Katalog

S O F R A Bekrı Çeşnici R A S G E L E Raif Ertem Eski meyhane geleneğiyle îmroz' ıeek l'asajı, lıuııı/ {.'e"\eklen çiçekkr de s.ılılaıı bır pasaj ıktn, onun bırkaç adım ötcsınde vııiL mıylidiıekrıylc ıııılıı d.ıh.< .1/ ı.ıııııı.ın bır Krrprn Pasap vaıdı lomrıs Uyar'ın, "Yasamlarını 'protcsyontkc \ani üunyaduıı ne ıslocliklcrıııı, ııoyı seclıkltrını hılcrek, hellı hır lııkeııme çızgısı ıçındc bitirmek ıslcyenlenn barınuğı, Bevoglu'nda u/erk bır bolge", ülarak nıleledıgı kıe peıı Has.ıjı da iyN2'dc yeııne ınşaat yapılmak uzc rc vıkıldı Ptkı ya kıepen'ııı ıneyhanelerı nc oldu' Ozdemır kaplan (Arkan) kısa geçmışı, .ıı yosııvl.ı "Beyoftlu" adlı o/pıııı yapılında, sorııyıı şöyle ya nıllıyor "Buradan iki uc meyhane eıkıp, Nevı/ade Sokagı'na sıgındılar. Pek de gorkemll olmayan RBraj gibi yapılara..." !>ımdıkıdc, Nevı/ade Sokak'takı o garaj benzerı yapısı ıçınde barman "imro/ 1 okantası", bjglln Beyoğlu'nda eskı meylıaııe gelenekleımı hâla sür duıebılen yerlerden en cskısı O meyhane gelenek len kı nıee yılların ve zorlıı deneyımleıın ımbığın den su/uleıek gunumu/e gelmışlerdır Tanas Yalyas ıle Spiro Ilavuços'un 1 !>ubat 1941 larıhınde ılk ruhsatını alarak Krepen Pasajı'nda açtıkları "lınro/", le//el ve bıçımlerını ınamlmaz uzaklık takı geçmış günlcıden alan bu gelenekleıın koru ııııp yaşatıldığı bır mekândır Pek çok eskı mckân, hoyrallığın hır^ın ruzgârının esmesıyle göıgılsıı/ bı rer panayıt ga/ınosıı halıne gelırken, eskı bırıkım lerden yaraılanmak kaydıyla, yenı mekânların, ııe dcnlı değtrlı ve göıgıllıı olabıleteğının kanıtıdır "İmro/" Yaşam dcğışkendır ve hn, kınısc gerıye döneme/, bı/ı de döndüreme/ Rııııu lyı bılıyoruz "İmroz", arlık krepen Pasajı'nm 13 numarasındakı Imıo/ degıl lanas >alyas hıssesım devıedelı, nercdcysc yırnıı yıl oluyor lopragı bol olası "Ispno Usl.ı" (Spııo Hjvın,os), lyKO yılından beıı !>ışli Rum Orladoks Mezarlıgı'nda sonsuz uykusunu uyuyor Ama bı/e, Ncvızade Sokak'takı yenı dukkânıııdakı İmro/ yelıyor "Yorgo Agabey" dıye bıldığımı/ Yorgı Okumuş'un güleıyü/ıı, bı/ olurdukva bı/e hıç iluviiiin.nl.ııı uslumu/den hıç ayırmadığı bakış ları, hıç dc cskıyı aratmıyor Bcyof lu'ııım eskı ıneylıanelerını ö/leycnlerdcn çok, onları hıı, görmemıs olaıılar gclıyor sımdıler de bvel, "imro/ I okantası" gerçekten eskı Beyoğlıı meyhanelcrının geleneğını sürduruyor her şe yıyle Tabıı eskı lıyatlar yok aılık YoıgıOkumuş, "Fskıden" dıyor, "bir şı>e rakının yanında kueuk kuçuk me/clerin b~ allı ee^ıdını bvdava verırdık " c> Sonra bıraz duruyor veeklıyor "(,ok eskıdeıı defcil, dalııı 1978 yılıııda bır şışo rakı 26 lıravdı Me/elerivlc birlikle, 6(170 lıruva v'kılırılı ıneylıaneden." On lıraya, balığı ve rakısıyla Boğaz meyhanele rıııden (.