Katalog

HAFTANIN O K T A Y E KONUĞU K İ N C İ • Kültür olarak evet; fark var. Ama bence insanlık açısından fark yok. Tarihi kentler, eski uygarlıkları yaratan insanların ortak eserleridir. Bizdehem İslam ve Arap mimarisi var; hcm de 19. yü/yıl sonlarıyla 20. yüzyıl başlarına ait "koİonyal mimari" de yaygın olarak var. Ayrıca, 16. ve 19. yü/yıl döneminden kalan Osmanlı kültürüneait eserler var. Tabiı, bütün bunların derinlerinde Babil ve Asur uygarlıklarını da görüyoruz. Bunlar arasındaki tarıhten gelen uyumu, İstanbul'daki farklı dinlerden halkların yapıları arasında da gördüm. Dostça birlikte yaşayan halkların ortak eserleri de birbirlerine zatfcn dost oluyor. Bunları birlikte korumak la/ım. "Değişik kültürdür; bi/,den değildir" diyerek bazılarını yıkarsak halklar arasındaki dostluğun temellerini de yıkmış oluru/. Ama, tümünü korursak, ayrım yapmazsak, kardeşliği de korumuş oluruz. Bunu, İstanbul projenize de yansıttınız mı? i " Biz, çalışma grubumuzdaki arkadaşlar, aynı düşünceyle projeye başladık. Galatasemtınde, İstanbul'a tarih içinde kişiliğini katan tüm kültür değerlerinikorumayıönerdik. örneğin? •• Eski Bizans surlarını, burçlarını, etrafını temizleyerek meydanaçıkarmak. St. Piyer Kilisesi'nin arka bahçesinde kültür alanı yaratmak. Bunun yanında, bölgeyeait 1905 tarıhli birplandagörünen, ama şimdi yerinde olmayan bir cami var; onu yeniden ve olabildiğince es Uluslararası Mimarlar Birliği iiyesi Iraklı Esad A. Said: Gelin Bağdat'ı birlikte koruyalım Uluslararası Mimarlar Birliği'nin bu yıl İstanbul'da düzenlediği "tarihsel bölgelerin yeniden canlandırılması" çalısmalarına katılan Bağdat Kenti İmar Komitesi iiyesi Iraklı yiiksek mimar Esad Abdülrezzak Said, yıkık kentlerde, Mimar Sinan'ın eserleri dahil, çok sayıda tarihi binanın tahrip olduğunu belirtiyor. venlik ve İşbirliği Konferansı)'nda kabul edilen vc siyasal demokrasilere yönelik tehditlere karşı uluslararası müdahalc hakkını tanıyan duyarlılığın, duğal ve kültürel çevreye ve kentlcrin tarihsel değerlerine yönelen tehditler karsısında da gösterilmesi..." Çalışmaya katılan yabancı mimarlar arasında, İstanbul'dan böylesi bir deklarasyon çıkmasına en çok sevinenlerden biri, hiç kuşkusuz Irak temsilcisi Esad Abdülrezzak Said'dı Aynı /anuında Irak Ulusal Mimarlar vc Mühendisler Birliği'nin "seçimlc gelen" genel başkanı olan, Yüksek Mimar Esad Said'lesöyleşirken, söze önce "İstanbuFun kurtarılmasından" başladık: Bu seminere sizin dıgınızda bir Ortadoğu ve Arap ülkesi temsilcisi katılmadı. İlginizi çeken neydi? •• İstanbul'a ve Türkiye'ye ilk kez geliyorum. Önce şunu söyleyeyim; hayalimdeki gibi buldum. İstanbul tarihle iç içe bir şehir. Ama asıl neden bu değil. Şu anda biz mimar ve mühendislerin Irak'ta hiç boş zamanı yok. Gelmemin asıl nedeni, savaştan sonra ilk kez böyle bir dış davetin yapılması. Irak halkının da varlığının anımsannııs olması. Bu nedenle çok teşekkür ediyoruz. "Gelin İstanbuPu birlikte koruyalım" demcniz de çok ctkileyici. Tam 20 saatlik yolculuğu gözealarak geldim vediyorum ki "Gelin Bağdaf ı da birlikte koruyalım..." Bu bir resmi çağrı mı? • Dönünce karar alacağız. LJIA'ya önereceği/. Böyle birçalışmanın, savaşta bombalanan Irak kentleriiçindedüzenlenmesıni isteyeceğiz. önce huradaki çahsmamzdan söz edelim. Incelediğiniz bölgcler, değisik tarihsel kültürleri tasıyor. tslamiyetin yanı \ıra Rum, Ermeni, Yuhudi kültürlerinin mimari zen£İnliği de var. Irak kentleri ise salt Arap İslam kültürüyle hiçimlenmis. Bunun, koruma