Katalog

8 ARALIK 19%. SAYI559 A T E Ş I N PUSTUGU YERDE 7 yandaşlarma sahip çıkmak aılıııa kendini dı•javurdu. Beylik sözlcrin, klişclcrin ycrini daha içten,gerçeklere daha oturanduyguvedüşünccleraldı vetümbunlarekrandanbirresmigeçithalindeakıpakıpgitti. Keşkeölenler olmasaydı. Bunubütün samımiyetimlesöylüyorum. Ya o resmigeçitin "kahr;tman"lun... Kahramanlarınnekahramanhkyaptıkları pek söylenmedi. Katil değillerse katletmediler mi? Kahramansalar kıırtarnıak adına ını bertaraf ettiler? Durduk yerdc kahraman olnıayacaklarınagörckatilliği rcddcttiklerine görc kahramanlık adına nc yaptı lar'.' Yok etmc ey lenıi hcr iki dıırumda da var. Savaş saflarındamıoldubukahramanlıklar, pusularda mı? Hiçbiröliiye saygısızlık etmcdcn biraz dahaaçığaçıksaolayjar. Birdenekadarkalabalık var. Ncçok isim geçiyor. Genel olarak konuşuyorum, suikastları düzcnleycnlcr, o planlankııranlar, vurcmirlcrini verenler.telikçileronlarayardımcıolanlar.destekolanlar vebu kiîjilcrin aileleri.onlarnedüsünür dıye hcp nıcrak cderim. bayraklı tabııtları scyrcdcrkcn nelergeçerakıllarından? Birtcmizlik yapıldı duygusunu kolayca yasarlar mı'.'Filmlerdesöylendiğikadarkolaysözlerlcifadecdcrlenııiölnıcyıöldürmeyi? Ya si/in babaııı/? Onıı bir kahraman olarak jjöıdünü/ mii hiç? Çoksiikürkıbabamkelimeninbugünlerde kullanıldığı anlamda bır kahraman değildi. Neokendini nedebi/onııöylegörüyorduk. Kahraman değildi.çünkükahramanlıkyapınasmı gercktirecek düşmanı yoktıı. Kahraman değildi çiinkü birilcnni yok edilmesi gerekli dü.şınanlar olarak görnıüyordu. Savas, yapmadıği, yok edıpkıırtarmadığı içinkahraman değildi. Bütün bu yaşananlar si/r, babanı/.a ve hayata sayuısı/.lık dcğil mi? Geçmişyıllardabireysel vetoplumsalonurumunzedclennıekte olduğunu söylerdururdunı. Şiındi ıse hiçe sayıldığımı düşünüyorıım. Ailemın hiçe sayıldığını, geçmistehiçc sayıldiğımızı vekavram kargasa.sınadüsmeden hukuk çerçevcsinden aynlmadan elde edilecekyeni gelişmelerolamazsa, tüm bir geleceğimin,hiçesayılmışolacağınıdüşünüyorum. Eğer babam devlet uğruna öldürüldüyse Türkmillctininbundancgibibirçıkarıolduğunubilmek istiyorum.^ 12Mart 1978. Öğle saatlcri Bcyazıt'ta patlayan bomba yedi gencin bedenini parçaladı. Onlardan biri de Cemil Sönmez'di. Bomba, Kırşehirli Sönmez ailesinin geleceğini de ellerinden aldı. Tıp'lı küçük kardeş depresyona girip eğitimi bıraktı. Baba Sönmez on yıl dayanabildi. Tam yeni yeni kendilerini toparlıyorlardı ki... Her ölüm erkendir ama eyazıt Meydanı, hcr öğlen olduğu gıbi harcketli. IvsnafHastanesi'nin f reçeteleriylc eczaneye kosfluranlar, ku!jyemisatıcılan,simitçiler, toınbalacılar... Ve öğrenciler... Turan Emeksiz yemekhanesinc gidip kuyruğa girmcli hemenyada Vezneciler'e uzanmalı.Günbildik,ali!jildık,kczlereeya!}anmi!)lıgındokıınulınazlığında. Amasaatler 13.20'yigösterdiğinde bir bomba patlayacak ve zaman al tı genç insan için duracak. Bir gcnç, Ccmil Sönmez, bir hafta direnecck geri dönebilmck için. Baijaramayacak. 