Katalog

mesiyle, bu yenilikçi hareket kadın dergilcrinc dc yansıyacak, "üretken kadın modeli"nin misyonunu üstleneceklerdir. Ancak gündcme gclcn "kadın haklarT, resmi idcolojinin egemenliği altında olduğundan yine de sınırlıdır. 1930'lu yılların kadın dcrgilcrinc baktığımızda "güzellik vc evişlcri kültürii"nün ağır bastığım görüyoru/. örneğin, cilt bakımı, ko/mctiklcrin kullanımı, sarkık kalçalan sağlamlaştırma, güzcl bacaklara sahip olma gibi jimnastik yapma ve bisiklete binme tavsiycleri, kadın dergilerinin başlıca konularıdır. O yıllarda ince ka'ş modası vardır. Tokalon ve Vog kremleri süslenmcyi püslenmeyi scven küçük burjuva kı/ları arasında ün yapmıştır. Böylece giyimi kuşamı, makyajı, yenıek yapmayı, dikiş dikmcyi hedef alıp bayan okurlarını yönlendiren kadın ve moda dergileri birbiri ardına yaşamlarını sürdürürler. 1950'li yıllarda bir yavaşlama görülür ve uzun bir aradan sonra 1970'li yıllarda ilk dönemlerde olduğu gibi yeniden yeni bir hızla yaşamlanna döncrlcr. Dikkat edilirse ve de 70'li yılların başlarına kadar olan süre içinde çıkan kadın dergilerine bakılırsa, cinsclliği içercn konulardan pek söz edilmez. Cinsellik ve seks en yaygın biçimiyle seksoloji dergilerinde, türü içeren ansiklopedilcrde yer alır yalnızca. Türkiye'de 1940'ların sonlannda "ilk seksoloji dergisi"ni çıkaran gazeteci Orhan Karaveli bu konuda ilginç bir açıklamada bulunur. 1985 yılında yapıian bir söyleşi sırasında Yalçın Pekşen'e şöyle der: "Bundan tam otuz yü önce ağabeyim Nihat Karaveli ilc birliktc aylık Seksoloji Dergisi'ni çıkarmaya başladık. 1940'ların TurkiyesTnde bu kelimc bilinmiyordu. Belki hekimler arasında biliniyordu... O da sadece jinekoloji dalında bclki... Halk bunu bilmiyordu. Bunu bi/ çıkardık. Aslında başlangıçta "Cinsi Bilgiler Mecmuası" gibi bir isim diişünüyorduk. Ama ha/ırlık aşamasında konuyla ilgilencn Fahrcttin Kerim Gökay devreye gircrck "Scksoloji" kelimesini kullannıanıı/.ı istcdi... Okuyucunun demiycyim, ama müvezzilcrin bu isme alışması biraz zaman aldı. Müvczzilerin dilleri dönraüyordu en öncmlisi. Garip şekillerde, "seks kolleji" veya "soksoloji" veya buna benzer çirkin çağrışımlar yapan biçimde bağırıyorlardı. Bu yüzden isme alışana kadar biz kaçacak dclik arıyorduk... Herkese rc/il olmustuk neredeyse... (2)" Karaveli'yc göre o yıllarda "seks" kelimesi yoktu. Ya şimdi?.. CUMHURIYET ğiyle günümüze dek aralıksız yayınını sürdüren "Kadınca"dır. Şimdi bu dergilerin kapaklarında yer alan konu başljklarına bakalım: "Açıkhavada Seks", "Oral Seks", "Sosyete tlk Cinsel tlişkiyi Anlatıyor", "Kadınlar Sevişmeyi Nasıl Öğrenir?", "Siz de Seksi Olabilirsiniz!", "Seks Hayatımız", "Erkeklcrin Vücutlarına Değil Duygularına Dokunarak Uyarabilirsiniz"... Görüldüğü gibi erkek dergileriylc yarış edercesine kapak manşetlerinde seks ve cinsellikten geçjlmiyor. (Sayın Karaveli'nin kulaklan çınlasın.) Dergi yazarlanndan bir hanım, son yıllarda kapaklarda "seks" sö/cüğünün kullamm amacının tiraj alma kaygısına dayandığını ve bu nedenle de ö/ellikle yapıldığını