açıundun bir kıyaslamasını yapar mısınızî nceki hafta MimarSinanİIniversitesi'nın Şehircilik Bölümü atölyelcrinde konu yinc İstanbul'du. Ancak bu kcv, duvarlardaki panoları öğrenci çalışmaları değil, "yaşlı başlı" mimarların "fikir projclcri" kaplıyordu. Galata, Fener, Balat, Eminönü gibi larilıscl bölgelere ait "ki'jltürcl dokuyu" gösteren, yanı sıra, bu dokunun çağdaşişlevlerledonatılarak.ama "kültiir kimliğini de koruyarak" nasıl kurtarılubilcccğini önercn çizimler, planlar, desenlcr, perspektifler... Yü/ü aşkın ülkedcn bir milyona yakın iiyesi bulunan Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA), her yıl değişik bir "dünya kentinde" düzenlediği Mimari IVIiras Çalışma Grubu toplanlısını bu yıl O ki haliyle inşa etmek. Pansiyonculuk ve küçük otellerle, hem yapıları kurtarmak, hem de halkı buradan uzaklaştırmamak... Finlandiyalı mimar (llmo Valjakka) arkadaşımız çok gü/el projelerönerıyor. Galata'da uluslararası bir festival için dü/enlenecek çok güzel yerlervar... İstanhuVun öbiir bölgelerini nasıl bjtldunuzT « İlk gün gezdiğinıiz Haliççevresindeki semtlerçok harap. (Fener, Balat) Tarihi hanlarını/çok muhteşem. Bizdekilerin çoğu savaşta büyük hasar gördüler. Çok sayıda yıkılan cami var, eski kentlervar... Sizde ve çoğu Arap kentinde, yeni yapıların da Arap İslam mimarisine uyf>un insa edildiği görülüyor. örneğin bu olay bizde hâlâ yok. Eski ile yeni arasındaki uyumsuzluğu çö'zemedik... •i Bu bi/im çok hassas olduğumuz bir konu. 2030 yıl önce Irak'tan Batı ülkelerine çok öğrenci gitli. Bunlardan mimarolupgelenler, Batıtaklidibirmimariyi Irak'a taşıdılar. Çünkü onu öğrendiler. Sıkıntı başladı. Irak halkıgeleneklerini çok sever. Alıştığımı/ bir mimari değildi. Öyleevlerdeoturamazdık. Öyle kentlerde yaşayamazdık. Şimdi, kendi öz kimliğimize bağlı, ama modern yaşantıyada uyacak bir mimari için uğraşıyoruz. Ulusal kimliğimize aykırı yapılar inşa edilmesini engellemek için yasalarınıı? var... 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da birçok tarihi kent, eski ö'zelliklerine sadık kalınarak yeniden insa edil mini oluşturan Mimarlar Odası'nın çağrısı ü/erine 1826 Ekim 1991 günlerinde Mimar Sinan Ünivcrsitesi'nde gerçekleştirilen "atölye çalışmalurına" 13 ülkeden 30 kadar mimar katıldı. Dünyanın önemli tarihsel kentlerine bıçim verenler, Türk meslektaşlarıyla birlikte çizim masalarına kapanıp, ilginç "kurtarma önerileri" geliştirdiler. İslanbul'un, /cngin kültür mozayiğini "yitirmeden" kentleşebilmesi için kendi deneyimlerıni aktardılar... Mimarların bu uluslararası cylcmlerındebir başkaanlamlıçalışma iseTürk hükümeti ile birlikte tüm ülkelere iletilınek ü/ere ha/ırlanan "deklarasyon" oldu. İstanbul'a "yeni gökdelen projelcri" çi/meleri için bu konııda ün yapmış yabancı mimarların çağrıldığı birdönemde, her bıri kendi ülkelerindeelkin mesleksel konumlarda olan çok sayıda mimarın "gökdelenlere karşı ortak savaşıını önyören" bir belgeye benimsemeleri, bir haftalık yoğıın çalışmanm en coşkıılıı yanıydı. Deklarasyonda, bu "dayanışmanın" tüm tarihsel kentler ıçın de geçerlı olduğunu vurgulayan bıı başka nıadde iseşöyleydı. "AGİK (Avrııpa Gü İstanburdayaptı. BirliğinTürkiyckcsi Iraklı mimar Esad A. Said, Avrupalı meslektaslarıyla birlikte " İstanbul'u kurtarma" pro]esl Uzerind* çalışırken moldan safta; BJorn Engdahl (Isvaç / Stockholm'dan), Esad A. Said, Albarto Carcia Cll (İspanya /Madrid'dan) ve llmo Valjakka (Finlandiya / Helsinki'den). C U M H U R İ Y E T OERGİ 3 K A S I M 1 9 9 1 S A Y I 295