ıktığımız günlerı, benım gıbı unutmamış olanların 6070 lırayı çok pahalı bulduğumu/u Ç Yorgo Okumuş ' Imroz' da, lezzet ve bıçımlerını uzak bır geçmışten alan mezelerın geleneğını surdurme pe$ınde İmroz Lokantası'nın özel mezelerınden bırı de fukara lakerdası dıye de adlandırılan hamsı lakerdası anımsayıp gülüınsuyor ve belkı de huzühlemyorum Her neyse, burada bızım görevımı/ sıze Im roz'u anlatma Oıllığını/de sı/ kendını? hüzünlenır mısıni7 yoksa neşelcnır mısınız orası iize kalmii Nevizade Sokagı'ndakı (Bevoğlu Adlıyesı'nın bıılunduğu sokak) "İmro/", lam bır meyhane Krepen'ın lum geleneğını, ıkı sokak oieye lasıma yı beccrmı^ Her ^eyden örne, me/elerının /engın lıgıne dıyecek yok Şoyle kısaca not cttıkknmıze bır gO7 atalım Karıdcs (guveı, ve salata), valı la sulye, lasulye pılakı, mıdye (pılakı veya tava), ıspanak e/nıe, ıııaıılar 7eytınyağlı, Brüksel lahana zey tınyağlı, palln.au lava (soslıı veya yoğurtlu), pıra sa, kerevı/ /eytınyağlı, çılbır, rus salaıa, tazc bakla zcytınyajlı sarrna, ı,»o/ (ıstavrılteıı), suzme yoğurt, taraına, pamaı, beyın, karışık turşu, bas sögüş, kroket (yanı patale^ költe), börek (peynırlı, kıy malı, paslırmalı), saıdalya tuzlu, bakla fava, mev sımınde ku7u sarma (vanı salvalı kıı/ıı kokoreı,) ahtapot, kalamar, arnavut uğer, ayva tatlı ve ta bıı kanıbeısi7 dılğun olmayacağına göre, beya/ pey nır ve yılın 10 ayı eksık olmayan kavıın ve Beyoğlıı ıneyhanelerının bır zamanlar pek ünlı) me/esı radıka Bunlara bır de uykuluk, bobrek, yürek, koç yuımırlasıııın da aıalarında bulunduğu her turltl i7garayı ve mevsım balıkların, ekledını/ mı, nnıl lagın zcııgınlıgıııı kolayta go/lerıni7in önüne gc lııebılırsını/ "lmro/"ıın bırçok o/ellığı var Örneğın, kota bır bişe vıskıyı veya ıkı sışeyı pıyangoya koyan Ruslem, elınde dclterıyle ge/eıı Uınet. Buıada pıya.ı go gııveıı temelıne dayanır Pıyango parasmı ve nrsıni7, ıstedığınız vtva bos olan nıım ııanııı kar sısına adını/ı ya/dırırsını/ Sonra pıyangocular bu geleneğın sürdüğü bırkaı, dükkânı dalıa ge/erler O aksam sıra neredeyse pıyango orada vekılır ve ka/anatıa ödulu verılır İkramıye şansı, Milll Piyango'ya oranla levkalade yüksek olan bu ı,ekı lıste binıdıye dek kımsenın hıle yaptığı gorulmcmış, ısıtılmcmıştır Sıcak sıcak mıdye dolma saıaıı yılların llajdar'ının da ıslemeyene askıntı olduğuna kımse lanık olmamıstır "lmroz"un bır baska özcllığı de mcyhaııede bulunmayan herhangı bır ba lıgı dışaıdan alıp gelırmenız ya da getırtmcnız ha lınde hemen pışırıp sunmalarıdır Bı/ geı,enlerde adanı gondeı ıp balıkvıdan ıstırıdye açtınp getırtlık Bu tur ısteklennı/ karşısmda hiv yüksıinme/ ler Me/eler temız ve lczızdır Her ne kadar, bakla lava o canım kıvaınını asmıs ve beton sertlığıne ıılaşmışsa da bır ya da ıkı basarısız örnek, lüın ve mck ve me/elerın kalılesme gOlge dılşuremez de ğıl mı' Hcrkcsın kendı alemınt. daldığı, ama kımsenın kımseye yan bakmadığı, kımsenın kımseyle rahatsı^ edıcı bivimde ılgılenmcdığı bu meyhanenın ılı,ün (.