Katalog

BASKENT M Ü Ş E R R E F GÜNLERİ H E K İ M O Ğ L U Ödüller, alanlarla değerlenir eçen yüzyılın ortalarında büyük bir trajedi sanatçısı yaşıyor Italya'da. Sahnede masallar yazıyor. Bir masal kadın çi/gileriyle belleklere yerlcşiyor. Adı Adelaide Ristori, 186O'lı yıllarda Türkiye'yc geliyor. Öncc Izmir'de sonra Istanbul'da sahncye çıkıyor. O dönemin çok ünlü bir sanat kuruluşu olan NAUM Tiyatrosu'nda. Medea'yı oynuyor, kıyamctler kopuyor. Tiyatronun holüne mermcr bir plaket konuyor anısına. Bu tiyatroyu Adelaide Rislori onurlandırdı, diye. NAUM Tiyatrosu yanıyor sonra, ama bulunduğu sokak tiyatro vc sahnc sokağı olarak tanınıyor Galatasaray'da, Balık Pazan'na giden bir yerde. Geçen yü/yıl sanat yaşamında önccliği ve görkcmi var istanbul'un. Birçok opcra, örneğin Rossini'nin operaları Paris'ten öncc İstanbul'da oynuyor. Dahası dinscl yapıtlar, Meryem Ana'nın Acıları'rrt" dinliyor Istanbullular. Geçen yiizyılın Istanbul'u başkaymış sözün kısası. Adelaide Ristori'yı IMetin And'ın kitabında tanıdım ben. Değerli dostum Türkiye'de İtalyanlar, ltalya'da Türklerle ılgili uzun araştırmalardan sonra yayımladı. Köşemde de söz ettim bu kitaptan. Tarihe ışık, Türkttalyan kültürel ilişkilerine güzel bir katkı. llk sayfada ünlü operacımız Leyla Gencer'ın bir resmi var. Yazar kitabı ona sunuyor. Başka kime sunardı. Leyla Gcncer opera dünyasında parlayan bir yıldız. Verdi'nin unutulmuş operalarım yeni bir solukla dünyaya dinletti yıllarca, okııllar kıırdu, Türkİtalyan sanat ilişkilerini uluslararası boyutlara ulaştırdı. Adelaide yaşadığı dönemin ilcrici kadınlarından biri olmalı, sosyal yardım derneklcri kuruyor, sosyal dayanışmaya, gelişmeyc katkılarda bulunuyor. Ölümünden sonra hayranları tarifsiz kederlere gömülüyor, anısına bir ödül koyarak adını yajatıyorlar. Kadınlara dönük bir ödül. Ülkemizde sanat ve kültürel çalışmalarıyla tanınan kadınlara veriliyor. O ödülü geçen yıl Hacettepe Sanat Tarihi Kürsüsü'nden Profesör Günsel Renda aldı. Daha önceki yıllarda Suııa Kan vc başka sanatçılar. Bu yıl da üç Türk kadını birden ödüllcniyor. Profesör Sevda Şencr, Macide l'anır ve Ikikıs Aran. Sevda Şener Ankara Ünıversitesi Tiyatro Kürsüsü'nden. Küısüsünde dcrsleriyle, TV konuşmalanyla tiyatro scvgisini yeşerten bir bilim kadını. Sa G Sevdalı Bulut ile sevdalandık, mutlandık. Adelaide Ristori ödülünün opcramı/ın çok eski, emekli bir sanatçısı Belkıs Aran'a verilmesi de sevindirici bir olay. Haberi alıncu neler canlandı gö/ümde. Başkent geceleri, opcra galalan, Ayhan Aydan, Leyla Gencer ve Belkıs Aran'dan ayrı ayrı dinlediğimiz operalar. Gala seyircilcrinin şıklığı, yabancı devlet konuklan geldiği zaman düzenlenen opera geceleri, Belkıs Aran coşkusunu hiç yitirmcyen bir sanatçı yıllar boyunca. Onun için çok güzel yazılar ya/dım vaktiyle. Fvliliği, anneliği, büyükanneliği sanat yaşamını etkilemedi, cngcllcmedi hiç. Kaç yaşına gelirse gelsin solıığu tükenmeyen bir kadın. Maça Kızı o soluğun kanıtı değil mi? Belkıs Aran unutulmu/ bir kontes olarak yerleşti belleklere. Önce Ankara'da, sonra Istanbul operasında parlayan birçok sanatçı onun ateşinden bir uzantı dcğil mi? Kimi Adalald* Rlstorl ödulu'ııü alan üçgomloıı bırı: Macide Tanır. ödüller alanlarla değerlenir bcnce. Bu kez de öyle olacak. deliği, içtenliğiyle, bilgisi, birikimiyle Adelaide Ristori ödülü ülkemizden gügüzel bir insan, iyi bir hoca. ören'deki /c\ bir üçgenle parlayacak. buluşmalarımızı bayram sevineiyle yaşarım tatil günlerinde. Rossini yılı biterken Macide Tanır tiyatromuzda anıtlaşan Çaykovsfci yılı başlıyor bir sanatçı, devlet sanatçısı olnıayı da uMelin And artık operaya, bale ve timıırsamadı, en büyük ödülleri seyireiyatroya gitmiyor. Ama Rossini yılını lcrden aldı yıllar boyunca. Adelaide gü/el belgelerle sona erdirecek. BoğaziRistori ödülünü alması o ödüllerin doçi Üniversitesi'nde üç saatlik bir film ğat uzanlısı bence. Oynadığı rolleri pargösterisi var. Büyük ekranda Rossini olataıı bir sanatçı her zanıan. Tıyatroya peralanndan bölümler vc belgelerle bir adamış yaşamını, emekli olması çok gösteri. Hatırlarsınız, Mo/art için de ters gelir bana, ağaçlar ayakta, oyııncuböyle bir gösteri yaptı. Başkentli dostlalar sahnede ölür, diyc düşünürüm. Son rı da küçük ekranda bir gösteri bekliyor ke/ Genco Rrkal'ı seyrettik yan yana. ondan. Eşi Nazlı Kray da yeniromanını bitirmeye çalışıyor hızla. Cambridge'dc düzenlenen çağdaş yazarlar toplantısından ikisi de çok hoşlanmışlar. Londra'da geçen günlcri de güzel değerlendirmişler. Nazlı Eray'ın romanında majestelerinin ülkesinden bölümler de v^r mı acaba'.' Ya da İ/nik lokantasından. iznik çinileri arasında bir Türk mutfağı, çerkes tavukları, beğendiler de ingiltcre lokantalarına uzanmış bulunuyor. Ingilizlerden büyük ilgi görüyor. Şaşılacak şcy değil, İngiliz mutfağının ilgi duyulacak özelliği yok ki... Metin And'ın iyi fotoğraf çektığini biliyor musunuz? Son yolculuktan ilginç portreler var albümiinde. Çağdaş yazarlar toplantısma katılan Salınan Rüşdi ve Na/iı Eray'ın yanyana resimleri. O resimlerin öykiisünü de bir gün Na/lı FKIV'III kalcnıinden okuruz belki. Rossini yılı sona IH.IM.II (,uykovtki yılı başlıyor sahnelerimizde. TürkRus ilişkilerinin beş yii/üncü yıldönümü çerçcvesindc güzel etkinlikler var. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Rengim Gökmcn'in coşkusu ve çabasıyla güzel ürünler oluşuyor. Devlet Balesi Prokopieirin RomeoJulıct'iyle açıyor perdesini. Meriç Sümen geliyor gözümün önüne, ne güzel Juliet'ti. Oytun Turfanda da Romeo. Güney Afrika kökenli bir koregraf da çok sıcak rüzgârlar estirdi sahnede. Opera ve baleden koptuğumuz, scyredince düş kınklığına uğradığımız dönemler var. Rengim Gökmen kırıklıkları onarmaya kararlı görünüyor. Operada Prcns Igor'u seyredeceğiz ilk kez. Balede Aıına Karenina'yı. Çaykovski'yi anmak için güzel bir program. Ufukta bir de Türkmen balesi var. Firuze. Orta Asya'daki Türk cumhuriyetleriyle kültürel ilişkilcrimize danslı bir katkı. Baleden söz ederken bir diken saplanıyor yüreğime. Gülcan Tunççekiç'i anımsıyorum. Dünyaı.ıızdan uçup gitmesini birden. Hâlâ inanamıyorum. Devlet Balesi'ni parlatan yıldızlardan biriydi o. Etten kemikten değil, lastikten bir vücudu var, klasik balede de, modern balede de güzel biçımleniyor. Baleden erkcn aynldı nedensc. Ayrılmasaydı, böyle erkcn yitirmezdik belki. Onu her /aman hayran i/.ledim sahnede. Kelebekler gibi ııçarken kanatlarına takılır, dansetmenin güzelliğini düşünürdüm. Türk balesinin kurucusu Dame Ninette de Valois, Gülcan'ın da hocası sanırım. Yazımı onun bir sözüyle sona erdiriyorum. Anı kitabına bu adı veriyor, yaşamını dansa adayan ünlü bir balecidcn güzel bir çağn dünyaya: Gel dıtıısct benimle! ^ 2 7E Y L U L 1 9 9 2 S A Y I 3 4 0 10 C U M H U R İ Y E T D E R G İ