Katalog

HAFTANIN KONUGU Günümüz magazin yazarı antientelektüeldir ve isimsiz kahramanlar ordusundandır. Artık bir olayın perde arkasını aralamak için biraz gözüpeklik, biraz da sulandırılmış magazin dilini kullanabilme becerisi gereklidir. Bu noktada olayın yorumunu yapma, boyutlarını tartışma konusu gene eleştirilen entelektüele düşüyor. Entelektüel ise evinde, telefonu başında kendisine danışılmasını bekliyor. Hemen her konuda görüş beyan edebilen bu fetvacı insan tipi oynadığı rol gereği Ahmet Midhat Efendi'den pek farklı konumda değil. Tarih araştırmacısı Ekrem Işın kimi saptamalarını Cumhuriyet DERGİ'ye anlattı. Once magazin bozuldu aga/in, giinlük hayatımıza Batılılaşma ihtirasıyla gırdi. Toplumu modernleştirmek isteyen Osmanlı münevvcri kapalı dünyasını kırmaya çalışan halkının nıerak duygusunu gidcnnck ve onu "cğitmek" için magazin dünyasının öncülüğüne girişli. Halkına "uygarlık dcrsi" vermeyi amaçlayan magazin yazarı Osmanlı münevveri için bu konuda temel bir moral ilkesi vardı: Mahremiyete lecavüV etmemek... Ve bu ilke uzıın bir süre korundu; Dcmokrat Parti döneıninde ise bu ilke terk edildi. Magazin kültürümÜ7Üıı temaları hızla dcğişti bu dönemde. Toplumun modernleşme sorumluluğunu üstlcnen münevvcr magazin yazan, yerini atak, becerikli ve kural lanımayan bir magazin yazarıyla değişlirdi. Başarı artık uygarlık dersleriyle değil, kirli çamaşırları gözüpeklikle ortaya çıkarılan ıç gıcıklayıcı özel hayatlarla sağlanıyordu... Uygarlık derslerinden mahremiyei tecaviizüne maga/inciliğimizi, Osmanlı ve cumhuriyet tarihini gündelik hayattan okumaya çalışan ve bu konuda son derece ilgınç ve değerli saptanıaları olan, yeni tarihçi lipine örnek olarak gösterilebilecek Ekrem Işın'a sorduk.Tarih araştırmacısı Ekrem Işın'ın çok yakında "Jstanbul ve Gündelik Hayat Ü/erine Denemcler" ve "fstanbul'da Tarikallar, Tekkelcr ve Dervişler" adlarında iki kitabı yayımlanacak. Osmanlı 'da magazin nasıl ve hangiyıl M "garden party", Tcrcümanı Hakikat larda ortaya çıktı? Gazctesi'nde, kişilerı hedef alan sansas•• Osmanlı döneminde magazin olguyonel bir haber olarak değil, bu sosyal sunıı gündeme getiren iki temel oluetkinliğin niteliğini konıı edinen bir uyşumdan söz edebiliriz. Birincisi, mogarlık dersi gibi ycr almakladır. Böylc dernleşme hareketleriyle şekillenen yebir magazin anlayışının ise günümu7 ni hayat formunun sınırları ve kurallamagazin felsefesine ters düştüğü, yani nna ilişkin psiko sosyal içerikli *merak" olgusunun kamuoyundadoğuşudur. İkincisi ise, Osmanlı aydın ideolojisinin bu "kamusal merak"tan, sistematikleştirilmiş modern bir kültür polıtikası yaratma isteğidir. Her iki oluşumun tarihscl kesişme noktası olan 1. Meşrutiyet yıllarını, Osmanlı magazininin doğuş dönemi sayabiliriz. Osmanlı 'da magazinin nitclikleri nelerdi ve ahlaki ilkeleri var mıydı, varsa neydi bunlar? •• Osınanlı'da magazin anlayışı, didaktik bir nitelık taşır. Amacı, Avrupa uygarlık imgesini en somul şekilde kamuoyu bilincinde canlandırmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için öğreticilik olgusunu ön plana çıkartmış ve buna uygun bir retorik geliştirmiştir. Örneğin İngiliz elçiliğinde verilen bir T a r i h ç i E k r e m l ş ı n m a g a z l n c i l i ğ l m i z i d e ğ e r l e n d l r d l . CUMHURİYET OERGİ 2 6 O C A K 1992 SAYI 307