Katalog

CUMHURIYET DERGİ DERGI'DEN Merhaba, Bu hafta üniversitedeki eylemdenyola çıkarak size portresini sunduğumuz, lstanbul Üniversitesı Hukuk Fakültesi Dekanı Aysel Çelikel şöyle diyor: "Ulke ne kadar demokratsa, üniversıteler de o kadar,. '' Aysel Çelikel, Ilkokul diplomasını Hasan Alı Yücel 'ın elinden aldığı günü unutamamış. Çünkü o gün lstanbul 'daki ŞerefStadı 'nda büyük bır tören düzenlenmış ve diplomalar öyle verılmiş Cumhuriyetımiz 40yıl önce ilkokul dıplomasına bile ne kadar ünem verıyormuş anlaşılıyor Ama bugün eğıtimın hıçbır kademesıne değerverılmıyor Üniversıte öğretım üyeleri o denlı huzursuz ki tepkılerını göstermek içın eylemdeler. Hem de rektörlerıyle, dekanlanyla birlikte. llk diplomasını Hasan Ali Yücel 'in elinden alan Aysel Çelikel de hak arama kavgasının öncülerınden. Yükseköğrenimde sıfırı tükettiğimiz ortada Ünıversitede hocalık, bugün 14yılını tamamlayan YÖK'ün tahakkümü altında. Ayrıca üniversıte öğretim üyelerine Türkıye Cumhuriyeti adına ödenen maaş da akıllara durgunluk verecek kadar düşük. Yan ödemesıyoksa, bir üniversıte rektörü, bır profesör 19 mılyon lıra aylık alıyor. Yanı, Türkiye Devletı, bilım adamlarına geçim standartlarının altında bırpara ödüyor Üniversıtelerımıze ayrılan ödenekler deson derece düşük. Ama bu, devletin düştüğü maddi yoksulluktan değıl.fıkri yoksulluktan kaynaklanıyor Çünkü bir önceki cumhurbaşkanı Özal 'ın oğlu Ahmet Özal 'ın skandallarayol açan vergı borcu mılyon dolarla hesap edıliyor. Üniversite öğretim üyelerının üniversiteyi yeniden saygın bir kurum haline getirme mücadelesinde yanlarındayız. lyı haftalar... tpek Çahşlar CUMHURIYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBI BERİN NADİ • BASANVEYAYAN YENİGUNHABERAJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ ORHANERİNÇB GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU HİKMETÇETİNKAYA B Y A Z I İŞLERİMUDURLERİ DİNÇTAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ(SORUMLU)H YAYIN YÖNETMENİ İPEK ÇALIŞLAR• GÖRSELYÖNETMEN AYNURÇOLAK • REKLAM REHAIŞITMAN Bosnalı Mimar ve Profesör Amir Pasic: Bütün güzelliği ve inceliğiyle köprü, bizden uzun ömürlü olması için inşa edilmişti. Sonsuzluğu yakalama yolunda bir çabaydı, hem bireysel yaratıcılığın hem de toplu yaşantının ürünüydü. Gökkuşağına benzerdi tarihi Mostar Köprüsü HASAN KLRUYAZICI cı bıryıldonumu 9 Kasım 1994 Insanlar yıldonumlcnnı kutlamayı adet edınmışlerdır Amaıyı veguzelolaylann yıldonumlcnnı Doğumgunu kutlaması bunun hemen akla gelen orneklennden bındır Oysa bız burada bugun çok acı bır yıldonumunu kutluyoruz Insanlara bır ders vcreccksc, onları hata ve yanlışlarına bakmaya, bunlan anlamaya duzeltmeye yoneltecekse, acı yıldonumlerı de kutlanmalı kuşkusuz Bundan bıryıl once, 9 Kasım 1993'te BosnaHersek'ın Mostar kentıneadını verenunluStarı Most(Eskı Kopru), Hırvattopçusunun ateşı sonucu yıkılmıştı Bosna'da son ıkı yıldır yaşananlan hep bılıyoruz, ınsanlara reva gorulenlerı, kıyımları, tccavuzlen Butun bunlann yanında, mıman değerî nc olursa olsun, bır koprunun yıkılması nedır kı, dıye duşunmek yanlışına duşmemelı ınsan Burada yok edılmek ıstenenın, ınsanıyla, yapısıyla, kcntıyle butun bır kultur olduğu apaçık Işte bu saldınya karşı çıkmamız gerek ınsan olarak Mostar Koprusu'nu,oldurulenbınlerceınsanın,yokedılcn bınlerce kultur varlığının bır sımgesı gıbı clc aldlım vc ıştc bu nedenle analım yıkılışının bınncı yıldonumunde Ulkemızde bır suredırkonuk olarak yaşayan Bosnalı mımar Prof Amır Pasıc Mostar Koprusu'nu şoyle tanımlıyor "Olanaksız olanla guçlu bır gerçekleştırmc olgusu arasındakı ku A sursuz bağlantıyı ortaya koyan bu kopru, Avrupa'da 16 yuzyılda yapı alanında gerçekleştınlmış mucızelerden bırıydı Bosna'dakı lslam yaşam kulturu ve mımarlığının