Katalog

D ÖRT TEKERLEKTEN Bedri Zenginkuzucu Direksiyon başında havayı ne kadar kurşunluyorsunuz? rofcsör Derek BryceSmilh, Ingiltere'nin Reading Üniversitesi'nin 21 yılhk organik kimya profesörüdür. Bu süre içinde beyın hucrelerine zarar veren "çevreyi kirletici gazlar" üzerinde yapmış olduğu araştırmalar neticesinde bu zararlı gazların bir listesini oluşturmuş bulunuyor. Profesörün oluşturduğu bu lislenin en üst sırasında, kımyasal sımgesi " P b " olan kurşun var. Aslında Prof. BryceStnith, uzun yıllar bu araştırmalarını önde gelen petrol şırketlerinin hesabına yapmış; ancak araştırmaları hakkındaki sonuçları açıkladıkça onlarla da arası açılmış. P Profesörun bulgularına göre kurşun bebek yaştaki çoçukların bedensel ve zihinsel gelişmelerine büyük bir engel teşkil etmekte... Kurşunun ana rahmindeki cenin üzerinde de zararları tespit edilmiş. Doğan çocuğun boyu, ağırlığı ve başının bityüklüğü üzerinde kurşunun etkili olduğu belirlenmiş. Bu durum müthiş bir gerçeği ortaya çıkarıyor. Denilebilir ki tüm bir nesil, kurşunun etkisi altında kalmış. Bunun zararları had safhada olsaydı, belki de tüm bir milletin yok edilmesine eşit sayılırdı. Zarar yalnız çocuklarda kalmıyor. Amerika'daki bir araştırma, kurşunun bir dizi kalp hastalıklarına da neden olduğunu göstermiş. 60 kalp hastası üzerinde yapılan incelemede, çevreden gelen etkiler arasında ilk sırayı kurşun almıştır. Bu zararlı nesne, insan bedeninde kolayca depo edilebılmekte. Yetışkinlerde kemıklerin ıçıne depolanan kurşun, ileri yaşlarda tekrar kan dolaşımına karışıp iskeleti küçultmekte. Bir de hava kırlilığıne getirdiği etkiler (gözlerin yanması, kronik öksürük, baş ağrısı ve solunum ralıalsı/lıkları), hep birlikte ele alınırsa, kurşunun zararları gerçekten korkunçtur. Kurşun, kımya dilınde "Telra Alkyl", ilk kez 1920'li yıllarda petrolün oktanını, arttırmak için benzıne ilave edildi. O günun teknığı ıle benzinın kalitesinı arttırmak yolunda bu yöntem uygun gorülmuştu. Ancak çok ciddı zararları olduğunu da iyi kavrayan yetkıliler, bunun sadece otomobillerde kullanılmak uzere sınırlandırılmasını istemiştı. Petrolcüler arasında, bu uyarıyı asmak veya duyurmak, çabucak unutuldu... Kurşunlu ben/ınle doğrudan temasta olan kimseler arasında delılık ve hatta ölume de rastlanmıştır. En sıkı emısyon kanunlarına sahıp olan California eyaletınde araçlarda depolanan süper kursunlu benzinın atmosfere uçmaması ıçin dolum yerlerinde çok sıkı ted bir alınması, araçlara evaporasyon kontrolü için cihazlar konulması, şart koşulur. Demek oluyor ki egzoz sisteminden dışarı atılışından başka, petroldeki kurşunun havaya karışma tehlikesi, en çok benzin istasyonlannda yakıt ikmali yaparken ortaya çıkmakta. O halde neden bu kadar zehirlı bir madde petrole karıştırılıp otomobillerin egzoz sistemiyle çevremize serpiştiriliyor? Bugün petrol rafinerilerinde kullanılan teknik, 97 oktanlı süper benzin çıkarmaya uygundur. Daha yüksek oktanlı benzinin kurşun katmadan elde edilmesi de mümkün olmuştur. Avrupa'da 1970'ten beri, bizde ise 1977'den