Katalog

A D I Sığınmacı kadınlara uluslararasıdestek Birleşmiş Milletler Komisyonu'nun istatistiklerine göre, dünya genelinde saptanan on yedi milyon sığınmacının çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. S ığınmacılann sorunlannı ele alan yapıtlarda "sığınmacı kadın" olgusu çok çok az işlcniyor ya da gözardı ediliyor. Böylece "Sığınmacı kadınlar tarihi"nin ortaya çıkışı ve yazılması da ertelcniyor. Günümüzde, sığınmacı kadınlann özgün sorunlanna (cinsel şıddet, uyum sağlama, bannma, danışma, din, eğitim, psıkoloji, aile vb.) uluslararası boyutlarda ve ortak bir çözüm üretmeye çalışan kuruluşlar giyı tngilizce, Fransızca ve Ispanyolca dillerinde yayımlamakta. 1954 ve 1981'de Nobel Banş ödülü'nü iki kere alan UNHCR, calışmalannı 80'den fa?la ülkede devam ettinyor. GuneyAtPlkalıAycha Aycha 19 yaşında ve Güney Afrikalı. İki hafta süren bir kağnı yolculuğundan sonra, çölü bir baştan bir başa geçerek, "barınma filkesi"ne ulaştı. Su toplayan yaralannın verdiği acı ve fiziksel yorgunluk ıçınde sığınmacı merkezine göndenldi, ama sıkıntılan henüz bitmemişti. Komşu sınır kasabasından bir polis, ülkesine gen göndermckle gözünü korkuttuktan sonra Aycha'ya tecavüz ettı. Tecavüz olayı tıbbi olarak da incelenerek sonuçta kanıtlandı. Söz konusu polıse karşı dava açıldı; Aycha bakım ve koruma altına alındı. Pılar 25 yaşında ve Orta Amerikalı. Dul ve üç çocuğu var, kocası bir köy baskınında öldürülmüş. Üç yıl önce çocuklannın güvenlığinden endişelenmeye başlayarak komşu bir ülkeye kaçma hazırlığı yaptı. Günlerce süren bir yolculuktan sonra aile önce, bir sığınmacı ağırlama merkezinın güvenli ellerine teslim oldu; sonra UNHCR koruma görevlısinin devriye dolaştığı sınıra ulaştı. Pilar, 1951 Birleşmiş Milletler Sığınmacı Konvansiyonu ve 1967 Protokolü kapsamına gırmiyordu, çünkü sığındığı ülke bu belgeleri c> naylamamaştı. iki yıl süren kamp hayatının sonunda Pilar, sığınmacı bir kişiyle evlendi. Bununla birlikte evliliği, sığındığı ülkenin kanunlan önünde tanınmadı ve yaşadıkları yerleşim merkezinde evlilerin kayıt edıldiği bir sistem yoktu. Kocası gıbi Pilar da sığınmacı olduğu süreden beri yeni deneyimler kazanmıştı. Ancak sığındığı ülkeyle bütünleşme şansı bulunmuyor. Ülkesinin şartları dönüşü# ne izın verene kadar, yasal sürgün konumunu devam ettirmek. zorunda şimdi. Üççocuklu Pilar Stftmmacı kadııt, har y*rd« ann«. Kotay mı bu yaştan sonra başfca y « r d * başka bir yasam kurmakT faaliyette. Birleşmiş Milletler Komisyonu'na bağlı olarak çalışan "Sığınmacılar Yüksek Komiserliği" (UNHCR: United Nations High Commissioner For Refugees) bu kuruluşlardan biri. Ocak 1951'de geçici (1968'de sürekli) olarak kurulan UNHCR, 21 üyeli bir yönetim yapısı içinde görevini sürdürüyor. UNHCR, 'Birleşmiş Milletler Kadın On Ydı'nın (19751985) bıtımınden sonra "kadın sığınmacılar" konusunu daha planlı ve programlı izlemeye başladı. 1984 yılı başından beri merkezi Isviçre'nin Cenevre kentinde bulunan "Sığınmacılar" (Refugees) isimli aylık der Ongundenlzleboğuştu Lien 22 yaşında ve Güneydoğu Asyalı. tki yıl önce 79 kişiyle birlikte, köhne bir balıkçı teknesine bindi ve yakındaki bir ülkeye gitmek amacıyla denize açıldı. Yiyecek ve su stoklan kısa sürede tükendı; denizde gecen on gün sonrasında teknenin yakıtı bitti. Yardım çağnlan çevredeki gemilerce dikkate alınmadı. Tekne iki kez korsanlann saldınsına uğradı. İlk olayda, sığınmacılann değerli eşyalan ve servetlen ellerinden alındı. tkincisinde, Lien korsanlann teknesine götürülüp defalarca tecavüz edilen birçok genç kadından biriydi. Denizde geçen 27 gün sonunda, sığınmacılan ni hayet bir gemi kurtardı, en yakın lımanda karaya çıkardı. Lien şu anda geçici kampta, Batılı bir ülkeye kabul edilmeyi bekliyor. GurbttttkuliRlıkzor Bu olaylar, kadınlann sığınmacıyken veya sığınmacı olma sürecinde karşılaşabilecekleri bazı sorunlan yansıtmakta. Hem kadın hem de erkek sığınmacılar birçok olayda aynı zorluklarla ve sorunlarla karşılaşıyorlar. Gene de sığınmacı kadınlann, sadece kadın olmalanndan dolayı tehlikelerle karşılaştıklan gerçeğıne dayanan durumiar yaşa 16 C U M H U R İ Y E T DERGİ 30 O C A K 1 9 9 4 S A Y I 4 1 1