Katalog

GU S A L A H L U K B İ R S E L Rodoll", belki o kabına sığmayan, dünyanın rcvişini litreten annesi Kraliçe niisabclh'len (Sissie) kaptığı dersle (yanlıij dersle) bu ınanılma/ serüvene atılmı^tır. VDII Kleist da ondan /ırlıl dcğıldir. O da bütün yaşamı boyunca. vocukluktan başlıyarak. sevdiğiherkese.dudaklarını ^apırdatarak, kendisiyle birliktc, gö/ gö/e, gönül gönüle ölmeyi öncrnıiştir. Stclan Zweig 1942 yılında aynı oyuna kilit vurmadan önce von Kleist iejn şöyledemistır: Yasamın sevgi yoksıılu bu adatn bir askölünniö/lemistir. Doğrusıı Zvveig, son noktada. Kleist'tanda, Konpren/dendeayrılır. O, sadece dünyanın çapuluna. /orbalara. diktatörlere, iskence ilc kontraloedenlere bir protesto çckmck istemistir. Onu geciklirmek için dc kendini okumaklaavutupavutamayacağınıdcner. Ilk karısı F7rıt/i'ye,ölmedenönceya7dığıbirmektuptaşöyleder: Çok okuyorum. Goethe'nin Wilhelm Meister'ini ve bcnzcri yapıtları gcreği gibi ilk burada okuyorum. Çok şey! Demck öliim rü/gârları insanda okuma isteği uyandırmaktadır. Saat: 17.45. Gün kavuştu kavuşacak. Görülüyor ki bu sevdayı öliim yolcuları pusarık işlerine kalkışmadan önce, Pransı/ gülmece güldürmcce ya/arı Cavanna'ya başvurmamıslardır. Yoksa, Cavanna onlara, tabanca yerine H. Bombası kullanmalarmı öğütlerdı. Ayrıca su ııyarıyı da loka edeıdi: Bombanm etkili olması ıcın ıki gö/ün tam ortasına nisan alın. 24 Şubat 1994 ki Şcn Baloncu dcncmcsinı sona eıdırmis olmamın yii/ü sııyuna l u / u li'nin ipek gibi iki ikıliğı yarım limoıı ve iki yumurta sarısıyla terbiye edilmis ve de Salâlv'ıürsel'in gö/üvle şıırin ö/ii birbıriyle calgılantıııstır: A^ıkodurkibaj>ışlarcanınıcananına Canana yaklaşmasın hcr kim ki kıyma/.canına (, ckip ^idemcm, Fu/tılî, > arin ınahalleM'ndeıı Valanımdır vatanınıdır vatanımdır vatanım 6Mart1991 Iki sen baloncu 17Şublt1991 nsanlar çokluk buşlarının üstünc oturlabilecekleri bir ya/ar, bir gaygaylı hanende bulamadıklarında akılları karışır. Yaşamları tersinc, persiııe işler. O /.aman da en romati/malı hayvanları, en "ay aman, of, öldiim" tümbeleğiniçalan körka/ları,ensarıçıyanları bağırlarına basar, önlerindedüzayak kesilirler. Yani bu abuzambakların, bu abuksabuk kişilerin katında kertenkeleler, külkedisinden başka bir şeydeğildir. II. Abdiilhamit'in son başkatibi Ali Ceval o ulu hakan için şöyledemiştir: Padişah halka yüzünü göstcrince halk da cinnct ve sevinç ilc derya gibi dalgalanmıştır. 21Şub«t1891 I irincieemrehavayadüştü. Geçen yıl bu günlerdc, kargalar, kaş kararmaya başladı mı, bizim komşuağacın(Hollanda Kavağı)imiğinesarılırdı. Buyılkimsegörünmcdi. Ne yapsınlar aya/dan, gecelerin işe yararlığıkalmadı. Nedir, birkaç gecc önce. havayı yumuşak bulmuş olmalılar, 1415 karga, sabahın altısına dcğin Cemre Cenaplaıınaselam vesaygılarınısunmuşlu. Saat 16. Kargaları cnselcmck için kıyı aslallında Çatalçeşme'den Bostancı'ya yüriidiinı. Bu.beynimeoksijenpompalamaişine çanak tuttum.anlanıınadagelir. Kargalar çokluk Grand Kupa'nm arka bahçesindeki çmarlara konuyorlar. Belki dc ga/inonun yıldi/ı Tanjıı Okan'mdallarasinmişsesleriniarıyorlar. 