16 Mart 1978, yedi gencin öldürüldüğü bir katliam olarak geçecek tarihe. Abdullah Şimşek, Baki Ekiz, Hamit Akm, Ahnıct Turan Ören, Haticc Özen, Cemil Sönmez ve Murat Kurt.. Bomba, bu yedi insanla birlikte, yakınlarının ya^amlarını da parçalayaeak. Cemil Sönmez'in annc vebabasının,karde^lerininacılarıdadiğerlerinden uzağa düijmeyccek. Köy Enstitülüöğretmen Hüseyin Sönmez Kırsjehirli'ydi. Memleketlisi Kadriye'yle evlendi. Öncc Türker doğdıı sonraCemil.OnlarıCJazanfer'leZafer izledi. Zaferöğretmen çocıığuolmanın evde yarattığı sonucıı "Yurtsevcr, devrimci ruhla büyüdük" diye özctleyecekti... Türker, baba mesleğini seçti.Cemil iscukuldakiba^ansına tiyatroyu, gazeteciliği ekledi. AydınlıkGazetesi'ndeçıktıyazıları. Istanbul HalkOyuncularfnınkuruculuğunasoyundu. NcedetGiincş'in öldürülmesinianlatanbiroyunusahneledi. Devrimeiliğini.sanatçılığını hümani/mlc birleijtirdi... Öldürüldüğiinde Istanbul Üniversitesi, Iktisat Fakiiltcsi iiçüncÜMiııfögrencisiydi. Ağabeyininöldürüldüğünü.telc vizyon habcrlerindc öğrcndi Zaleı Sönmez. Babası ve Hacettepe Üniversile,si lıp Fakültesi'nde ukuyan (jazanl'cr Istanbul'a, hastanede yatan Cemil'in yanına koijtular. Bir hafta dayanabildi Cemil. O bir hafta boyunca babası oradan oraya ko^tıırıırken, (ia/anfer sııskun, donmıış gibı, başucunda oturdu kardeşinin. dönümnoktasıolacaktı.Olduda. Birkezgö/altına alınan ve işkence gören Gazanfer depresyona girdi. Okulu bırakmak zorunda kaldı. Hastalıkbirdahabırakmadıyakasını, tanı şizofreniydi. Uzun süre tedavi gördü. Sonraki yıllarda bir kez daha girdi iiniversite sınavlarma bu kez Ankara İJniversitesi Hukuk Fakültesi'nikazandı. Ikinei sınıfageçtiğindehastalığıyineledi. Doktorlarınuyarısıyla bir kez daha bırakmak zorunda kaldı öğrenimini. Kırsehir'e anncsinin yanına döndü. Kadriye Sönmez inançh bir kadındı. Yine deoğlununölümünüsıgdıramadıinançlarına. Psikolojik tedavi gördü. Gazanfer'inhastalığı kendi duygularının peşinden gitmektcnalıkoyduonu.Oğlunabakmah, sahip çıkmalıydı. Hüseyin Sönmez ise biroglunun öldürülmesine, digerinin akli dengcsini yitirmcsine dayanamadı. Bir süre sonra kansere yakalandı ve öldü. Kadriye 1 lanını yeniden inançlarınasarıldı."Annemiayaktatutanın inaneıolduğunudüşiinüyorum"diyecekti" İktisut öğrencisi Cemil Sönmez... Abdi Ipekçi'nin eşı Sibel Ipekçi bugüne kadar eşinin ölümüne ilişkin konuşmadı. Duygularını düşüncelerini açıklamadı. Eşinin adına düzenlenen törenlere katılmadı. Eşinin adına yaptınlan spor salonlarının, parkların açılışında kurdele kesmedi. Neden? Birey olarak katılmadığı ama olumlu bulduğu Abdi Ipekçi Barış ve Dostluk Ödülü için hazırladığı metin bu sorunun yanıtını veriyor: "Abdi Ipekçi Barış ve Dostluk Ödülü" eşimin adını taşıyor. Benim için çok değerli. Bunun yanı sıra, ülkelerimizin adıyla birlikte, barış ve dostluk sözlerini de söylüyoruz. Şu