Katalog

D OĞADA YAŞAM Haldun Aydıngün Yurdumuzdaki dağlarda çığ rotaları belirlenip işaretlenmemiştir. Düzenli aralıklarla hazırlanması gereken çığ raporları da çıkarılmamaktadır. Yurdumuzda dağa giden sporcu, kendi bilgisi, gücü ve şansıyla baş başadır. Yamaçlardaki tehlike: Çığ ar koşulları altındaki dağlarda bir dağcıyı bekleyen en önemli tehlikelerden bıri hiç şüphesiz çığlar. Tüm dunyada her yıl yüzlerce dağcı ve kayakçı çığlann neden olduğu kazalarda yaşamlarını yitiriyorlar. Bu konuda gelişmiş ülkelerde asırlık bilgi birikimleri var ve açılan kurslar, eğıtim ve yayınlarla bu bilgiler dağcılara aktarılmaya çalışıyor. Söz konusu bilgilerin burada tümüyle verilebilmesi ne bu sayfayı hazırlayanın gücü ne de amacı dahilinde; ancak çok temel bazı bilgilerin, kış tırmanışlarının başiayacağı şu gunlerde faydalı olabileceği kanısındayız. Çığ konusundaki en önemli noktalardan biri, ne zaman, nerede olabileceğini tahmin edebilmektir. Amerika'daki Kayalık Dağlan'nda veya Alp'lerde pek çok çığ rotası, uzun yılların deneyimiyle işaretlenmiş durumdadır. Bu çok belirli yerlerde artık pek az k^za olmaktadır. Buna karşın ölümcul kazaların çoğu ikincil telhlikeli, daha masum görunüşlU yerlerde meydana gelmektedir. Ayrıca yurdumuzda ne böyle belirlenmiş ve işaretlenmiş çığ rotaları bilinmektedir ne de düzenli aralıklarla dağların çığ raporları çıkmaktadır. Yurdumuzda dağa giden sporcu, kendi bilgisi, gücü ve şansıyla baş başadır. Istatistiklere göre çığ oluşması için en uygun yamaç eğimleri 30 derece ile 45 derece arasındadır. Genelde 45 derecenin üstündekı eğımleıde bır tehlıkc oluşturacak kadar kar birikmesi zordur. Ancak burada bilinmesi gereken önemli nokta bizim Türkiye'de kar tırmanışı olarak yaptığımız tırmanışlann pek çoğunun yukarıda belirttiğimiz 15 derecelik aralikta kalmakta olduğudur. Çığlar, yoğun bir kar yağışı sırasında ya da hemen arkasından sıkça oluşur. Yamaçta hızla biriken kar kendi ağırlığıyla bir noktadan sonra 'tutunamayarak' aşağı uçar. Ancak bunun gerçekleşmesi için çok düz bir yuzeyin üzerinden kayması gerekmektedir. Bu Çığlar, yoğun bir kar yağışı sırasında ya da hemen arkasından sıkça oluşur Yamaçta hızla bırıken kar kendi ağırlığıyla, btr noktadan sonra tutunamayarak' aşağı uçar Ancak bunun gerçekleşmesi ıçın çok düz bır yuzeyden kayması gerekır K herhangi bir kar parçası hassas dengeyi bozup, çok büyük bir plakanın harekete geçmesine neden olabilir. Dağcılar bir kayak sopasıyla ya da daha hassas olması için kürekle kesit açarak karı incelerler. En güvenilir kar, sopayı kara soktukça azar azar artarak direnç gösteren ve gittikçe, birdenbire değişiklik hissi yaratmayan kardır. Bu test sırasında sert bir karın altından yumuşak bir kar çıkması değişik plakaların varlığını ortaya koyabilir. Bır tedbir olarak kuvvetli bir kar yağışından sonra en az ikı gun karın 'oturmasını' beklemekte buyuk yarar vardır. Dağda hareket halindeyken ya da kamptayken havanın birdenbire ısınmaya başlaması son derece önemli bir tehlike sinyalidir. özellikle güneş gören yamaçlarda kar hızla donma noktasına doğru ısınır ve dengesini yitirmeye başlar. Bu