Katalog

S EY A HA T Ş E B N E M A T İ Y A S derece parlak bir oyun yazarı olan Jane Bovvles ve Paul, çalışma ve yaşam ortamı olarak Fas'ın kendilerine en uygun yer olduğuna karar verdiler. "Çölde Çay"ın temasında olduğu gibi cinsel açıdan birbirine yabancılaşmış olan çift, dostluklarını ve yakın birlikteliklerini sürdürmelerine rağmen homoseksüel ilişkileriyle dedikodu çevrelerini uzun süre meşgul ettiler. Paul Bovvles, Fas'ta hasis (kenevirden çıkarılan esrar) ile şeker ve meyan kökü karışımmdan yapılan "macun"a tutuldu. Hayatını macunun ve esrarın zihinde yaratıcılık açısından etkilerini inceleyerek geçirmeye vakfetti. 1960 kuşağının ebeveynlerı olarak bilinen pek çok önemli edebi çchre kısa zamanda Bovvles'ların Fas yörüngesıne girdi. Örneğin Allen Ginsbcrg, William Burroughs'un ünlü "Naked Lunch" kitabını Tanca'da bir araya gctirdi. Burroughs Tanca'da kilabı yazdığı sıra bir genelevde üzerindekileri hiç d*ğiştirmcden, bir kez bile banyo almadan, kemikleri yapışmış derisine sürekli uyuşturucu iğneleri batırarak altı ay yaşadı. Çevredekiler bu tuhaf adama "görünmcyen adam" adını taktılar. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Fransa ve İspanya'nın ikiye ayırarak kontrol ettiği, bir ara İtalya vc ABD'nin de dahil olduğu dokuz ülkelik bir 4:omisyonun yönettiği Tanca. herkesin kolaylıkla girebildiği bir yer olduğundan kaçakçıların, silah ticaretinin ve korsanların merkeziydi. Ara sıra, Mussolini'yi kaçıran Gestapo ajanı Otto Skorzcny gibi Nazi subaylarının da silah operasyonlarının merkczi oldu. Truman Capotc, Tennessee VV'illiams, Brion Gysin, Jack Kcrouac Burroughs'un peşinden Fas'a geldiler. Fas'ta sürekli yaşamayı seçenlerın yanı sıra, ara sıra uğrayarak sosyal toplantılara renk katanlar arasında Charlie Chaplin, Oona O'neill, Greta Garbo, Cecil Beaton, Claudette Colbert, Aristotlc Onassis ve Maria Callasda vardı. Fas, Batı'nın kişiye ait özgürlükleri ve alılaki sınırlılıklarından bunalan "edebi göçmenlere", özgür düşünme, bilinçaltını tümüyle serbest bırakma, yasaklanmış güdüleri keşfedebilme açısından bir "vaha" oldu. Osmanhların Kuzey Afrika'da ulaşmadıkları tek ülke glan Fas, Berberi ve Arapların elden ele geçen yönetimleri altında İslam'ın derin etkisinde, kendine özgü bir ülke. Berberi, Avro Asyatik kökenli oldukları sanılan göçebelere, açık tenleri ve çıkık kemikli yüzleri nedeniyle kendilerinden olmadıklarını D E R G İ 2 6O C A K 1 9 9 2S A Y I 3 0 7 BATILILARIN FAS'I Fas'a giden arkadaşımız Şebnem Atiyas bu hiçbir yere benzemeyen ülkeyi ve ona aşık olan Batılıları anlatıyor. Sahte Casablanca'dan Mussolini kaçıran Gestapo ajanlarına kadar. S am tckrar tekrar. hatta bı bıktırana dek çalıyor, sabahtan akşanıa kadar, Rick'in (Humphrey Bogart) "Yeniden Çal" dcmcsım beklemeden. Eirafta "Casablanca" filminin görüntüleri; Bogart, dudağından sarkaıı cigarası ilc "Cafe Americain"in önündc, derin bakışlarla lngrid Bergman'ı süzüyor. Bann çeşilli köşelerindc 1940'ların vantilalörlcri. Tavandan pervaneli tahta bir uçak maketi sarkıyor. Burası Casablanca Hyall Regency Oteli. Dünyanın bütiin baskcntierinde nıantaı gibi yükselen gökdelen oteller zinciri Hyatt Regency, Casablanca'da çekilmeyen ve Casablanca gerçekleri ile hiç alakası olmayan ünlii filmi, barını dekore etmek için kullanmış. Casablanca'da "Rick'in barını" arayanlar cli boş dönmesin diye. Casablanca filmde yaşayıp ölnıüş gibi. îsnıine yakışan "beyaz evleri" kenlin hareketinin kaldırdığı toz duman içinde. Limanda modern korsanlar sabahlan akşama dek balık yiyip, balık konuşuyorlar. lkinci Diinya Savaşı sonrasında para ve başarı hırsının hâkim olduğu Bati kültüründen kendi kendilerini sürgün edenler için egzotik bir cennetti Fas. Güneşle dolu gündüzlcri, karanlık soğuk geceleri ile Sahra'nın kapısındaki Kuzey Afrika ülkesi, bütün çelişkilerine rağmen kendisi ile barışık. Fas o günlerde sadece adam öldürme ve ırza geçmenin cczalandırıldığı, esnek ahlak kurallarının geçerli olduğu bir yerdi. Homoseksüeller ve uyuşturucu kullananlar burada bircennet buldular. Müe77İnlerin sesi ve esrar dumanı Fas'ın simgcsi haline geldi. Bu "uçuk" topluluğun merkezindc Paul Bowlcs ve eşi Jane Bovvles vardı. "Çölde Çay" (Sheltring Sky) adiı kitabı ile ünlü Paul Bowles aynı zamanda besteci, halen Tanca'da yaşamaya devam ediyor. Tanca'ya ilk gcldiklerinde son Faslılar Batılı "uçuk" ların kendilerinc vordiği önomln farkında olmadan günliik yaçamlarını sUrdürüye: 18 C U M H U R İ Y E T