Katalog

7 TF.MMUZ l l >%. SAYI 537 zaevi' nde yatarken, ce/asının bıtmesine kırk gün kala Nevşehir Cezaevi'ne gönderildi. Oradantahliyeedildi. Artık basında is. bulamıyor, yaşammı kazanmak içın değisık ışjer yapıyordıı. Öncc, Istanbııl 'da, yeni kurulmaktaolan Levent'tc birdükkânkiralayarakOlus. K.itabevi'niaçtı.Sabahları,çevı•cdekievlercgazetedağıtıyordu. K.itapçılıktankazançsağlayamayınca,birortakbularak,Beyoğlu'ndafotoğraf stüdyosukurdu. 19521954böylcgeçti... Fotoğrafçılıkdagcçiminisağlamasınayetmedi. Yusuf Ziya Ortaç'ın önerisi üzerine Akbaba ve Aydabir dergiicrinde imzasız ya da takmaadlarlayazmayabaşladı. Kcndiadını kullanmasi istenilmiyordu. Budergilerdcve başkayaymlardaikiyüzün üzerindctakma adkullanarakyazdı. 1955'te It Kuyruğu, Yedek Parça, vb. öykü kitapları yayımlandı. 6/7 Eyliil 1955'te, DP iktidarının başjatıp denetimi yitirmesi sonucu ycr alan olaylarda Istanbul'daki azınlıkların cv ve dükkânları yıkıma uğramıştı. Olay solculann üzerine yıkılmak istendi. Hasan Izzettin Dinamo, Asım Bezirci vb. i le birlikte Aziz Nesin de sıkıyönetimcetutuklandı. Vealtı ay sonra, sorgusu bile yapılmadan salıverildi. Harbiye Askeri Cezacvi'nde Meral Çelen'le nişanlandı. Aynı yıl evlcndiler 1956'da üçüncü çocuğu Ali, 1957'de dördüncü çocuğu Ahmetdoğdu. Cezaevinden çıktıktan sonra, Halil Lütfü Dördüncü'nün çıkardığı Yeni Gazete'de kö; şeyazarlığnabasjadı. Ertesi yıl Italya, Bordighera'dadüzenlenenuluslararasıgülmeceyarış.masındaAltın Palmiye'yikazanması, AzizNesin'inyaşaıııında önemli bir dönüm noktası oldu. ! 957 'de aynı yarı^nıayı bir ke/ daha ka/andı. Artık adımkullanabiliyordu; basında kcndisındcn,bas.arısındansözedilıyordu. I959'da Akşamgazetesinegeçti. Buyıllardaf 195660), kitapları birbiriardıncayayımlandı: Fil Hamdi, Damda Dcli Var, Koltuk, Ka/.an Töreni, Ba> Düdiik, Na/.ik Alet, vb... Bes, altı yılda 34kitap... düzenlediği uluslararası loplantıya çagrıldıysada.pasaportugerıalındıgı ieinkatılamadı. Aynı yıl felçgcçirdi. Kcndı deyi.sıyle, sagyanına inme ındi. Biray ÇapaTıp Fakültesi Nörolojı Klınıği'nde, üç ay da hastane dışında tedavi gördü. Bu tarihlerden ba^layarak Aziz Nesin, yazarlıgının yanına toplumsal eylem adamı kimliğiniekledi. Ba^kabıranlatımla.yazarlık sorumluluğunun gercktırdigi ey lemlere girişmekten yılmadı, denılebilir, sık sık şu örnegi veriyordu:"Bırgemiriiniçindesiniz< gemide yangın cıkmıs.... Herkcsle birlikte yangını söndürmeye mı gidersiniz, yoksa ben sanat yapaeağım diye kamaranızda mı oturursunuz?" Nesin ve Şeytan Ayetleri... ' Katıldığı toplumsal eylemler üzerinde, dördüncü ve bcşinci oturumlarda durulacaktır. Bcn burada ba!}lıcalarını anımsatmakla yetincccğim: llki, 1984'teki AydınlarDilekçesi'ydi. 1985'te,sonradan Bilaradınıalan Ekin A.