anda, orada aranızda bulunamayışımın nedenini açıklamayı borç bilıyorum: Aradan tam on yedi yıl geçti. Değerli Andreas Politakis'in girişimiyle kurulan bu ödül, kök saldı gelişti, yüzlerce değerli ürün verdi. Ama, bu onüç yıl içinde eşimin yaşamını noktalayan kurşunların neden sıkıldığına dair hâlâ kesin bir bilgi elde edilemedi, kimi ipuçları yeterince değerlendırilemedi. On yedi yıl içinde görev başında bulunan hükümetler bu konuda yeterli duyarlılığı gösteremediler. Eşime o kurşunların sıkılmasına kim, neden karar vermişti? Bu sorunun cevabı açıklığa kavuşmamışken, böylesine yüce, böylesine saygıdeğer bir törende bile olsa, kamuoyunun karşısına çıkma hakkını kendimde görmüyorum. Ya da başka bir deyişle şu ya da bu nedenle kamuoyu karşısına çıkrnam gerekirse ıçımden yalnızca şu soruyu haykırmak geliyor: Kim? Neden?" 4 Sibel Ipekçi Tevekkülledavranmasıaeısınırahatlattı..." Zafer Sönmez, ağabeyinin öldürüldüğü yıl liseyi bitirdi. ODTÜ'yü kazandı iiniversite sınavlarında. llk yıl yoğun politik ortamın içindebedeninikorumakiçinçabahareadı. O günleri düşündüğünde " Bir yandan yaralı bir ailenin çocuğu olmak bir dc o kaosun içinde neredeyeralaeağımı bilememek bcni sıkıntıyadüsürdü"diyccekti "Eğitimimi sürdüreyim mi bırakayım mı bilcmcdim. Üstüneekonomiksıkıntılardaekleninceçokzorlandım." Sönmez Ailesi yeni yeni kendini toparlamayabaslıyorduki, 12 Eylülöncesindecinayetişleyenlerbirerişadamı,birerpolitikacı olarak çıktı ortaya. Itirafları bir yana itilip "Devlet adına ölünısüzlestiler"başlıklarıyla kahraman ilanedildiler. Zafer Sönmez şaşırmadı. "Olayı içimizesindiremedik. Faillerin belli olduğunu, bclli merkezlerden kaynaklandığınıbiliyordıık. Amaelimizinkolumuzunbaglıolmasınmsıkıntısmı yaşadık " diyeözetlediği o ilk günlerdc bile neyin nasıl olduğunu bildiğini söyledi: "O dönemde Cemil 'in arkadaslaıındanaldığımızbilgiler, kardeşimi ve diğer gençlcri öldüren bombaların, silahların sadece polislerde vc askerlerdebulunabileceğinigösteriyordu. Bu silahlar başka türlü elde edilcmczdi. Hatta N ATO kaynaklıydılar. Hiçbirzaman sivillerin yaptığına inanmadık.Bu tüı'seyleri siviller haşaramazdı. 12 Ey lül önccsinde ve sonrasında bu işin içinde polisin parmağının olduğunu biliyorduk." Gazanfer' inotuzsekiz yasındancredeysc "pasif intihar" ı yaşaması, altmışdörtyaşındakiannesininonu ayaktatutmayaçalışması, Cemil'in ölümünün kapanmayan yarası... Zafer Sönmez, bütün bunlann arasında büyütmeye çalıştığı iki buçuk yasjindaki kızı için de korkuyor. Birgün o büyüdüğünde... Ama yine de unıutsuzdcğil.Türkiyc'deyeni birdönemin basladığına inanıyor. Eğcrolaylarınakısıdoğruyönlendirilebilirse, devlet temizlenebileeek. () zaman, acıların üstü örtülemese bile, kızının sevgiyle büyüdüğünü Cena/e töreniııde farkındaydı Zafcr, bu ölüm onların hayat larında bir Baba Sönmez ve oğullun Türker, Cemil, (îuzanfer ve Zafer... görebilecck...^