Katalog

Kukla ustası Jordi Bertran anlatıyor İnsan, kukla ile tann arasında MMM Geçen hafta İstanbul'da bir gösteri sergileyen İspanyol kukla sanatçısı Jordi Bertran, tahta parçalarına hayat verilen gizemli kuklalar dünyasını felsefi bir parabolle açıklıyor... Böyle bir bakış açısı belki de, kuklaların yüzyıllar boyunca, 'kutsal' sayılmış olmalarından kaynaklanıyor. K uklalarla orulıi bıryaşam... İspanyol sanatçı Jordi Berlran, "marionelte" ya da "ıpli kuklalan" ilc geccn hal'ta İManbul'da>dı. Orta boylıı. yııvarlak icl çcrçeve gö/lüklü Bertran. "ÇocuklarınT'dediği kuklalan ilege/iyordüınayı. Barsclonalı sanatcı, hiiyüler vc mıllerle vc\rılı cskı /amanlardan bcrı varolaıı "kukla geleneği"nı hııgi'm de sıırdıirııyor Kuklalar di'myaMiıın gi/ y uklu dennlıklerınde. "Antologia" adlı hır gosterı sunan sanalçıyla, kukl.ılar \c kukla sanatçılığı ü/crıne soy lcjiyoru/. Jordi Berlran, («A e\ki zamanlara dt'k ıızıııuın kukla diinyasının /<//;<' nasıl jiirıliniz? l • l )70'h \ıllaıııı Barsclonası'nda kukla lıyaırolarında gösterıler sunan pck cok lopluluk vardı Bir gün keııtın genı$ buhaı larmdan hırmde yuruıkcn ılk kc/ kuklal.ırla katşılaslım Bir grup kukla sanalçısı gostcrı yapıyordu. **Canlı" kuklalar karşıstnda büyiilendım. Ben gerçekte mü/isyendmı. Bu lopluluğa mü/ik yapnıayı leklıf ettım Böylece kuklaların u<; yıl boyunca mü/ısycn dostu oldunı. Aynı yıllarda Pepe OtaPin Barsclona Kukla Atölyesi'nde kukla dünyasını daha yakından tanıdım İngılı/H. V.'l'o/cr, Alman A.Roser \e Polonyalı H. Yurkowsk> gıbı biiyük kukla ustaları ıle calıstıktan sonra I978'de kendi topluluğumu kurdum. Tahta. kâğıt. karton parçaları ile dolu buatölyedckeiHİıkuklalarımıyaratnıaya başludım. Çocukluk yıllarınızda ailede kukla uınatıyla ilgilenı'n ha^kaları vur mıydı? • Aılem Barsclona'da Katalan bolgesındeyaşayan. tıcaretleuğraşan bırburjııva aılesiydi Bcrtranlar'dan hiçbirsanat(t'i<,'|knKidı. Hır Noel gecesı. babanı baııa ıııınyalür bir kukla liyatrosu hedıyc eliı Bcn aıkada^Kııımakuklalaı yapardım. Anuı çocuklugumun kuklalan geçen /aman içindeyokoldu. Yetı^kın bir insan olana dek de kukla yapm.ıdım. l.ısebıttikten sonra henı ealı>lım hcm de Barselona Konscrvatutarı'na devam cllım Soll'e]. gıtar. pıyano vepandomımderslerıaldını Kukla sanutçıu ile izleyici arasındaki \i\li örtüyü biraz aralar ını\ımz'! • Alman filo/ofu Van Kleisfın "Sur LeTheatrcdes Marionettes"( Kukla Tıyatrosu Ü/crine) adlı kitabı var. Kleist bu kitabında kukla tiyatrolarını.cennetın kapılarından bakan gö/lerle incclıyor. Kleist'agöreherkukla"gerçek Ciıjslerı sırasında kııklaya c>/gü ikıncıl eylemler ise bir nıakine gibı kendılıgınden gelı^iyor. Tıpkı sarkaç gibi. Fi/ıki Jordi Bertran, 1952 yılında Barselona'da doğdu. Lise sonrası, Barselona Konservatuvarı'nda miizik ve pandomim eğitimi gördii. Kısa süre bir kukla tiyatrosunda staj yaptı. Kuklalarla 7O'II yıllarda Barselona Kukla Atölyesi'nde tanıştı. Biiyük kukla ustalarıyla birlikte calıstıktan sonra 1978'de kendi atölyesini kurdu. 1983'te solo gösterilerine basladı. Bertran, Ispanya dısında, Hollanda, İsveç, İtalya, Belçlka ve Fransa'da çeşitli festivallere katıldı. bir olay. Kukla sanatçısı bir güç katıvor; ama kukla daha sonra ikincil güçlerınetkisiylehareket etmeyebaşlıyor. Bu harcketler "masum" ve " a n " eylemler. Fclscfi bir paraboldc. 0°'de kuklalar var. Tann 3()()°"de. İnsan ise tam ortada. Kuklalar ıı/ıın yıllar ritüel amaçlarla kullanılmi'j kutsal objeler. Herhangı bir t.ıhtaparçasındahayalyokgıbıdır. Ama bir kukla gösterisinde. "canhlık" gö/lenıyor. Buuünün kuklalan ile uzuk geçmişin kuklalan arasında ne tür farklar var? • Bugün dünyanın pek çok yerinde sayısı/ feslival dü/cnlenıyor. Bu festivallere giden sanatçılaryenı plastik arayışlar, keşifler ve anlatım biçiınleri peşinde. Geçmı^in kuklalan, klasık kuklalar Bu kuklalar hay van ya da ınsanları seıııboli/eediyor. Bugünün kukl.ıları ise bir dramatüji çerçevesi ıçınde aranan objeVEIIİ 26 MAYIS 1 9 9 1 SAYI 1 7 2 CUMHURİYET