Katalog

10 SİNEMA CUMHURİYETDERGİ urdıımuzda duzenlcncn uluslararası film testıvallerı sırasında filmlcrını tanımak fırsatı bulduğumuz Polonyalı unlu film vonctmcnı Kr/ysztof Kieslovvski son gunlerde vızyonagırcn "M.ıvı" ve "Bcyaz" adlı filmlcrıyle genıs bır seytr(.1 kıtlesının beğcnısını kazandı Bundan boylc yonetıııcnlık vapmayacagını açıklayan Kıcsknvkskı Ingılı/ rhcGuardıangazetesı ılcyaptığı soyleşıde bu kararı alnıasına yol açan nedenlerı anlattı Sımon Hattcnstone'un yaptığı soyleşıyıozetle aktarıyoruz "Artık ycter Yonetmenlığı gonul rahatlıgı ılebırakıyorum Zaten filmyapmayı hıçbır/amansevmedım I ılmdunyasınınoyapay.gcrçeklerden uzak alışık olduğum dunyanın dcğcr yargılarından farklı değcrlere sahıp atmosferındcn hıç hoşlanmamıştım Ustelık bunlarcntcmcl değerler Benccfilmcılık saygın bıruğraşdeğıl " Pekı saygın uğraş nedır'"Orneğın ayakkabı yapmak Buçok saygın bır mcslek Bırmcslegın saygın olması ıçın yararlı olması gerek " Oylcyse unlu yonetmcn Polonya'ya gcrı donupayakkabı mı yapacak ' "Ne yazık kı hayır Ayakkabı yapmayı bılmıyor'im Fılm yapımcısı olarak eğıtıldım Bask./o r^ey yapmayı bılmıyorum " Dckalog The Doublc Lıte Of Veronıquc (Veronıc|'ic'nm (, ıfte Yasamı), MavıBeyazKırmızı adlı uçlemesı gıbı başvapıtları film dunyasına kazandıran Kieslovvski "52 yaşında Avrupa'nın en unlu sınema ısımlcrı arasına gırdı Tum dunyanın kcndısıne hayranlık duyması hoşuna gıtmıyor mu' "Basarı pek ılgınç gclmıyor Başanya gıdcn yol bence daha ılgınç " Fılm dunyasından çekıBciŞül'lll lıyor çunku bunca basarıdan . sonra artık film yapmak kendısı l ne ılgınç gelmıyormu' » , "Hayırbudadcğıl Fılmlcrım Olmak de başanlı olduğumu sanmıyorum Bence oncmlı olan doğru zamanı kollayıp doğru kararı almaktır" Kieslovvski yaşamın bır çclışkılcr yumagı olduğunu soyluyor Sanatçı guzcl bır fılmın orneğın Fcllınrnın L a Strada'sı dunyayı olduğu gıbı gosterırken kendı dunyasını da yaratması gcrektığını belırtıyor Bu olçuyu tcnıcl alırsak Kieslovvski gerçckten muthıs.filmler varattı Bence 10 l mır ı temel alan vc 10 ayrı oykudcn oluşan Dekalog. yonetmenın cn başarılı filmı Humanızm ve karanısarlığın sarmalındakı bu 10 oyku temel aldıkları buyuk temaları, (kı bunlar şans vc kader, doğru vcyanlış aıt olmak vevaolmamak) olağanustu bır ııstalıkla kuçuk oykulerın ardına gızlıyor Butunbuovkulerdeyaşamınbılınemczlığıçarpıcı bırşekıldegozleronunescrılıyor Bır zamanlar duşunur VValtcr Bcnjamın psıkolopden arınınış oykunun nc denlı guçlu olabıleceğını kanıtlamaya çalışmıştı Dckalog'a kadarçektıgı tum filnılerdc Kieslovvski dc bu olguyu buvuk olçude yaşama geçırdı Hollyvvood filmlerınde herdevınımın altında bır durtu yatarken, O olayları oluruna bırakıyordu Orncgın, "No Fnd" adlı filmınde bır kadın barda oturan adamın ellcrını, olmuş kocasının cllerınc benzctır ve gozlerını adamdan alamaz Adam ycrınden kalkar, kadına ıçkı ısmarlar vc cınsel ılışkıde bıılunması ıçın para tcklıf eder Kadın fahışe değıldır, ancak oncrıyı kabul cdcr Bu sahnebırsanıyesurer Buaradanebırkonuşmanedebıraçıklamayapılır Temel değerleri yeniden kazanmak için ülkesi Polonya'ya geri dönen sincma yönetmeni Kieslovvski, sinemayı neden bıraktığını