvekili Stratis Korakas, "Mandamados'taki yoldaşlarsizi bekliyor,buakşamhepbirlikteorayagidiyoruz"dediğindeçokseviniyoruz. Unünü duyduğumuz bu köyü görmek istiyoruz. Mandamados, Midilli adasınınkuzeydoğusunda. Midilli'ninmerkczindenarabayla birsaattegidiliyor. Bu köyün iinü "Kızıl" olmasından geliyor. Ikinci Dünya Savaşı'ndan buyana bu köydc hcpkomünistler kazanmış. Buncaaltüstolıışarağmen, Mandamadoslular komünistlcri seçmekten vazgcçmcmışler. Gcccnin onikisinde köyün eskibir kahvesindcyız. Kahvedeyemekdeyapılıyor. Ahtapotlar, kalamarlar, haşlanmış bakla, Midilli'ninenfes zcytınyağıyla yapılmışsalatalar,salaştahta masalarmüzerinde içaçıcıbirgörüntüoluşturuyor. Uzo şişelerininbirısi boşalıyor,diğerigeliyor. Ciecenin ilerlemış saatleıindeiçkinin de etkisiyle hcp birliktc "Enternasyonal Marşı"nı.söylüyorıız. Herkes kendidilindcn marşaeşlikediyor. Ardından "Izmir'in Kavakları"... Yine'l ürkçcYuııancakarışıkbir koroeşliğmdeDimıtnos Veısortalığı inlctıyor. Mandamados, daracıktemizsokakları, tarihi taşevleriyleve ünlüBaşmelekMicheal K Enternasyonal söyleyen Dimitrios Veis. kiliscsiylc sanki tarihtc yaşıyor. Nüfusu 2000 civarında. Köyün, dcniz kenarmda yazlıkbiryerleşimycridebulunuyor. Ayastefano.sisimlibuyazlıkyerleşimbiriminde tarihi yüzyıllarakadaruzananseranıik fırınları hâlâycrlı ycrindcdurııyor. Ayastcfanos'da inanılmaz bir dmginlik içındeyaşayan34aileseramıkçıhkgeleneğinisürdürüyor. Scramik fmnlarımnbirkısnııhâlâkullanılabiliyor. 100150 yılöncein!>a cdilcn bu fırmlarda üretilen seramik Anadolu'ya satılıyonııuş. Bu fırınlarda zeytın posasıyakılıyor. AyastefanosluköylülcrTürkiye'dcn geldiğimizi duyunca çok hcyecanlanıyorlar. TV'lerindenTRTkanallarınıaçarak gösteriyorlar. Yanında su bardağıyla Türk kahvesi de gelince kendimizi Anadolu'nun herhangibirköyündeymişgibirahathisscdiyoruz. Ayrılışanında, köylülcrbizi içeriycçagırıyorlar. Herbirimizebircranıolarakscramik testi paketlemişler. Hiçdillcrinibilmediğimiz halde onlaıla konuşuyoruz. Kırk yıllıkdostgibikucaklaşıyoruz. Uzunbirfotoğraf çekme merasiminin ardından ayrılıyoruz. Lcsbos, Lczbiyenlerinadası. Biz Midilli dıyoruz, bütün dünya Lcsbos diye biliyor. Yunanhlarise Lesvosdiyorlar. Yazımınbundan sonraki bölümünde Midilli'yi gerçek adıylaLcsbos diycanacağım. Lesbos'a, "TürkYunan Bari!> ve Dostluk Toplantısf'na katılmaküzeregitmiştik. Bergama Bclediye Başkanı SefaTaşkın, TürkYunan Dostluk Dcrneği Başkanı Cengız Bcktaş, Koray vc Bahar Düzgören, avukat AyferC'oşkun'rürkıyc'den gelenlerarasındaydı. Bergama Bclediye Meelisi üyeleri, yerel i^adamları, liscli gençlerden oluşan folklorekibideheyeteesîikediyordu. Midilirycvardıgımızdabizicnçokctkilcycn görüntülerden birisi motosiklctli kadınlar. Adanın lıer yanında genç vc güzel Yunanlı kadınlarkcndincgüvcnli^ckildemotosiklet kullanıyorlar. Yüzlcrccyıl öncebıı adadaya^amı^ dünyanınilkkadın^airlerindenSalb'yusclamlarcasınaadayakendigü/clliklcrinikatıyorlar. Lcsbos, ünlü YunanlıkadınşairSafo'nun adası. ZalcnSafb'yla, Lesbosve lezbiyenlik arasında da bir iliski olduğunu biliyoruz. Adanın adı Lesbos olunca, lngilizce Les İmparatorluk bahçesi Kuzey Egc'nın en güzel adası Lesbos ıçin Türklcr, "Impatorluğun bahçesi "deyimini kullanmışlar. Kimileri ise bu adaya ycşili, gümüşrengivemavisi için, azbulunur tarihi ve mitosları ncdcniylc Egc'nin gcrdanlığı adını veriyor. Avusturyalı tıyatro yazarı (îrillparzcradaiçinşunları söylüyor: "onun adı yıldı/lararasmdaeıı üsttedir.oyalınzca içindc yıldızlardoğduğu zaman kaybolıır." Lcsbos'ıın ünlü isimlcrindcn birisi de Nobel ödülü sahibi şair Odysscas Hlitıs. Elitis'in, Yerakörfeziüzerine yazdığı şiirlcr hâlâ dillcrdc dolaşıyor. Tarih boyunca Lesbos'dan çok büyük bilimadamları yetişmiş. Lesbos'lularonlarlahâlâövünüyorlar.