Katalog

Çizgilerle Türkiye'deki Şarlo "Şarlo" tipi Türk kahkatürcülerini düşünsel açıdan etkilediği gibi karikatürün aydınlık simgelehnden biri haline de gelmiştir. ŞARLO Hayır elendım Avrupd da oynayan Buyuk Dıktatör fılmı benım değıldır1 Ramız (1944) Zahır Guvemlı nın çızgılerıyle Şarlo (Yıl 1935) Turhan Selçuk Dıktatörun Sonu (Yıl 1962) Turgut Çeviker C Semıh Poroy Şarlosuz Dunya (Yıl 1978) harlie Chaplin, yaşasaydı bugün 100 yaşına gırecektı Sessız sıncmanın bu dahısı, kuşkusuz somut varlığıyla aramızda değıl, ama yapıtlanyla yüzyıllar boyunca hep ınsanlarla bırlıkte olacak "Şarlo" tıpıyle gerçekleştırdığı derınlık ve ınsanul boyut, bugün de etkısınden bır şey yıtırmıj değıl Komedı sanatına yenı bır anlayii getıren Chaphn, "The Greal Dicla«or"le (1940, Büyuk Dıktatör) scslı sınemaya boyun eğnııştı "Şaılo" tıpmın, makyaj dısında sonaerdığı bu fılmı ızleycn <,alısmaldrmda, Chaplin pandomımden de uzaklasmaya baslaı Söz komısıı 194O'lı yıllar ıse bır başka mızah sanalı olan karıkatur ı^ın, yenıden doğuş çağınm başlaıiBiunı olııstuıacaklır Soul Sleinberg, "yalnız vızgıyle" oluşturduğu karıkalürlerıyle dünya kankaturunu köklü bır bı<,ımde elkıler Bu yenı anlayısı Fürkıye'de 19S0 kıışağı "\ı/ gıde nıızah" tanımlanıasıyla lanılacak ve yay gııılastııaı.aktır Sıııemada sessı/den seslıye geV'ilırkcn, k.uıkatıırde lanı lersı ya/ılıdan, yazısıza gevılıyordu Sınema göruntü sanatı olma sına kar^ııı, "sö7"lc dc vok şey anlatılabılırdı Karıkatur ısc söz sanalı değıl, gciruıılu ve düşünce sanatıydı Stunberg'ın aı,Uğı yol, günu mü/e dcğııı genışlelıldı Dalıa da ölelere götu ruleceğı di,ık bıı geıvek kdiıkaturuıkr, "yazısı/" dıınyalaıında '"jaılo"dan suzulcıı 1,0 cukluk >ıllaı ııttıı ladıııı, leııgıııı ve keyfını hep Jııvuııısadı K T U I I Dogan, "^ıırlo'ının yenı hır mı/ah aııluyısıııı al^ıluıııuktu clkısı olınuştur. Sall (,1ıKi>e dayanan hir karikalur anlayışının olusıınıunda Şarlo'nun fılın kişiligi ve mizahının elkisı oldııgu da dusunulebilir", dıyur Turhan Selçuk ıse "Şarlo filmlerini izleyerek, onun mizahından etkilenerek buyüdük. Mi/ah dunyasına Şarlo'yla girdik", dıyor i'erruh Doğan, somut bır etkıden söz açıyor "Benim ku^agım 'Modern /amanlar' filmini 'Asrı /.amanlar' adıyla bilir. Sanıyorum 'Asrileşen Koy' karıkalıırlerinın adında vc içerıgınde Şarlo'nun etkisi olmuştıır." Ali Ulvi, Charlie Chaphn'ın bır yazısından etkılendığını söylüyor "Komedyenler tek başına 'komik' olmaya çalışıyor. Tek insanın 'komik' olması bence 'komık' degil, 'acıklı' bir dummdur. 'Komik', durumların ilişkisindeıı, çelişkisınden, catısmasından çıkar. Öyle ki, »yunııı o durumun farkında olmayacaklır. O durumu cıddiye alacaklır. Ve bu durumdan cıkan 'kuınık'ı, seyırcı algılayarakdr; oyuncu deİ,\\. Chaplin, yu/ısındu o/i'tlu bu duşunctvi dile geliriyordu. Beıı de karıkalurlerimde 'koınık'ı, o durumdan ^ıkarıyıırııın. Fakal bu \ıı/ıyı okııyıınıaya degın, buııuıı bilıncınde degıldim." "ijarlo" tıpı, I urk karıkatürculerını duşun icl aı,ıdan etkilediği gıbı, karıkalürün "aydınlık sımge"leı ıııden bırı haline de gelnnştır C'enıal Nadır, Kanıız Ookve, Urhan Ural, Zahır (.ııvt'inlı, Turhan Selyuk, Semıh Bakıoglu, Alı Ulvı gıbı kankalııiLiıler, ycrı gcldıfınde onuıı aıaLilığıyla ınesajlaıını ıletınt'yı yeğleınıslerdır Bu olgu, guııuımı/ 1 , 1 de, yarııılaı ı^ııı de ge 11 1 vcrlı Chaplın'ın hedetlcdığı olgu ve sureçler var olduğu surccc de "Şarlo" yaşacaktır Mumtaz Arıkan ın çızgılerıyle Şarlo (1974) 13