Katalog

M EKTUPLARDAN Osman Senemoğlu ı Samim Kocagöz'ün dosyalarından seçip yolladığı | mektuplarm ilkini (Orhan Veli'den) 31.12.1989'da I yayımlamıştık. Şimdi de I elimizdeki bu değerli belgelerden bir başkasında I sıra: Türk yazınına makale, düzyazı şür, kısa oyun, deneme ve romanlarıyla ilginç katkılarda bulunan ve çağdaşlaşma sürecinin savunucusu yazarlar arasında yer alan Yakup Kadri ' Karaosmanoğlu'nda (18891974). Değişik türlerde ürün vermesine karşın romancı yanı ağır basan Y.K. Karaosmanoğlu, yazarlığmın yanı sıra siyaset adamı, yayıncı ve diplomat olarak da yakın tarihimizde iz bırakmış bir addır. Yapıtlarında, Türk toplumunun Tanzimat'tan 1950'lere dek geçirdiği dönüşümü yansıtan romancı, önceleri Fecri Ati akımına yakınlık duyarak 1910'lu yıllarda ilk yazılarını gazete ve dergil'rde yayımlar. Kısa sürede öyküleri, düşünce yazıları ve romanlarıyla adından söz ettirmeyi başarır. Kurtuluş Savaşı'nın başlamasıyla, ulusal davayı yazılarıyla destekleyen Y.K. Karaosmanoğlu Anadolu'ya geçer. Bu dönemden sonra, yazarlığı ve siyasal kimliği iç içe girer. Artık, Fecri Ati'nin "sanat sanat içindir" anlayışından uzaklaşmıştır. Çünkü, tanığı olduğu 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı gibi sarsıcı olaylar onu sanatın toplumsal işlevine inandırmıştır. 19231935 yılları arasında milletvekili seçilir. 1932 yılındaysa, kurucuları arasında yer aldığı ve yöneticiliğini üstlendiği Kadro dergisini çıkaran Y.K. Karaosmanoğlu, Atatürk'ün desteklediği bu yayın aracılığıyla siyasal ve düşünsel alanda büyük yankılar uyandırır. Devrimlerin benimsetilmesini, Atatürk ilkelerinin kurumsal yapısının belirlenmesini amaçlayan bu dergi, yoğun eleştiriler ve sert tepkiler sonunda, Atatürk'ün de desteğini çekmesiyle kapatılır (1935). Kadro dergisinin kapatılmasıyla Y.K. Karaosmanoğlu'nun diplomatik yaşamı başlar: Çeşitli ülkelerde büyükelçi olarak Türkiye'yi temsil eder. Batı edebiyatından, özellikle de Fransız yazarlarından çok etkilenen Y.K. Karaosmanoğlu, "Sanat toplumun malıdır" ilkesine dayanarak kaleme aldığı romanlarında düşmanla işbirliği yapan çevreleri; yarısömürge durumuna düşen Osmanlı lmparatorluğu'ndaki aileleri; Ittihat ve Terakki'nin yasa sımrlarını zorlayan etkinliklerini, Kurtuluş Savaşı sırasında aydınköylü ilişkisini; cumhuriyetin ilk yıllannda kimi çevrelerde gözlemlenen yüzeysel değişikliği inceler. Yazarın benimsediği ırmakroman anlayışıyla cumhuriyet dönemi geniş bir zaman dilimidir ve yazar bu zaman diliminde gözlemlediği çeşitli kişileri, yer ve olayları değişim süreci içinde aktarır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'ndan Sâmim Kocagöz'e 6 Haziran 1945 % Aziz meslektaşım Kocagöz, Eserinizi büyük bir dikkat ve alâkayla okudum. Onu şimdiye kadar iade etmeyişimin sebebi, burada bulunan kadın romancılarımızdan Peride Celâl Hanım'ın<" benim tavsiyem üzerine romammzı okumakta olması idi; dün bitirdi ve dün de size yolladım. Hikâyenizin mevzuundan bana evvelce bahsetmiştiniz. Ben de size bir kasaba romanı yazmak niyetinde olduğumu söylemiştim. Fakat, doğrusu sizin eserinizi okuduktan sonra bu niyetten vazgeçmek lüzumunu duymağa başladım. Çünkü siz, o kadar yakından bir görüşle, o kadar benimseyip ve kavrayışla ifade etmiş ve tüketmişsiniz ki, bundan sonra herhangi bir kasaba romanının Nabi'nin Kahvesi'nden<2) 'mülhem'(3) olmadığına kimseyi inandıramayız. Kitabınız çıktığı sıralarda ondan ilk önce benim bahsetmemi isterdim. Fakat şimdiden haber vereyim ki şekil, tahkiye<4> ve edebî çeki düzen bakımmdan pek sitayişkâr<5> olamayacağım. Bilmem bu cihetten(6) bana gücenecek misiniz? Şimdilik takdir ve muhabbetlerime inanmanızı dilerim. A Y.K. Karaosmanoğlu 1) Başarılı aşk ve serüven romanlarıyla tanınmış romancı Peride Celâl, 1977 Sedat Simavi Vakfı ödulü'nO almıştır. 2) Nabi'nin Parfc Kahvetl: Samim Kocagöz'ün romanı. 3) Mülhem: Esinlenmiş. 4) Tahklya: Anlatım düzeni. 5) SttaylfkAr: Övücü. 6) Clhat: Yön. 19