anlatıyor. Y 'Mavi% 'Beyaz% 'Kırmızı' ııstası veda etti Hirzumanlannyeraltı kult'ur militaııı Kie\lowski, eski dostlııkların özlenıiııidııyıı\or. Kieslovvski seyırcıden filmı yorumlamasını, hatta tamamlamasını ıster Dekalog'un başında ycr alan onsozde unlu yonctmcn Stanley Kubrıck'ın dcdığı gıbı "Fıkırlcrın nasıl aktarıldığını anlayamazsınız bıle Neden sonra bu fıkırlcrın yurcğınızı ele geçırdığını buyuk bır şaşkınlıkla fark edersınız " Kieslovvski film çcvırmck amacıylabırkaç yıldır yasadığı Fransa ve Isvıçrc'yı terk ederck aılcsı ılc bırlıktc Polonya'ya gcrı dondu Amacı temel değerleri ycnıdcn kazanmaktı Bugunlcrdc Polonya yaşaması kolay bır ulke mı'' "Hayır Her şey daha kotuyc gıdıyor Bu yuzden cskı Doğu Bloku'nda veralan ulkcler tekrarkomunıstlerı seçıyor Onccdcn lanctledığımızgunlcrı ararolduk " Bır zamanlar ycraltı kulturmılıtanı olarak doncmınyonetımını acımasızca elcştırcn Kieslovvski, yıllarca polıtık açıdan yonctıme tersduşen belgcscllcr hazırladı Gerçı şımdı artık o cskı gunleredonmck ıstemıyor "Bcn hcr zaman komunıstlcrdcn ncfrct ettım ve hâlâ da ncfret edıyorum Ne var kı o doncmde var olan dostluğu arıyorum Nercdeocskı guzelım ılışkıler " Kieslovvski Ingılızce yı mukemmel konuşmasına karşın çcvırmcn kullanmayı tcrcıh cdıyor Sozcukler arasında soluk almıyor Bu ncdenle konuşuyor mu yoksa sıgarasından bır ncfcsmı çekıyor hıç bellı olmuyor Konuşurkcn kaşları alnında sankı dans edıyor Beyaz'da, Kieslovvski yenı Polonya'da her şcyı elıne geçıren karaborsayı, sevgıdcn saygıya dck hcr şeyın satın alınabıldığı kapıtalızmı karıkaturıze edıyor Bu yenı duzcn oldukça abartılı bır şekılde sunuluyor Ancak bu kapıtalızm, Ingıltere ve Amcrıka'dakınden farklı m ı ' "Ingılterc'dc ınsanlar yannla. rını duşunuyor Burada ıse ıngerek. sanlar yalnızca bugunlcrını veya bu gccelcrını duşunuyor" Televızyonda kendısı ıle yapılan bır soyleşıde, sanatçı ınsanların artık ortak bır gelecektcn vazgeçtığını, yalnızca kendılcrını duşundugunu, ınsanların eşıtlığın peşınde olmadığını, yalnızca komşularına gore daha eşıt bır konumda olmak ıstcdıklcrını kaydedıyor Yoksa bu goruşu onaylıvor mu ' "Hayır Bu aşırı bır cgoıstlık Polonya bugune gelınceye dek çok zor gunler geçırdı Bu da bı/ı mahvettı ' Kieslovvski polıtıkanın csamesının okunmadığı kuçuk bır kasabada buyudu Anncsı kasıyer olarak çalışıyordu, mu7mın tubcrkulo/ olan babası sureklı baskı altındaydı ' Bızım oralarda polıtık baskıyı hıssetmezdını/ Canınız futbol oynamak ıstıyorsa oynardınız Yok eger mantar toplamak ıstıvorsanızkımscsi7icngellcmezdı " Kendı nıutlu çocukluğuna karşın fllmlcıındckıçocuklarncşcsızveagır bır yukun altında ezılıyormuşcasınabe7gın Buçocuklarçevrelerını kuşatan kaygıya bır anlam veremese de, yctışkınlerden daha duyarlı olduğundan bu kaygılarınaltındaezılır buyudukçeduyarsızlaşır Kieslovvski sıncmava sevgıyle değıl hırsla sarıldığını soyluyor llk gunlerde devletten destek goremcdığını ve film çekcrkcn pek çok olumsuzlukla savaşmak zorunda kaldığını ıtıraf edıyor "Doğal olarak ıstcdığınız filmı çekemczdınız Onun ıçın ustu kapalı yollar aranıaya başladık Sansurhcyctınınanlamayacağı, ancak halkın anlayacağı filmı çckmek çok