Katalog

sanları (hâlâ) güldürmek vcya gulUmsctmck, öylesine zor ki!.. Woody Allen bile, "skeçli film" "New York Öykiileri"mn son bölümündc, annesinden çcktıktcrinı anlatırkcn, muahını 4045 dakıka boyunca sürdüremıyur... Jim Jarmuschuıı "Kirar Irtni", Percy Adlon'ıın "Rosalie Alışverişe Çıkıyor"la bır "görulmuşlukdejâ vu" duygusu uyandırmaları şasırtıcı değil mi? Kanadalı Dcnvs Arcand, "Munlrealli Isa" ile bu tuzaktan kuıtulan hcnıen lek yönetmen oluyor vc tılmınc, isa cfsancsının ve öğretisinin çağdaş bir bakışm sıızgccinden geçmış, ncşeli yansımalarını ustaca yerlestiriyor... gerçekustucu oğelerle de be/enmiş değişik bir film yapma fırsatı getirmiş. Zaten tam 31 ek film arasından scçilerck aldığı ödül de, bunun kanıtı... Amerikalı (harles Lane, Chaplın'ın "Yumurcak" filmının bu tür uyarlamasını gcrcekleşlirmeyc çahşmış, "Kaldırım OykiileriSidewalk Slories" adlı yapıtıyla... Sıyahbeyaz çekilmiş ("20. Yuzyılım" gıbı), konu^maların yerinı süreklı bır dıp müzığının aldığı, cıvıl cıvıl, ama oldukça yorucu bu film dc kolay kolay tanımlanamaz... Ve sonunda, tum şenlığin bı/ı en cok ılgılendıren filmlennden bıri... Şilı'dc doğmu> Rus kökenli ilginç ve kendine özgu ressam/yönctmen Alejandro Jodorowsky'nın filmı "Santa Sangre"... "Kutsal Dağ" vc " t l fopo" adlı 'kültleşmiş' filmlerını gorme tırsatıııı bulamadığıınız bu yönetmen, bizlçre son deıcce şoke edıcı göruntulerle anlatılmış şaşırtıcı bir öyku sıınuyordu Çocukluğu, bir sirkte bıçak atan babasıyla, kocasına ve dınsel inançlarına olan duşkunluğu arasında duraksayan annesiyle sirk dıınyasında geçmiş genç bır adam, tanık oldıığu korkunç olaylardan vc babasının, annesinin kollarmı doğramasıyla sonuçlanan cınayetlerden sonra, dcngcsıni yitırıyor vc kendısinin kollarım kullaıımakla kalmayrp, bedcninc ve ruhuna da sahıp çıkan annesinin zoıuyla, tutulduğu tum gcnç kuları ölduren kanlı bir kalıle dönüşuyordu. Jodorowsky, bır tür "ruhbilımscl fantastik" dıye adlandırılabilecek olan bu değişik fılmde, kan ve şıddet öğesini zaman zaman ıç bulandıracak ölçüde kullansa da sonuç olarak yer yer fantastiğin içinden suzülup gclcn inanılmaz bir şiiri yakaladığı, çok özgun bir sinema üslubuna ulaşıyor ve filmının kimi kaba yanlarını bağışlatıyordu. Ülkemızde de gormeyı umduğumuz bu filmle tanıdığımız Jodoıovvsky'yı çağın en özgun sınemacıları arasına yerleştirmek, sanırım çok abartmalı olmaz. Uyarlamalar Uyarlamalar, pek tyi bir yılında değil anlaşılan... öncelıkle tamnmış edebi yapıtlardan uyarlanmış fılmler, son dereee a/.. Jerzy Skolimowski'nırı Turgenyev uyarlaması "İlkyaı Suları"nın basarısızhğına değinmiştim. Bııyuk Hint sineınacısı Salyajil Ray, "Halk Düşmaıtı" adlı yeni filminde, lbsen'in aynı adlı oyununun