Ş.'nin kurulmasına önayak oldu. 1989'da Demokrasi Kurultayı'nın toplanmasındaetkingörevaldı;kurultaydaoluşturulan"Demokrasiyi Izleme Komitesi"nin iki eşbaşkanından biri seçildi. Onbinler A.Ş. adlı, günlük gazete yayımlayacak bir ortaklık kurulmasınısagladı. Salmıın Rüşdı'nin Şeytan Ayetleri'nin yayımlanması ve son olarak antifundemantalist bir uluslararası kongretoplanmasıgirişiminde bulundu. Aziz Nesin, sözünü ettigim bu dönem boyunca, bir simge olmuştu. Türkiye'deki ve yurtdışındakipekçoktoplantıyaçağrılıyor; saglıgınınelverişsizolmasmakarşın,birgörevduyarlıgıyla, yctişebildiklerinekatılıyor; görüşlerini açıkça belirtmekten kaçınmıyordu. Bugünyaşadıgımız, toplumunheryanına yayılan siyasal vc kültürel kirlenmenin habercisi vesavaş.ımcısıydı. Bututumukimi çcvrelerintcpkisiniçektiğiiçindirki,2Temmuz 1993'te,37yazarveaydınınyandıgıSıvastoplukıyımındabirincilhedcf AzizNesin'di. Kurtuldu... TÜYAP'ındü/enledigianketlerde, 1985 vc 1986'da, ıkı yıl üst üste"Halkın seçtiği yılın yazan" oldu. I985'te Ingiltere ve KAImanyaPMN Kulüplerınınonurüyelığıneseçildi. 1989'da Sovyet Çocuk Fonu'nun ilk kezverdiğiToIstoy Altın Madalyası'nadeger göriildü. I99()cla TÜYAP Kitap Fuan'nınonuryazarıydı... Aziz Nesin, askerlıgi sırasındıı •jiirlcryıızarak edebiyata ilk adımını almıştı. Bunlar 1940'larda Vedia Nesin imzasıy la Yedigün dcrgisinde yayımlanıyordu. Sonradan da, zamanzamanyazdı; 1957'de bunları Melımet Nusret adıyla yayımladıgı On Dakika başlıklıkıtabındatopladı. Ve 1980'lerinbaşınakadarşiiryayımlamadı.Bu tarihlerden başlayarar,"a!jk"izleğıninağırbastığı^iırleri dcrgilcrdc ycr aldı, kitapla^jtı. Altiijiirkitabı:SondanBaşa(1984),SeviyeOnÖlünıe Beş Kala (1986), Kendini Yakalamak (1988), Hoşça Kalın (1990), Bir Aşk Var BirdeÖlüm( 1992), SıvasAcısı( 1995). F.vet,biraş.k vardı,birdeölüm... Kaçınılmazson... Scvgili Aziz Nesin'i 5 Tcmmuz I995'te, {."e^me'dekiimzagünüsonra.s/ndayitirdik. Yoksulluklar, yoksunluklariçindeba.^layan ya^amına, "borç ödeme" tutkusu içinde, seksen yılda çok şey sığdırmiijtı: Onca kitabını, yüzlerce gülmecc öyküsünü, vakfını, toplumsal eylcmlerinin rüzgârını bırakmıştı bize... Şöyle diyordu: "Ben bir simyacıyım, gözyaşlarımı gülmeceyeçcvirerek dünyaya sundum. Belki de ben, bu öyküleri yazabilcyım diye bıınca uzun yasjadım; salt bu öyküleri dcgil, bu romanları, buoyunları.buşi irleriyazabilmck için vc dünyayı karı^tırıp düzcltmck ve güzellcştirmek umudu için..." Bu unıııt hiç sönmeyecck vc bir gün gerçcklcs.ccck... Aziz Nesin'i ö/lcmle,sevgiyle anmanın tek yolu, bizlerin de aynı umut için, aynı özlem için çalışmasıdır! <^ Aziz Nesin ve ödüller 1961 'de Yeni Taningazetesindekös,eyazarlığınabaşjadı. Bugazetedekibiryazısındatulolayı 142.maddcdcndavaaçıldı;tııtuklanıpee/aevinekonuldu. t'HP veDPiktidarlarının basııı ıııahkunuı, şjmdi de 27 Mayıs sonrasmda tutuklanan ilk gazetecıyazar oluyordu. Dörtaytutuklukaldıktan sonra aklanan A/i/ Nesin, aynı yıl Ziibiikadlı haftalık nıizah dergisini yayımladı. 