4050 kuş. Topu da çokluk ku/eycdönük tüneyor. Tersyöndeinişyapmışolsalar bile, aladışappak arkadaşlarınm bağdaşma dönüyorlar. Yalnı/ süvarilcr, tck tabancalar, çöpsii/ ü/ümlcr ise ya pancurların tepeliğine, ya da clcktrik direklerine sığınıyorlar. Aralık aralık da (bıına bütün kış tek birgiin rasladım)deni/ kıyısında, kumların, çakılların iistünde topluca alay gösleriyorlar. İçlerindcn kimisi de, yine topluca llnk atan marlılarla cilve /ahmetinegiriyor. 22 Şubat 1991 B mayı sürdürcccğim. İkiŞen Baloncu, 29Ocak l«H9'da, Viyana'nın 40 knı. u/ağında, Mayerling'te, sevgilisi Mari Vctsera'yla clelc tutuşup ^anlı öliim köpıüsündcn gcçcn Avııstıırya Macaristan İmparatorluğu konpren/i (velialıt) Rodolfun acıklı sonunu işliyor. Ondan 78 yıl önce Berlin'de, Postdam dolaylarındaki bir vadidcaynı hovardalığı yapan Alman şairi Von Kleist ilc 21 Şubat 1942'de, Metropolis'te (Rio de Janeiro), karısı Charlotte'un e^liğinde öliim şerbetini içmeye duran SteTan Zweig'ın serüvenleri de denemenin yolunu kesiyor. Konu, dört yıl önce akıl tasıma dü^müştü. Belki daha da önce. Ama bir kolayını bulup deneme santrancına aktaramamıştım. Geçen yıl artık üstesinden gelemeyeceğimi düşünüyordum ki, son üç ay içinde, kendimde, derinlerimin bir köşesinde kalmış bir çaba, bir çırpınma ileonudüzayakettim. Bu öliim yolcularının niyetleri neydi ki? I C S anırım ya/dığım dcncmclerin, "1001 Gece Denemeleri"nin, sonuncusudurbu. Bundan böyle sadece bu defter önündc eğilip kalkacak, sadccc günlük tutDERGİ 2 5 A Ğ U S T O S Stefan Zw«lg, "karısı Charlotte'un •şllğinde ölüm şerbatini içmsdan" bir süre önce... cnap Şahabellin çocuklıığıında, çiçek toplamış, kelebck kovalamıs. kimse bana mısın demeyince deedebiyatalanınadümenkmnıştır. Yıllar boyunca şunu da bellemişür ki en v'atapatlı, en yeni /cnginliklcr, tıa/inelerataların bıraktığışeyletden başkası değildir. Oğlıına söyleöğüt geçer: Yeni bir şey bulnıak istiyor ımısun, geçmişin sayfalarını çevir, çevir. Gii/cl bir eskiyi, gü/.el bir yeni yap. Hcr sey gibi, ya/ınsal ilerleme de bir "Dön baba dön" oyımudur. Eskılere olsıın. yabancı ya/arlara olsun öykiinmekicn. onlan meşkctmcktcncckinnıe. Ccnap, Ciabrielle 1 "ardc'ın: " I üm kala isleri, /ekâ ürünleri taklil yoluyla meydan bıılıır" sö/iine de değer göslerir. Dahı edcbiyatçıların kcndilcrini, başkalarınm yolıınıı i/lemeve adadığına da inanır. Ona göre, Victor Hııgo, açıkça söylememişolsa bile. testisini Shakcspcare'le dojdurmuştur. Lamartine ile Young ise İskoeyalı şair Ossian'ın (III. yü/yıl) bir gölgesidir. XIX. yii/yıl Fransı/ya/arlarınınçoğuda İngili/şairi Lord Byron'un ctkisindcdir. I'ransa'da romanli/min kök salması bile Lord'un yii/ü suyunadır. Doğrusıı, bi/deki o/anlarda başkalarınm etkisinde kalmaya büyiik tili/lik göslerirler. Hele kimisi bunu bir övünnıe sorunu bile yapar. Sanırım 1940 Kuşağı''ndan (Genç Ncsil ya da Yeni Nesil) adını u/uıı eşck oyunlanna, "ustamın dediği" düşlerınc kaptırmayan o/anlar arasından çok çok ikiyada üçkişiçıkar. Bi/den önceki kuşaktan Ahnıet Muhip'lc CahilSıtkıhiçbırşey yapmadılarsa, Baudelaire'in sırtını yeregetirmişlerdir. İkinci Yeni şairlerinin çoğu ise herkesin kendilcrineetki sunmak için dünyayageldiğineimancder. < 15 C U M H U R İ Y E T 1 9 9 1 S A Y I 2 8 5