Katalog

O o F R A Bekri Çeşnici Q R T .VASGELE Raif Ertem Haydarpaşa Gar Lokantası'nın bannı bir akşamlığına deneyebilirsiniz. Lokanta bölumümde ise, gar havasını koklayarak yemek yiyebilmeniz her zaman mümkün... Akıp giden zamanın kıyısında emiryolu, Batılıların yaşamına iyice girip, günün moda yolculuğu, en hızlı en lüks, en konforlu yaşam aracı olmaya başlayınca, ondokuzuncu yüzyıl sonunda, büyük kentlerin büyük garlarında lüks lokantalar açıldı. Demiryollarının şaşaalı dönemlerinde, gar lokantaları bugünkü küçük büfeler ya da büvetler gibi ayaküstü bir şeylerin atıştırıldığı, yanından gazetelerin alındığı yerler değil, kentlerin damak tadına çeşni katan Unlü aşçıların çahştıkları restoranlardı. Fransa'da bugün orta sınıf da olsa, eskinin yani "La Belle Epoque'un havasını yansıtan bir lokantalar zincirine "Relais de la Gare" adının verilmesi boşuna değil, o dönemin gar lokantalarının görkemini anımsatmak içindir. Zaten, söziinü ettiğim zincirin en önemli yönü de, "Belle Epoque" türü dekorasyonu. Sirkeci ve Haydarpaşa gar lokantalannın böylesine şaşaalı dönemler yaşayıp yaşamadıklarını pek bilemiyorum. O zamanlar Müslüman Osmanü teba, böylesine kadınlı erkekli lokantaya gitmezlerdi. Haydarpaşa'da bu restorana gelenler de doğuya doğru yolculuğa çıkan monden hanımlar ve şık beylerden çok, iş peşinde koşanlar ve macera arayanlardı herhalde. İstanbulAnkara arasının 19236O'lı yıllara rastlayan görkemli yolculukların sofrası ise daha ÇOK "Wagons Lits"nin vagon restaurantında olurdu. 'Vagon restoran' olayını bir başka yazıda başlıbaşına ele alacağız. Yine de, Orta Avrupa barok stili ile Alman Rönesansı ve klasik üsluplann karışımı eklektik bir yapı olan Haydarpaşa Garı'nın lo Haydarpaşa Gar Lokantası D kantası, renkli, canlı; insana, akan zamanı sürekli anımsatan seçkin bir köşe olmuştu benim için. Haydarpaşa Gar Lokantası, duvarlann özgün çinileri, eski binanın üslubuna son zamanlara kadar uymuş olan dekoru ile (ne yazık ki, şimdi binanın kendisinden daha eklektik, daha zevksiz sandalyeler bozmuş dekoru...) her zaman ilgi çekebilecek bir yer. 1950'li yıllarda, bu lokantayla tanıştığımda, tıpkı Sirkeci Gar Lokantası gibi oraların belirli akşamcıları, müdavimleri vardı. Bunların çoğu da, buhar neminden, kömür kokusundan, düdük sesinden ve ray dibinden bir türlü ayrılamayan demiryolculardı. Demiryolcu deyince, biraz durmak gerek. Fransızların "cheminot" dedikleri bu insanlar, kendine özgün öncülerdi. Hangi kentte olurlarsa olsunlar, yemeklerini genellikle gar lokantalarında yerlerdi. O zamanlar Anadolu'nun kimi kentlerinde, örneğin Eskişehir'de gar lokantası, belli başlı toplanma, gezinme yerlerinden biriydi. Baharın henüz sıcak olmayan günlerinde salepler orada içilir, gelip geçen trenlere bakılır, ailece gidip oturulurdu. O zamanlar Eskişehir, Anadolu'nun bağrında kaybolup gitmiş bir taşra kenti olarak kabul edilirdi ve yazgının rüzgârıyla oraya savrulmuş olan memurlar orada gar lokantasında oturup, gelen giden trenlerin ardından uzayan raylara bakıp lstanbul'u anarlardı. Ama Gar Lokantası'nı melankoliden kurtaran, demiryolculardı. Tenzilatlı yedikleri o lokantalarda akşam masaya kurulurlar, ülke sorunlanndan, demiryolu ile ilgili konulardan söz açarlar ve illa aralarındaki büyük çekişmeye, çerçiyolcu çekişmesine değinme den edemezlerdi. lşin garibi, bu demiryolcular yolları Istanbuj'a düştüğünde, çocukluklarının, gençliklerinin masal dünyası Beyoglu'na gidip hasret giderseler bile Sirkeci ya da Haydarpaşa gar lokantalarına uğramadan edemezlerdi. O zamanlar TCDD'de çahşanlar aldıkları maaşla bir lokantaya gidip, demlenebilirlerdi. Sirkeci Gar Lokantası'nın 1960'lardan sonraki müdavimleri arasında, ünlü