ü ve belkı de su pahalılık orlamında en buyük o/ellığı, benzerlerıne oranla (eğer hâlâ v ok ben/e rı kdlmıssa), oldukı,a uııı/ olmasıdır 7eylınyağ lılar, l200lıradan, en az bulunduğu mevsımde bı lc göbck salata I(XX) lıradan verılır Antrkol ve şış gıbı ı/garalar 2500 lıra, mezgıt, tekır gıbı balıklar ıse 1500 lıradır Ama ona da kesenız elvermıyor sa, kı bu lııı, de ayıp değıldır ve belkı de şu ortam da kesenın heı seye elvermcsı daha ayıp kavıyor dur ıstavrıt vıyebılırsını/HKK) lıraya Mevsııııın de veya Balıkpazan'na geldığındc, çok ucuza son derece le//etlı olan sardalveyı de ladabılırsını/ ısleı kagılla, ısteı ızgarada Yorgo nun bır de "hamsı manne" dedığı ham sı lakerdası vaı kı ondan ayııı.a sö/ edeceğız Fğer, meyhaneve gıdecek kadar paranı/ vaısa varın gıdm 'Imıo/' a, ııe boğa/ kıyılarını arava tak, ne de pahalı lokanlalara gıdemedığını/ n,m hayılianaıaksını/ (, ııııku "lmıo/"da hem her çe >ıdı, kv/ellı ha/ırlanmış olarak bulacak, hem de çoğu yerdc göremeyeı.eğını/ bır sıcaklıkla karşıla ııat.aksını/ Ve kararında vcr i(,erscnu, 10 bın lı rayla buradan çıkabıleceksını/ Beyoğlu'nun bu eskı ıııeylı.ınesının sımgesı Yoıgo, sı/e geçmışten gü numu7e gelen bır esıntıvı yaşalııken, nostaljıye de pek takılmıyoı, 'Şınıdıkı mıısteriler eskisinden daha lyı" dıyor ve eklıyor "Belki de o zaman parası olanlar boyle yerlere gelmıjorlardı..." Cskıden meyhanelerc kadınlar da pek geleme/dı, şımdı ra hatlıkla gelıyorlar I 1 Haftanın çeşnisi: Fukara lakerdası orgo Okumuş'a soruyorum, "Lakerda da bulunuyor mu?" "Bulunsa neye yarar", dıyor, "Kllosu 50.000 llral" Ama adım, tum Krepen Pasajı'nın meyhanecılerının imrozlu olmasından alan "lmroz"da, buna da çare bulmuşlar Lakerdayı hamsıden yapıyorlar, adına da "Hamsl Marlna" dıyorlar Şimdı bu fukara lakerdasının tarlfıne geçellm Hamsılerı alıp, kılçıklarını çıkararak, yaprak yapın lyıce, uzerınde hıç kan kalmayacak blçımde yıkayın Eğer aldığınız hamsı 12 kıloysa, bır tepslye koyun üzerını tuz ıle kaplayın Eğer hamsl daha fazla ıse, tenekeye basın Tepsıye tek sıra halınde dızdfğınız takdırde, birıkı saat sonra hamsıler tuzda pışeceğınden tuzlarını lyıce sılkeleyıp ustunden hafıf su geçırdıkten sonra (kı tenekeye bastırdığınız takdırde tuzun tum balıklara ışlemesı için blrkaç gün tutmanız gerekır), dereotu, lımon ve defne yaprağı koyup zeytinyağının ıçınde bekletın Yıyeceğlnız zaman, üstüne ınce kıyılmış soğan ve maydanoz ekleyebılırsınlz D Y ılm yapımtısı bır