söylüyor. Bu arada "erkek dergilerT'nin cinselliği sömürüp "seks ticareti" yapmakla suçlayan bazı yayın yönetmenlcri ve hanım yazarlar sözde kadın bedeninin gizlerini tanıtma amacı altında bilinçli bir kurnazlıkla aynı yolu izlemiyorlar mı? Yoksa biz mi yanılıyoruz? Ola ki öyle olsun... Aradaki fark "erkek dergilerF'nin çıplak erkek bedenlerine yer vermemeleri olsa gerek. Gerçekte haklılar... Çünkü erkek bedenlerinin çıplaklığı estetik olmadığı gibi irkiltici de üstelik. Peki kadın dergilerinin erkek bedenlerini sunma yerine kapaklardaki "seks ve cinsellik" mansetleriylc "sömüriinün gizli yüziT'nü ortaya çıkarmıyorlar mı? "Güzellik kültâriTnden "seks kültürü"ne geçiş yapıldığı bu son dönemde bir bakıyorsunuz önüne gelen yazar, engin tecrübeleriyle (!) birer seksolog kesilmiş. Cinsel konularda müthiş formüller üretiyorlar. Sanırsınız hepsi birer "bayan Sher Hite"... Birer Betty Friedan... Yıllar önce bu dergilerin, bu araştırmaların uzmanlan vardı. Şimdi günümüzde büyük bir "cinsel devrim"i yaşayan "kadın dergileri"nde herkes uzman. Ama işin asıl ayvp yanı, bazı hanım yazarlann yabancı dergilerden çevirdikleri yazılarda kaynak belirtmemeleri... Kaynak göstermeme alışkanlıklan bir yana, çeviri yazılara bazı kez de kendi imzalannı attıklan söyleniyor... Kadın dergilerinin "yüzyıllık macerası" şimdilik bu aşamada... Yeni dergiler, cinsel popülizmin "beyaz atlı prensesleri" ve vitrinlerde yaşayan çağdaş seksologlar. Bu aşamanın soru işarcti ise başta da söylediğimiz gibi: "sorgulama" mı, "sömürü"mü? ^ (1) Türkiye'de Dergiler Ansıklopedıler, Aynur IIyasoğluDeniz Insel, Gelişım Yayınları, 1984 (2) Yalçın Pekşen, DuydukGorduk, Cumhurıyet 13 Nısan 1985 Kadın, salon v« «II* gazctMİ olarak tanrtılan "Haram"m 1 KyMU 1 3 3 7 tarihll İlk MyiM. Güzellik hültüründen "sekskültüpu'ne Cinsellik ve cinsel sorunlarla ilgili köşcler 1970'li yıllarda ufak ufak kadın dergilerinde yar almaya başlar. 1975 yılında çıkmaya başlayıp 1980'lerin sonuna dek yayınını sürdüren "Kadınların Sesi", kadınlann toplumsal sorunlan yanısıra cinsel konulara da belli ölçüler içinde yer veren ilk kadın dergilerinden biridir. Ama kadın dergilerinin cinsellik konusunda bir "altın çağ" yaşamaları I98()'li yılların sonunda başlar. 9O'lı yıl'lann başından itibarcn ise bu tür dergilerin giderek birbin peşineçoğaldığı ve de sayı. olarak da rekor kırdıklan görülür. Günümüzdeki bu kadın dergileri hangileri mi? Kadınca, Kadın, F.lelc, Rapsodi, Bclla, First, Moda, Klips, Primadonna, Fame, Cosmupctlitan, Kim, Pratica, Beaute, Gclin, Vizyon, Maric Claire, Hey Girl.... Unuttuklanmız ya da atladıklanmız varsa afTola. Ismini sıraladığımız bu yayınlar içinde elbette moda ve sosyete ağırlıklı dergiler de var kuşkusuz. Ancak yerel çizgileriyle ve okurlan da daha çok kadın olduklanndan çok önemli bir ayrışma söz konusu değil. Yani kendi içlerinde hepsi "kaduı dergileri". Ve bu dergilerin en eskisi de 1978 yılında Duygu Asena yönetiminde çıkıp son bir yönetim değişikli DEROİ 29 A Û U S T O S 1 9 9 3 S A Y I 3 8 8 15