günümüz Bengal'ine ııyarlanmış bir yeni yorumunu getiriyor perdeye... Yoksul Bengal'de, bir salgının kaynağı olarak kuisal bir lapınağın suyunu gören, ancak bu gerçeği, o suda ınanç ve umut arayan yığınlara bir turlu kabul ettıremediğı için bir "halk duşmanı" damgasını yiyen doklorun öykusü, belli ölçüde yine ilginç. Ama Ray'a karşı duyulan saygıyla bile bu filmi ilginç, özgün, önemli saymaya olanak yok... ilalyan yönetmeni Lila NVerlmüller, "Onuncu kacakll Decimo Clandistino" tilınındc, popıller İlalyan mizah yazarı Giovannı Guarescm'den sevimli, ama iddıasız bir uyarlama yaparken, Fransız Patrice Leconte, Georges Simenoıı'dan uyarladığı "Bay Hire" ile daha önce de belirtmiş olduğumu? tam bir başarıyı yakalıyor. Fantastik sinema Bu turde filmler, doğallıkla şenlığın en azından "resmi cephesi" içinde pek az. Ispanyol yönetmeni Auguslin Vülaronga, "Ayın Çocugu Kİ Nino dc la Luna"da, mıstıkofaniastik bir oyküye hıçbır inandırıcılık veetki kazandıramıyor. Film Pazarı'nda izlediğimiz Rus filmı "Yılanlı Vadinin Laneti"nde, yönetmen Marek Pestrak, açıkça bir "Kutsal Hazine Avcıları" taklidıne kalkişmış. Bu "Sovyet usulü Spielberg" filmı, kuşkusuz oldukça şaşırtıcı... Jodorowsky'nın "Santa Sangre'Niniyse, en son bölümdc ele almayı yeğlıyoru/. Rus kökenli ressam/yonetmen Jodorowsky'nın 'Santa Sangre' sı (yanda), Brezılyalı sinema ustası Ruy Guerra'nın "Kuarup"u (sol ortada). buyuk Hınt sinemacısı Satyapt Ray'ın "Halk Duşmanı" (sağ ortad.ı) Italyan Ettore Scola'nın "Splondor"u (sol altta) ve Japon Imamura'nın ' Kara Yağmur"u (sağ altta). değişik turlerden ılgınç örneklerdı Belgeseller Belgeselıçok az bir şcnliktc, hayvanlar üzerine filmleriyle tarunan Glrard Vienne'in "Maymun HalkıLe Peuple Singe" adlı ycnı belgeseli, çok ilgımi/i çekti. Vienne, bu film icin tam 5 yılını maymunlara adamış. Ve bizlere dünyanın dört bir köşeMnde, Alrıka'dan, Borneo adalarından, Avustralya'dan, Amazon ormanlarından benzersiz görüntüler saptamış. Görülmeye değer... Fransız Devrımı'nin 200. yılı dolayısıyla, sinemada Fransız Devrimı'ni araştıran ve çok ilginı; bölümler ıçeren laıırcnt Jacnb'un "ÖigurlukLiberl*" adlı filmi de, türunde önemli bir çalışmaydı. Sıra dışı filmler Kimi filmler ise, yukardaki sıralama/tanımlamalara uymayan, alabildiğinc değişik, özgün birer yapıya sahiptiler. Gcnç (ve kadın) Macar sinemacısı tldiko Knyedl'nin Altın Kamcra ödülü'nıı de alan filmi "20. Yüzyılım"ı nasıl anlatmalı? 1880'dc doğan vc tam yuzyıl başında, lstanbul'a doğru yol alan bır "şark ekspres>i"nde bir araya gelen 2 kızkarde^ın öykusu, yönetmenc yüzyıl başında insanlığın umutları, beklentıleri ana temalı, ama aslında çok değişik yönelışleri olan, serbest yapıda gulünç, grotesk ve