dostum, sınatjo ya?mamı rtnermıstı Ikıncı buluşma nıı/dıi duşunı.clerımı akıardım Cnıldıı "Yakın lurıhımi/de f;eçen olavları çekemeyl/" dcdı "jaşırdım Anladı "Bak," dcdı "Olııjlurııı (»^unlııgu Beya/ıl Alanı'nda, Taksım Alanı'nda Ki'sivor Hangi alanda gorıınlııleyeceğı/.' () Kiınku laksıın Alanı ıle bugunku laksim Alanı, o gunku Beyazıt Alanı ile hııjjunku Bcya/ıl Alanı aynı goruntude mi?" DUşUndUm Dcğıldı "Bugunku alanlarda gnruntulesek, gulerler. Eski dunımunu bllenler daha va>ı>or Zaten olaylar yerlı yerınt* nlurınaz. \ apmacık olur. Kskisini geri gelıremeyiz. Buviık stüdyolanmız yok. ducumuz yetme/. Kııraınayı/." Vay canına' Olayı bu boyutlarıyla duşüıi memışlım Yakın geçmışımi7i canlaı urarnıyoruz Kentı gcçmışınden koparmısız, yaşa mından' Bır ınsanm yaşam süresı ıçmde Or taiama ömür sürenler, kaç tstanbul görmüşler 9 Olacak şey değıl bu1 Yık, yap, kaç1 Başka bır kent doğuyor Kışılıksız bır kent tstanbul değıl artık bu' Yıkılan evlerle bır lıkte ınsaııları da gıtlıleı Yenı evleıe yenı insanlar geldıler Alanlar başka Caddeler, so kaklar başka insanlar haşka Yerel yönetımlerle ılgılı araştırmavı oku muşiunuzdur Cumhuriyet'te yayımlandı Meclıs üyelerı ıçınde Istanbullu yok gıbı bıı şey Dünyarun hıçbır yerınde eskı kentı yık mazlar Katlar verıp apartman dıknıc/lcr Eskı kent kışılığıylc kalır Yenı kent ayrı kıı rulur Yanında, kıyısında Bı/e ö/gu bu "yık, yap, kaç" modclı Yaşadığım semt, Bakırkoy 10 yıl öneesını görebılır mısını?'' Tanıyabılır mısmı/'1 Al meydanın dururnunu Nedır, ne değıldır' Bır anlam verebılır mısınız? Karda, buzda Kayan kayana Şu Gallerıa'nın kuruldıığu, Prıntemps'ın oturduğu ycr Üç beş yıl önce koıııluktu Asırlık ağaçlar tarıhı taşırdı Bölgenın soluk aldığı yer Ne oldu ' Ağaçlar kesıldı, korular bozııldu Yerıne beton bınalar dıkıldı Değer tnıy 7 dı Başka yere yapılama/ mıydı'' Cıeçtık^e hep ammtarım Samatya altlarına parklar, çocuk bahçelerı yaptılar Arkasında yerle şım yen yok Üstlınde ağaç yok Alüınınyumdan, demırden gölgelıkler özel aıabd sı olanlar gelebılıyorlar Sahıl yolıı nkanı yor Bahçeler yıne boş Oüneş alnında üallena, Samatya altlauna dıkılemez mıy 1 dı * Bakırkoy sahılıne parklar, çocuk bahçelerı yapılamaz mıydı' Bır umut ışığı belırdı bugünlerde Yenı be lediyc başkanları. "Yesılı koruyaıağı/" dı yorlar "Kentı" de Söylevlen ve cylemlerı olumlu Başlangıç Görcccğız Yalnı/ isıanbul'da değıl hu yıkıntı Yal nız kentlerde dc değıl Ulkcnın her verınde Ovasındd, kııında, dağında Bakın Bafra göllen de yapıların akımına uğradı ' Av köşkü" dıye başladı Koşklerın oldıığu veı de av olınaz Bahancsı Bakarsın Bafa'da da bır yöneiıu ı,ıkar Dığer keıı(lerımı/de de Umut sevcnın ekmeğı Rasgele! D Kentler başka insanlar başka! F 15