1965'teilkkezpasaportalabildığindeclli yaşmdaydı. Bcrlin ve Weimarclakiçagrılıoldıığu Antifas,ist YazarlarToplantısı'nakatıldı. Altı ay siiren bu ilk yurtdışı gezisinde Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristan'agitti. 1965 sonrasında on, on iki yıllık dönem Aziz Nesin'e birçok ödiil getircli: 1966'da Bulgaristan'daki uluslararası gülmeceyanşmasında "Altın Kirpi"yi kazandı. 1968'de Milliyetgazetesininaçtıgı Karagözüyunu yarış.masındabirincilıködülüaldı. I969'da Moskova'daki uluslararası gülmece yarıs.ınasında Krokodil birineilik ödülünü kazandı. 1974'teAsyaAfrikaYazarlarBirliği'nin Lotus ödiil ünüaldı. 1976'daBulgaristan'ın (Jabrovokentindeki uluslararası gülmecc kitabıyarışmasındabirineilik ödiilüHitarPctar'ı kazandı. 1978'de Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamazadlı romanıyla Madaralı Roman Ödiilü'nedeğcrgörüldü. Bu yıllar boyunca öykü kitaplarımn yanı sıra, özya^amını anlattığı Böyle Cclmiş BöyleCitmez'in iki cildi( 1966,1976), birv'ok oyunu, Şimdiki Çocuklar Harika,Tatlı Betiiş, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşanıaz, lek Yol ve Biiyük Crev adlı romanları, üc çoeuk kıtabı yayımlandı. BiraraGünaydıngazetesindeköseyazar Isa Çelik 'in objektifinden Aziz Nesin. Simyacı Adam, bir dinlenme anıyaşıyor olmalı... Aziz Nesin, kurduğu vakıfta çocuklarla birlikte. O hep çocuk kalmayı başardı... hğıyaptı. Aziz Nesin, 1972'dckırkkitabınmgelirini bağıijlayarak Nesin VaklVnı kurdu. Yalnız bukitaplarıngeürini değil, bütün varınıyoğunu harcadıgı Nesin Vakfı,yıldan yıla gelişerek.bugünleregelecck, 1995'tc623 yaşlarında 33 çoeuğu barındıracak ve öğrenımlcrini sürdürmelerini saglayacaktı. 1975'teTürkiye YazarlarSendikası baskanlığına seçilen Aziz Nesin, 12 Kylül 1980'desendikanınçalışınalarıdurdurulana kadar,odönemintekya/arörgütününgehs,mesine özveriyle katkılarda bulundu. 1982'deTYSyönetieilerimalıkemeycverildiler; 1 numaralısanık AzizNesin'di. Dava, 1986'da aklamayla sonuçlandı. () yıllarda Selimıyekı^lasında,sıkıyönetimmahkcmeleri koridorunda yargılanmayı beklcrkcn, Aziz Nesin "AydınlarDilekçesi"adıy la tarihegeçecekgiriıjinıibaslatmı^tı. 1982'de Viernam'daki AsyaAfrika Yazarlar Birliği toplantısından dönerken kalp hastalığı nedeniyle Moskova'dahastaneyekaldırıldı.biraytedavigördü.Ölümündenüçyıl önce de lstanbııl'da bypass (kendisi "yangce "diyeTürkçeleştirmi!)tı)ameliyatıgcçîreeekti. 1983 'te ABD'de Indiana Üniversitesi'nin