olağanustu yaratıcı bırdonemının tacını, estetık doruğunu oluşturuyordu " Pasıc bu sozlenyle Mostar Koprusu'nun çok onemlı ıkı ozellığınc, guzellığıne parmak basmış oluyor Dık ıkı yamaç arasında 28 59 m açıklığı geçen, enı sadece 4,3 m bır kemer duşunun, ustelık aşağıdan akan Neretva Nehrı'nın yaklaşık 20 m uzennde Aslında kemenn yuİcseklığı 12,02 m, ama ıkı yanda kemer kavsının başladığı uzengı denen noktalar epeyce yuksek tutulduğu ıçın, kemenn en ust noktası olan kılıt taşı nehnn alçak olduğu zamanlarda su duzeyının 19,5 m uzennde kalıyor Koprunun aştığı açıklık az dcğıl aslında, orncğın Sınan'ın aynı yıllarda yaptığı Edırne'dekı Selımıye Camısı'nın kubbesının çapı 31,22 m Ama oradd Sınan kubbcsını ınşa etmck ıçın sağlam zemının ustunc ahşaptan bır ıskclc kurma olanağına sahıpmış Mostar Koprusu'nun ınşaatının puf noktası da ışte bu ıskele Kopru kemennın taşlannı tck tek ustunc yerleştıreceğınız ahşaptan bır kalıp yapacaksınız, bu kalıbı taşıması ıçın de once yıne ahşap dıreklerden bır ıskele kuracaksınız Ama gel gor kı ıskelenın zemıne basacağı yer yok, oradan kopure kopure Neretva Nehn akıyor Koprunun mıman nasıl becerdı bu i!)i acaba 9 Suyun uzerınden karşıdan karijiya dev krışler yerleştınp ıskeleyı bunlara mı oturttu, kım bılır1? Ama şoyle ya da boyle, bu ıskeleyle kalıbı kurmayı başarmıs. kı, koca kcmerı yas>lamışıkı yakaya Işınteknıkbaşansı asılbu ışte Guzellığegelınce Bunun sırrı, koprunun çevrcsıyle bu kadar uyumla butunlcşmesınde Bu uyum hem doğal çevreyle hem de ınsan yapısı mıman çevreyle oylesıne başarıyla sağlanmış kı sankı ne kopru nc de bu çevreyj oluşturan oğeler zaman ıçınde bırer bırer, ayn ayn ortaya çıkmamış da, tek bır seferde, hep bırlıktetasarlanıpgerçekleştınlmışgıbı Evliya Çelebi'den övgüler Bılıncn o kı Mostar kentının gozbebeğı bu kopru, yapıldığı gunden ben eksıksız hcr gorenı kendıne hayran etmıştır Evlıya Çelebi'den gunumuze, gezgınlerden bılım adamlarına, kımler kımler ovgulcr duzmemıştır kı ona Evlıya Çelcbı, o gune değın yırmı beldeyı dolaştıgını, on altı padışdhlık ycrı gczıptozduğunu, yuzbınlerce yapıyı dıkkatle ıncclcdığını yazdıktan sonra Malazgırt'ten Çekmecc'yc, Edırne'den Vışıgrad'd kadar gorduğu butun unlu koprulerı sıraladıktan sonra, hcpsınden daha çok seyre değer bulduğu, eşsız Mostar Koprusu'nun benzennı hıçbır ycrdc gormedığını soylcmış, onu, başlan goğe yukselen ıkı kaya arasında uzanan bır gökkuşağına benzetmıştır Koprunun yapılışına duşulmuş "kudret kemen" (H 974, M 1566/67) tarıhı de Evlıyd'yı haklı gostenr nıtelıktc dcğıl mı'' Adı ncdense Âşık Çclebı'yle kdrıştırılan Mehmed Âşık unlu kıtabı Menâzir ulevâlim'de o çevrenın dulger ve muhendıslcrındenbırustadın.yuzellı dulger zıra'sı uzunluğunda tek gozlu, taştan, buyuk bır kopru ınşa ederekgorulmemış bır sanatyapıtı ortaya koyduğunu ve bunun "eacıbı dunya"dan, yanı dunyanın harıkalarından bın olduğunu yazmıştır Çagımızdan bır yazar, Prof Dr H J Kısslıng de, kentın ıçınde kopru ıçın çok daha uygun yerler varken mımarının bu sarp ıkı yamacın arasını seçmesının nedenını araştırarak ılgınç bır duşuncc ılen surmekte, Mostar Koprusu'nun "açıkça ıspatı mumkun olmayan, fakat sanatkârın muhakkak hayalının gozuyle gorduğu, yalnız ve yalnız bu denn boğazın uzenndegcrçckleşebılecekbırsembolutemsıl" ettığını yazmaktadır Ona gore "Bu sembol, kıyametgunundcınsanlan Allah'aulaştıracak olan kıldan ınce, kılıçtan keskın, uzennden ıyılenn tehlıkesızce geçip gıdeceklerı, fakat kotulenn yuvarlanıp aşağıdakı cehcnnemde ebedıyyen yanacaklan Sırat Koprusu"dur "Sırat Koprusu'nu bır mecaz olmaktan çıkanp elle tutulup gozle gorulebılır taştan bır sembol KAPAK FOTOĞRAFI: GARBİS ÖZATAY Bitmeyen savaşın acısı... Bosna 'da her jeyyıkılıyor ama insanlar ayakta kalmaya kararİL