Katalog

C EPECEV R E 0 K T A Y E K I N C 11 CESMİ CİHAN" ZOR DURUMDA İstanbulla yaşıt olan 2500 yıllık Amasra kenti, tarihe ve doğaya duyarsız bir imar düzeninin egemenliğine karşı "yalnız başına" kimlik savaşımı veriyor... T arih 1 Ocak 1994. Öğle saatleri. Bartın'da kutladığımız yılbaşı gecesinin yorgunluğunu atar atmaz Amasra'nın yolunu tutuyoruz. Ve tıpkı 533 yıl önce Fatih'in yaptığı gibi, Bakacak tepesinde mola verip karşımızda uzanan engin Karadeniz'e ve hemen aşağımızdaki Amasra'nın cennet kıyılarına bakıyoruz. Fatih de bu eşsiz manzarayla karşılaştığında, yanında bulunan lalasına şu ünlü sözünü söylemiş.: " Lala, accp Çeşmi Cihan bu m'ola?.." Biz de aynı sözü anımsayıp, aynı manzaraya, "aynı yerden" bakmanın keyfiyle, birbirimİ7e s,unu söylüyoruz: "Dünyanın en güzcl ülkesi, acep Tiirkiye m'ola?.." Kıymetini bilmesek de... Amasra'da Blzans döneminden kalma kale duvarlarının Uzorinde, "Cumhurlyet dönami yapıları" yer alıyor. Fotogra/laı OKTAYEKİNCİ Bip Cenevlz kolonlsl Önce Fatih'in öyküsünü tamaralayalım. I458'dc Istanbul'u aldıktan sonra beşaltı yilı devleti ve orduyu toparlamakla geçiren genç Sultan, Trabzon Rum Devleti'ni de egemenliğine katmak istıyordu. Bu amaçla; 1461 yılının ilkbahar aylannda Mahmut Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanması Karadeniz'e açılırkcn, aynı yılın Ekim ayında Fatih Sultan Mehmet de ordusuyla birlikte Bartın'a geldi. On bin kişjlik ordusuyla kurduğu ordugâhının bulunduğu bölgeye de, o yıldan bu yana Bartın'da Orduyeri denildi. Şimdi de Orduyeri Mahallesi deniyor. Bartın'dan Amasra'ya doğru yürürken, sıradağları tırmanıp Karadeniz'i görduğü Bakacak Tepesi'nde An\asra için "çeşmi cihan" benzetmesini yapan Fatih, kentin yönetimini elinde tutan Ceneviz Beyi'nin teslim olma teklifıni kabul ederck, Bizanslılann yaptığı gör kemli kaleyi hiç kan dökmeden alır. Kiliseyi de kendi adına camiye çevirir ve bir kadı atayarak, kenti Bolu Sancağı'na bağlar. Cenevizliler ise, aslında Amasra'da "kiracı" sayılırlar. Kayıtlara göre, tarihteki adı Amastris olan bu koloni yerleşmesinin güçlü kalesi, İ.S. 1270 yılında Cenevizliler tarafından "iskelesiyle" birlikte Bizanslılardan kiralanmış. Yıllardan sonra ise kiracılık sahiplenmeye dönüşmüş ve Amastris, Karadeniz kıyısında güçlü bir koloni yerleşmesi haline gelmiş... "eş sayRinlıkta" bir kültürel ilişkı yaratıyor. Amasralılar, tam anlamıyla "ev sahibi", turistler ise, yine tam anlamıyla "konuk" konumdalar. Yılba!)i tatilinden yararlanarak Amasra'ya gelen turist gruplan. fıyatlann "turislik" olınadıgını görünce, bu gerçeği hemen kavrayıp, daha önce neden gelmediİclerine hayıflanıyorlar. Bİ7 dc öyle. . Kale'nln bedenleri Amasra Kalesi'nin Bizanslılar dönemine ait olduğunu söylcPansiyonculuğun öncüsü miştim. Bizans'ın da kurucusu olan, Yunanistan kökenlı MegaBÖylesİne eski ve bir O kadar da Kalolçl'ndoki slvll mlmarlık ömeklari bakımsız durumda. ralılar, İ.Ö. 6. yü/yılda Batı Ka"renkli" tarihi olan Amasra, Karadeniz bölgemizdeki kısa yaz sezonumen her ayrıntıda kendisini belli ediyor. radenı/ kıyılarında "emperion" adı vena karşın, ülke turizminde "pansiyoncurilen küçük iskele yerleşrnelerı kurarKimi "turistik" yörelerden çok farklı, luğun önderi" sayılabilir. lar. Amaç, daha ku/eyden gemilerle geçok daha "insancıl" bir ortam var. "YılKonuksever Amasra halkının güler lcn malların bo^altılmasıdır. tijte Adızlı" turizmin ya da lüks ticaretine damasra, ya da o ilk iskele olduğu çağlaryüzü, tarihsel vc doğal çevrenin eşsiz uyalı "paket" turizminin yarattığı "komi daki adıyla Sesamos, bu emperionlaryumuyla birlikte öylesinc çekici bir toplum" davranışları hemen hiç yok. dan birisidir. Bi/anslılar'ca kalenin de "kent kültürü" yaratmış ki, ilçede dolaPansiyonculuk geleneği, yerli halkla, inşa edilmesiyle, güçlü bir koloni kenti şırken "uygar bir yörede" olduğunuz heilçeye dinlenmek için gelenler arasında C U M H U R İ Y E T DERGİ 1 6 O C A K 1 9 9 4S A Y I 4 0 8 14