Katalog

N A D i R P A K S 0 Y ARAP KÜLTÜRÜNÜN SIMSICAK BESİĞİ K ahire Afrika kıtasının en büyük kentidir. Sinesinde 55 milyonluk Mısır nüfusunun 12 milyonunu barındırır. Istanbul, bir Avrupalı için nasıl ki hâlâ, "Orient Express" hayallerinin doludızgin scrüven beldesidir; Kahire dc bi/ler için, bclleğimizi vc bcnliğimi/i büyülü düşlerin çarkına kaptırabileceğimiz en mışıl mışıl şark uykusunun sıpsıcacık bcşiğidir. Kahire, piramitler vc Nil gibi bilinen turistik nesnelerin ötesindc, geçmişc özlem duyan bir (stanbulluyu mazisiyle vuslata erdirecek, onbinlerce Dersaadet gravürü sunar. Istanbul'un bugünkü haline rahmet okutacak boyutlara varmış taşıtinsanhayvan üçlüsünün, galibi belirsiz "arap saçı" sokak savaşını; köyün, kenti yüreğine değin saran iflah olmaz metastazını dikkate almazsanı/, zaman zaman efkârlandığınız bazı yitik Istanbul değerlerinin ve mekânlarının tadını, Bcrggren fotoğraflarının henüz sararmamış gerçeğini Kahire'de yakalayabilmeniz mümkündür. 1950'lerin Pera'sını özlüyorsunuz? tşte size Degüstasyon'un yaşayan örneği "Cafe Riche"... Şişhane'deki "Kanuni Esasiye Kıraathanesi"nin adını duydunuzda tanışmak için biraz geç mi kaldınız? ÜzüJmeyin, "Cafe Liberte" oracıkta, "Midan Talaat Harb"ın (Talat Meydanı) yamacında durup duruyor. Kapalıçarşı'yı ve Şark Kahvesi'ni artık çok "turistik" mi buluyorsunuz? Sıkmayın tatlı canınızı... Çaresi basit... Aylak adımlarını/ı Han Halil"in ara sokaklanna başıboş vurun. Ortamın gizeminden, sıcaktan, dükkanalann yapışkanlıklanndan bunaldınız da, bir nebze soluklanacak özgün bir köşe mi anyorsunuz? öyleyse, Fisavi Kıraathanesi'nc doğru yönelmenin ve alçaak iskemlelerinden birinç çöküp çayınızı yudumlamanın zamanı gelmiştir. Yalnız, benden uyarması, çaylan bizdekilere benzemez. Demli çay beklemeyin. Mısır'da, çayı kaynatırlar allah kaynatırlar, üstüne üstlük size hiç sormaksı/ın kaşık kaşık şekeri de içine boca ederler. Onun için, ocakçıya "cl Bsanı" ile bardağın yansına kadar çay koymasını, gerisini de sıcak suyla tamamlamasını anlatın. Yoksa sıcak bir "zifir şerbeti"nin "doyumsuz tadf'yla damak damağa kalmanız kaçınılmaz olabilir! Fisavi Kıraathancsi'nin aynalı duvarlan ve kapısının üstünde asılı duran kurutulmuş timsah sizi ürkütmesin. Burası aynı zamanda Kahireli aydınlann toplanma mekânıdır. Hoş, son zamanlarda iyice yaşlanmadığı için, bir vakit ler düzcnli mekânı olan Fisavi'ye eskisi gibi sık gelemediği söyleniyorsa da, şanslı bir gününüzde iseniz, bir köşede kendi halinde sessiz sedasız oturan Necip Mahfuz'la bile karşılaşabilirsiniz. "Köprüaltı'nda bir vakitler Ümmühan'ın Erzurum Çayevi vardı, nargile tüttürecek; köprü gitti o da bitti!" diye hayıflanmanıza hiç gerek yok. Nargile, Kahire ve Mısır'ın tüm çayhanelerinin çaykahve kadar, masaiskemle kadar en vazgeçilmez, en doğal öğesidir. Kahire ve Mısır'da nargile, değişim rüzgânna kendini henüz kaptırmamış şark halılannın en sırmalısı, en ipeğidir. İmbaba Deve Pazarı Kahire'nin, yüzünü her yabancıya göstermeyen, kendini bol resimli parlak baskılı o klasik rehber kitapçıklardan ısrarla sakınan bir köşesi vardır: Varlığmı ancak, ya oraya daha önce gitnıiş sırt çantalı bir yol arkadaşınızdan ya da böylcsi "abdallar"a kentle ilgili en maraz aynntıları veren, "Cepte Tek Metelikle Boydanboya Afrika" türündcn kitaplardan öğrenebileceğiniz, buram buram "Binbir Gece" tütcn bir buhurdan dır burası... tmbaba Deve Pazan'nı, Arapçasının Türkçe yazılışıyla Suk ul Cimaal'i yaşamadan Kahire'den aynlrnak bir gezgin için affedilmez bir eksikliktir. Kentin Eminönü'sü sayılabilecek Tahrir Meydanı'ndan 99 no'lu belediye otobüsüne bindim. Camsız pencereli taşıtın içi tıklım tıklımdı. Boyunbağlı, frenk gömlekli, şetre pantolonlu, fesli bir Kahire beyi ile, başında takke, üstünde bol beyaz entari halktan bir erkeğin; tişörtlü, kısa etekli, kömür gözlü genç bir kız öğrcnciyle, sıkma başlı, "fıstan" tabir edilen siyah uzun giysili bayanın içiçe bulunduğu otobüs, hiçbir atlasta yer almayan gizemli güzergâhına doğru ağır aksak yol alıyordu. Salkım saçak otobüsün dört bir yanından baca gibi tütün dumanlan yükseliyordu. Çünkü Kahire belediye otobüslerinde sigara tüttürmek serbestti. Biz, çok şükür sigara konusunda Mısır'ın bir adım önünde sayılırdık; tütün dumanını belediye otobüslerinden çıkanp, şehirlerarası otobüslerdc savurma "evrimini" gerçeklcştircbılmiştik! Şoför muavininin "Tamaam" diyerek haykırmasının (bu sayede 'tamam'ın A rapça kökenli bir sözcük olduğunu da öğrenmi^ bulunuyordıım) ardından, otobüsün gövdesine okkalı iki tokat yapıştırmasının çıkardığı mctalik uğultuyla yerimden sıçrayarak, "giysi, tütün ve 10 C U M H U R İ Y E T D E R 0 İ 2 9 A Ğ U S T O S 1993 SAYI 388