gazeteciler de bulunurdu. Haydarpaşa Gar Lokantası'nda ise, akşam işten çıktıktan sonra, Kadıköy tskelesi'nden sandallara binerek illa oraya giden müdavimler vardı. Haydarpaşa Gar Lokantası, küçücük ve ne yalan söylemeli, kötü bir değişiklikle (pek rüküş sandalyeler yerleştirilmiş) yine eskisi gibi sürüyor. Artık Devlet Demiryolları'nın memurları aylıklarıyla oraya gidemiyorlar sık sık. KadıköyHaydarpaşa arası kayık yolculuğu da kalmadı. Ama Haydarpaşa Gar Lokantası'nın barında bir akşam, bir şeyler içmek (dilerseniz soğuk fıçı bira) ve lokanta bölümünde yemek yemek her zaman için mümkün. Lokantanın zengin bir sofrası olduğunu, zeytinyağlıların her türünün ortanın üstünde bulunduğunu, ızgaralarımn iyi olduğunu da ekleyeyim. Bir kapısı rıhtıma açılan ve uzaktan Kadıköy rıhtımımn göründüğü, öbür kapısından peronlan gördüğünüz ve geçen zamanı anımsadığınız bu seksen yaşını aşkın lokantada yemek yemek, geçmişi anımsayıp, gar havası koklamak, herhangi bir lokantadan daha pahalı değil; hatta daha ucuz bile... D oıbalfdayı/. Torbamızı aslık, olurduk ınasaya. Belcdiyc Ba>kanıErtanÜnvergcldı. Hepgülenyü/üylc. "Sizc lorbalı'yı tanıtayım" dcdı. "Vtni geliyorsunu/. Bi/dc, kimse kiınscye karışma/.. Caınilorlt meyhanvlcr birbirine yakındır. Hoca e/.aııı gii/.cl okıırsa, alkışlar mcyhanedeıı gclir. Gü/el okuyama/sa! Anlarsın ya... Ramazanda iftarı ayııı yerde yapariar. Masalar yan yanadır. Birisi çorbasını yudunılar, birisi rakısıııı..." Iştc bu Torbalfda 2. Güz Etkinlikleri progrumlarına katıldık. Bu yıl koııu gülmcccveçcvrcydi.Gülmeccpolıtika, gülmeccmililarizrn... Çcvrc bölümünde dc çevreıeknoloji, çevreçocuk, çcvrc sanal ilişkilcri incclendi. Bizcdc l'oioğrafını çekmek düştü. Çevrenin dünii, bugünü... Gündüzsöz. gecemüzik. Kitaplar iın/alandı, sergilcr açıldı. Katılanları sayamayacağım. Yerinı d;ır... KilapsızşairOnurŞenlibile vardı... Doğayı koruınayı avcılaryüklenmişti. Biliyori.unuz! Doğal varlıklan. Gerçi "silahla nasıl korunur?" diye ikide bir soruyorlar... Orada da sordular. Şımdi vatan savunmasını da yüklendik!... Gazctelcrdcokumuşunuzdur. Sayın Mclin Gürdcre, Irak I£nform;iNyonBakanını yaıııllarkcn: "Onların 5 milyon nıilisi varsa, bizim de 4 milyon 100 bin ruhsallı avcımız var. Her hafta eğitim yapıyorlar. Havada uçan ku$u vıırurlar" dcdı. Kıymetimi/J bilcn birisi çıktı!.. Ekleyeyim. Bin ki^i kadar ok yaylu. bir o kadar da atmacayla avlananıınız var... Anhtdınız değil mi? "Çevrecilikle avcılık nasıl bağdaşır?" diye soranlar. Vatanı koruyanler çevrcyi koruyamaz mı?.. İştesizc resmi yanıt! Bay başkan da iyi bir avcı. Hcm de domuz avcısı. Kulaklurı çınlasın Ekmekçi'"nın. Yalnız bir iiçıklaınası bi/i korkultu. Peugcot vc Opcl arabalarının montajı Torbalı"da yapılacakınış. Tcneke uygarhğı giriyor... Vcrimli ovalar beton bloklarla dolacak! Akan sular pislik lü^ıyucuk! Bizdeevlcr, fabrikalar en vcrimli topraklara kurulur. Ot bitmc/ yamaçlar boşiur. Atıkları dcrelcre bırakılır. Antması/... Aınan başkan! Halkla kayııa$mışsını/J Görüyoruz. Birliktc çö/.üm bulabilirsiniz! İş iştcn geçmeden... öncc bir ^cylcr getırdı sanırsını/. Götürdükleri sonru anlaşılıı! Pışman olursunuz! Pişmanlık yaıar gctirmc/. Ba^larken... Ycncn, içilen sanayi iirünü yok. Hepsi doğa kaynaklı!.. SıcakinsanlarEgelilcr. Abiıiıku>garlıkların üzorine kurulnıuş. bir yaşam. Öğünmck gibi olmasın... Hemen görülüyor. Kiillüıcl etkinlikler dc Ege'dc yayılıyor. ba^lıyor, gclişiyor. Başarılı bir çalışmaydı Torbalı 2. Güz Elkinhkleri. Belcdiyc yöncticilcrini. dü/cnlcycnlerı kullarım. Üç gün üç gecc turtıştık, söylc^ık. Prof. Dr. Orfaan Uslu'nun hazırladığı sonuç bildirgcsiylc son buldu. Güzcl amlarla ayrıldık. Rasgcle!.. Torbalı etkinlikleri 23