Katalog

20 CUMHURİYET DRRGİ Macaristan'da koruma altında tutulan 22 halı Londra'da Sotheby's'de sergileniyor. İlk halının nerede ve kim tarafından dokunduğu bilinmiyor. Ama bazılannın ilk sahipleri belli. Çünkü, 18 ve 19. yüzyıl yağlı boya portrelerinde bu hahların sahipleri tarafından dekor olarak kullanılmış. "UçanTürk Halılan" Londra'da... ÖZGEN ACAR 0®> imdiyedcğîn Bati'dahiçsergilcnmemi!}"Uçan 'Türk' Halılan" Londra'da ıkı haftalığınagörücüyeçıktı. rürksanatınınönemliizlerbıraktığı Macaristan'danseçilen 22 Türkhalısımeraklılan büyülüyor. Budapeşte'de "Macaristan Uygulamali Sanat Müzcsi"nden gctirılen eskiTürkhalılan Londra'daSotheby's Müzaycdeevi'ninsalonlannda sergileniyor. 22 şubata kadar açık kalacak olan "Uçan Halılar"adlısergisonyıllardadünyadaacılmış en önemlı "Türk halı lan" sergisi olarak kabulcdiliyor. Sotheby's Halı Bölümü Başkanı Bayan Jacqucline Coulter"llk halının nerede, nc zaman ve kim tarafından dokunduğunun bılinmediğini"bclirttiktensonra"HiçkuşkusuzTürkhalıcılığınınbualandatarihtetemcl rol oynadığı bir gcrçektir," diyor ve devam ediyor:"Böyleistisnaibirscrgiyecvsahipliği yapmaktan dolayı çok sevinçliyi/.. Türk halı tarihinin i/lenmcsinc de katkıda bulunacakolanbusergidekıhalılarenderparçalar olup, aynca günümüze dcğin mükcmmclliklcrinı koruyabilmiijlerdir." 22 halı ıçindecrveskisi 15. yüzyılda Ana Transilvanya tipi 1600yıllarına tarihlenen Uşak (132x172 cm). dolu'dayapılmış bir "Crivelli"tipi halı parçası. Osmanlı Imparatorluğu'nun Balkanlar'dan sonra Avrupa'da geniijlemesı dönemınde cn köklü kültür vc sanat ctkilenmesını gerçcklcştirdığı Macaristan'da pek çok Türk yapısı ve sanat cscrı bulunuyor. Kiliselcre, satın alınması ya da bağı^lanması sonucunda bu mckânlann bu eşsiz halılarla dckorc edilmesinın, 1'ürk halılarının günümü/c kadar korunarakgclmcsindcbaş ctkenolduğusöylenıyor. Uzmanlar.kiliselcrın loş. ışığında hal ıların çok lyı korunduğunu ve günümüzdc bunların artık Macaristan 'daki müzclcrdc koruma altınaalındığını anımsatıyorlar. Avrupairnın/cvkineyadakiliscnınmistisizmincuygun olarak Anadolu'davcözelliklcUsak'tadokunupda"Transılvanya"tipı olarak adlandınlan halılara Balkanlar'da, Romanya'dave Macaristan'da çokçarastlanıyor. Bu ncdcnlc sergının ikıncı adını "Türkiye'denTransilvanya'ya"oluşturuyor. Buarada 16vc 17. yüzyıl Transilvanya'sı "Drakula" ve "Ötcki Vampirler" dönemi olarak kabul cdilirkcn, bu döncmdcki romantık hahların üstünlüğüdckabulediliyor. Özellıklcl6. yüzyıl Uşak'ın"Ku!}lu ve 17. yü/yılın "Akrepli" halılan isc bu döncmın ömcklcrındcn. Scrgide aynca 1819. yüzyıldan kalma Türk halılarından bazı ömcklcrdc yeralıyor. Işınılgınçbiryönüdahavar. Avrupa'dao döncmdc yapılmış ünlü kıjjilcrin tablolarındabu hahlar"dckor"olarak kullanılmış. Bu da, tablosu yapılankışinınbirTürkhalısına sahıpolmaktanduyduğuövüncü portrcsindc vurgulamak istcdiğini anlatıyor. Sergiyı maddi açıdan dcstckleyen "Asian I lousc" adlı kuruluşun başkanı Sır t'etcr V/dkefield "Avrupa ile Asya arasında kültürcl ilişkileri geliştırmeye katkıda bulunmaktan oldukça memnun. Açılıştan bir gün öncc basına göstcrilen sergı ılcılgılı Avrupabasınındaycralanhabcrlenn Türk halı ve kilimlerinc yönelik talcbı ve Sotheby's'in düzcnleycccği halı ve kilim müzaycdclcrinc ilgiyi artıracağı sanılıyor. Sergı boyunca, Türk halılan ıleTürkMacar ilişkileri gibıkonulardakonferanslar ılcbirgünlükscmpo/yumdü/cnleniyor Bu arada Macanstan'dakı mü/enin tüm Türk halı vc kılım koleksiyonunu ıçcrcn bır katalogda30sterlindcn(yaklaşıküçmilyon lira)satışaçıkarıldı.^ Drakulalara halı "Lorenzo Lotto " denilen bu halı da U$ak tezgahlarında 17. yy 'in ilk yansında yapılmış (128.5x174 cm) (üstte). "Akrepli Uşak " ise 17. yy 'da (143x172 cm) (altta).