Katalog

E 0 E B İ Y AT U N I N Çevirir camlan peri kâşânesine. birden Usküdarsiirleri... C emal Siireya ödülünü bu yıl yayımlanmış kitap dalında Yıldırım Türker, yayımlanmamış kıtap dalında ıse Ali Asker Barut ka/andı. Iki şaırı dc kutlayarak yapıtlarının adlarına dıkkat etmenizi istiyorum: Türker'in kitabının adı "Cihangir Kedileri"... Barut'un dosyasının adı "İ'skiidar Şiirleri"... Eee, bir yanda Cihangır, diğer yanda Üsküdar olunca Yahya Kemal'm dizelerini anmamak olur mu? Git bu mevsimde, gurup vakti Cihangır'den bak! Bir zaman kendini karşındaki rü'yâya bırak! Başkadır çünkü bu akşam bütün akşamlardan Güneşin vehmi saraylar yaratır camlardan, O ılâh isteyip eğlence hayalhânesine Yahya Kemal "Hayal Şehir" adlı ^iirine bir gurup vaktı Cıhangır'den başlar ve aşağıdakı dizelerle de bu ya/ımı/ın konusu olan Üsküdar'da bitirir: Az sürer gerçe fakir Üsküdar'ın saltanatı, Esef etmek günesjn şimdi neler yıktığına, Scrviler şehri dalar kendi iç aydınlığına E7eli mağrifetın böyle bir ikliminde Altının göz boyamaz kalpı kadar hâlisi de, Halkının hilkatı her sem tini bir cennet eden Karşı sahilde, karanlıkta kalan her tepeden Gece birçok fıkâra evlerinin lâmbaları En sahih aynadan aksettıriyor Üsküdar'ı. 1852 yılında tstanbul'a gelen Fransız şair Gautier "pitoresk" bulduğu Üskü •Akaam olur, ••kllardan ••Inlanlr, Şalrl gltmlş bir Üsküdar.. dar ıskelesinden içeriye şarkıya da konu olmuştur. Akıllara öndoğru uzanan sokağı şöyle anlatır: "Socelikle o ünlü "Kâtibim" şarkısı gelikak; üstlerine limon oturtulmuş sanşın yor... Ama Üsküdar'da bir zamanlar tütün kümeleri, önünde tütüncüler, ke"Kâzım'ım" türküsü söylenirdi!.. Ben baplarını dikey şışlerdc kızartan aşçılar, hiç duymadım. Nereden mi biliyobaklavacılar, çevrelerinde sinek bulutrum?.. Gelin, hep birlikte Orhan Veli'yi lan uçuşan etleri zincirlerden sarkmış okuyalım: kasaplar, duvarlan yazılarla süslü istidacılar, müşterilerine berrak testili, yuMektup alır, efkârlanınm; muşak deriden u/un marpuçlu nargileRakı içer, efkârlanınm; ler getiren kahvecilerle, iki yanımdan Yola çıkar; efkârlanınm. çevrili idi." Ne olacak bunun sonu bılmem. Üsküdar'ı Istanbul'un diğer semtleri"Kâzım'ım" türküsünü söylerler, ne kıyasla çok daha Türk görünüşlü buÜsküdar'da; lan Gautıer'in gözlemleri Yahya KeEfkârlanınm. mal'in şiirı gibi Usküdar insanını içerÜsküdar'daki birçok yaşlı insana memektedir... Ama Üsküdar'a uzaktan "Kâzım'ım" türküsünü sorduysam da bakmak ya da çarşısında gezinip halkın şu güne kadar bir bilcne rastlamadım. dilinden anlamamak eksikliğinde HaOhan Veli'yi efkârlandıran bu türkü alim Şefik bulunmamıştır: caba nasıl bir şeydi?.. Dün Üsküdar Çarşısı'nda gezindim Yetim kalan kumrulara ses verir Bir yoksulluk bir güzellik sezindim Kendi gurbetinde kendini sorar. Birbırinden güzel insanlar gördüm Akşam olur, eskilerden esinlenir Bi sevindim bi sevindim bi sevindim Şairi çoktan gitmiş bir Üsküdar. İstanbul'a 1874 yılında gelen İtalyan Şükran Kurdakul'un dizelerindcki giyazar Edmondo De Amicis'in Üsküdar bi Üsküdar'ın aramızdan ayrılan, çokgözlemlerine de kulak verelim: "Sandaltan giden bir şairi de Rıfaz Ilgaz'dır. E,cılar, at kiraya verenler ve tercüman debiyatımızın yüce dağı Ilgaz'ın "Üskükarga^alığı içinde ahşap bır iskeleye ınidar'da Sabah Oldu" adlı kitabındakı lıyor, sarmaşık ve asma dallanyla örtülmüi), aşı boyalı, san boyalı küçük evle"Son" ^iirinde Halım Şefık'ın görünce rın ıçlcnnden yeşıllik fıjkıran bahçe duçok sevindiği bir çarşı insanını selâmlavarlannın arasından, yüksek çardaklayalım: rın altından, hemen hemen geçmeye Ustanın kollan sıvalı, mani olan büyük çınarlann gölgesinden Belinde vişne çürüğü kuşak, yılankavi bir şekilde tatlı bir meyille Geceden yaktılar ocağı yükselen anayoldan yürünüyor...' Iş vardı yarına çıkacak. Yusufun kollannda ağn. Üsküdar yalnızca şiirlere değil birçok C U M H U R İ Y E T DERGİ 30 O C A K 1 9 9 4 S A Y I 4 1 0 Üskiidar Maydanı hftlft TUrk görünUflü kalmaya dlrenlyor... Fotoğraflar GARBİSÖZATAY 14