bu yana, benzindeki kurşun oranı azaltılmaya başlanmıştır. Bugün TÜPRAŞ tarafından üretilmekte olan normal benzinde, litre başına 0.15 gram, süper benzinde ise litre başına 0.40 gram kurşun katkısı kullanılmaktadır. Avrupa ülkelerınde bu yıl ilk kez tamamen kurşunsuz benzınle çalışan otomobillerin, üretıldiği döneme geçildı ve tüm yeni ve ithal malı otomobillerde katalizatör kullanımı kesinleştirildi. Fakat, otomobıller ve kamyonlar halen Avrupa'da ve Ulkemizin yoğun trafiği olan büyük şehirlerinde, karbonmonoksit, hidrokarbon, azotoksit ve karbon dioksit artıklannın başlıca kaynağı olmaya devam ediyorlar. Benzindeki kurşun aleyhine yapılan bunca propaganda, aynı zamanda dikkatleri egzozdan çıkan diğer emisyonlara da çekmiştir. Evet, motorlarda kullanılan yakıtlar kalorifik ısı enerjisine donuşurken, kurşunla birlikte havaya bu arlıkları da alarlar. Kırk litrelik bir yakıt deposuna sahip olan jjunumuzun bir otomobili, bunu yakması için yaklaşık 1500 metrekup havaya ihtiyacı vardır. Demek oluyor ki bu olomobil kendi kirlelliği havayı beraberinde taşıyacak olsa, peşinde, 150 metre boyunda bir treyler dolusu hava çekmesi gerekir. Son yetmiş yılda dunya otomobil nufusunun 400 mılyona tırmandığını duşunecek olursak egzoz gazlannın kontrolunün ne kadar acil bir hal aldığını anlayabılıriz. Bu atıklar sadece bebeklerın beyinlerıne zarar vermekle kalmıyorlar, atmosfere karıştıkları zaman, dünyamızın çevresinde "sera etkisi" yapan ısınmaya da neden oluyorlar. Durum böyle ıken, profesör BryceSmıth'in petrol şırketleri aleyhine yaptığı açıklamalara katılmamak mumkun değıl .. Hatta onun bu gerçeklerı ortaya çıkarması bırçok kımsenın kontağa b&smadan önce şöyle derin bir duşunmesıne bıle neden oluyor acaba bugun daha ne kadar havayı kurşunlamış olacağım dıye!.. D olan normal beıumde, lılıe üaşııid U 1b gram, bupoı benzinde ise litre başına 0 40 gram kurşun katkısı kullanılmaktadır Zeki Usta uyarıyor!.. benzin 95 oktandır. Bu da halen satılmakta olan 'normal' ve super' benzinın yerıne kullanılabıleceğı anlamına gelır Arabalarda herhangı bir tadılat gerektırmez, ancak daha yuksek oktanlı super benzıne | gore ayarlanan ıthal malı otomobillerde çekışte ve guçte duşme hıssedılebılır Sadece katalızatorlu araçlarda kullanılmalıdır denılse de bu böyle değıldır Katalizatör kullanımı hava kırlenmesını önlemekte gelıştırılmış önemlı bir aşamadır Ancak katalizatör cıhazının ıçındekı temızleyıcı maddeler egzozdakı kurşundan etkılendıklerı ıçın bu cıhazla donatılmış bir otomobil yalnız kurşunsuz benzınle çalıştırılmalıdır Normal otomobillerde uzun sure kurşunsuz benzin kullanmanın etkılerı subap yuvalarında bırıken kurum değışıklığınde ve bunun neden olabıleceğı yağ sarfıyatındakı artışta hıssedılebılır Bunun bir subap taşlama tamırı gerektırmesı mumkundur ve sanırız kı çocuklarımızın zihinsel sağlığı, subap yuvalarımızın durumundan daha önemlı olsa gerek n K urşunsuz benzin kullanımına henuz başlamış bulunuyoruz Ancak bu arada endışe duyacağınız noktalar olabılır Ulkemizde uretllen kurşunsuz 26