durum kayağın ya da ayağa takılan kramponların altına kar birikmesiyle kendinı gösterir. Kar ıslak bır hale gelmektedir. Kar yukl J yamaçlardan özellikle uzak durulması gerekmektedir. Bu durumun psikolojik açıdan kötu bir yanı, herkesin soğuktan sefil olduğu bir anda geri dönme kararını ekibe kabul etttrmek çok kolayken, durgun, sıcak bir havada, masmavi gök altında turu yarıda kesmenin ya da zirveye 100 metre kala dönme kararı almanın çok zor olmasıdır. Sırf bu yuzden yüzlerce insan yaşamını yitirmiştir. Yamaçlardaki tehlikeli kar birikimlerine sadece yağışlar değil arkasından esen ruzgârlar da neden olabilir. Bu konuda bölgede esen genel rüzgârları bilmek kadar her yamacın kendi rüzgâr yönlerine de dikkat etmek gerekir. Yüksek dağların içinde rüzgârlar dönerek değişik yönlerden esebilirler. Yamaçtaki rüzgârın yönünü anlamanın bir yolu karda bıraktığı izlere ve sırtlardaki balkonlann yönune bakmaktır. Sırtların üzerinde karlar rüzgârla savrulup aksi y§ne birikirler, bunların pek çok zaman altları boştur ve uzerinden yürüyen bir dağcıya ölümcül tehlike oluşturabilir. Rüzgârın nasıl estiği anlaşılırsa hangi yamacın rüzgârla süpürülmuş ve tehlikesiz olduğu, hangisinin daha fazla kar birikimi olup olası bir çığ tehlikesi oluşturduğu daha iyi tahmin edilebilir. Çığ bilgisi yaz kış dağlara yapılan gezilerdeki gözlemlerle artar. Tırmanılan bir kârh yamacın karsız halini bilmek çok faydahdır. Eğer zemin çimenlik, ya da çok duzgün yüzeyli kayalık ise pek az bir kar yağışıyla çığ tehlikesi ortaya çıkacak demektir, aksine iri kayalann, taşların olduğu arızalı bir zemin ise o oranda fazla karla tehlikeli duruma gececektir. Çığ konusu son derece geniştir, bu yüzden çığ durumunda neler yapılmasını da bir başka yazımızda işleyeceğiz. D Doğa Sporları ve Kamp Malzemelerı bazen eğimli ve kaygan bir kaya yüzeyi olabileceği gibi, çoğunlukla daha önce yağıp, rüzgâr, guneş ve diğer etkenlerle başkalaşım geçirmiş eski karın oluşturduğu bir yüzeydir. Tlk bakışta sanılacağın aksine, iki değişik zamanda yağan karlar birbirlerine kaynamayabilirler. Bu durumlarda sonradan yağan kar ustte bir plaka oluşturur. Çığa meydan verecek en önemli nokta bu plakayla alttaki yüzeyin arasındaki ilişkidir. Bu bazen o denli hassastır ki eğimin üzerinde yürüyen bir kişinin ağırlığı ya da daha yukarılardan düşen DÛGADA VURUYUS TURLARI BALLIKAYALAR GEBZE TAVŞANLI KÖYÜ PAZAR YÜRÜYÛŞLERİ KAPIDAĞ YARIMADASI İŞTANBUL'A DORT MEVSİM YENİ BİR KAPt İSTANBUL GEZİLERİ DÖRT MEVSİM KARADENİZ Yuruyuş. Balığa Çıkma olanaâı. kıremlrte balık ziyafeti, Sondolla koylarda oezlnti on+Ula?ım+re 175.000 DASPORT Her Pazar Sabah Kahvaltı+ Kumanya+ Ulasım + rehberllk 5OJ00O (ErdekBandırma) ^ ü u T 1 T.P. Konak+Ulasım+Reh. 200.000 DAĞCIUKDOĞA SPORLARI BİZANS İSTANBULU KAMP MALZEMELERI OSMANLI İSTANBULU ithalatlmalatToptan ve GÜNÜMÜZ İSTANBULU Perakende Satış İSTANBUL DOĞA TURLARI Dağcdık teknk e^tim çakfnalan Lütfen Broşür isteyinlz Mehmet YUREGİLLİ W: 151 52 04 05 26 YolaçPasajı, Kızıltoprak, 346 74 15 YAKAMOZTURİZMTel: (1)3374404 (261) 13750 TUR PROGRAMLARINI ISTEYINIZ Tel. (1) 151 98 64 TAMZARA TURİZM