Katalog

Tam da bugun, beyazperdenın gelmış geçmiş en buyuk ustalanndan Charlie Chaplin'in 100. doğum yıldönümü. Ama Chaplin'in kendisı kadar unlu olan Şarlo'nun tam olarak ne zaman "doğduğu" tartışmalı... ısan ayı, beyazpcrdenın gelmış geçmiş cn büyuk ustalarıııdan Charlie Chaplin'in 100 doğum yıldönumu, 1889'un nısan ayında I ondı a'da dılnyaya gelcn, 8 yaşmda protesyonel dansçı olarak sahncyc çikan, 21 yaşında da "Ver elını Amerıka", dıyen Chaplin toplu gösterılerle, sergılerle yedınci sanatın metropollerınde anılacak Chaplin ne zaman Şarlo oldu? nedık'egıttı Çekılecek olay, çocukların ı,eşıtlı turden arabalarla katılacakları bır yarıştı Ka nıera ekıbıyle bırlıkte gönderılen komedyen ıse, "yenı gıysılcrıyk" Charlıe Chaplın'dı Chap lın'ın fılmde yaptığı ış, tek bır csprıye dayanı yordu Kameraman butun cıddıyetıylc yarışları tekmeye çalışırken, derbedcr görunüşlu, par tal kıyafetlı ufak tefek bır "sen>cn", avareavare ortalıkta dolaşıyor, zaman zaman da fılmde gö rünmek ıçın kameranın öııüne gc<,ıyor, kameramanı ı,ıleden ı,ıkanyordu Bo Berglurıd, Şarlo'nun doğuşunu böyie anlatıyor Ama "Sinema Gunleri"mn konuğu olarak tstdnbul'a da gelmış olan "The Tımes"ın sınema yazarı David Kobınson'ın bıı konuda bazı kıışkuları var Aynı zamanda en yetkın Charlie Chaplin bıyogrdfilerınden bırının yazarı da olan Robınson, Chaplın'ın Şarlo'sunun be yazperdede ılk göıündUğü tılmın "Çocuk Araba Vanşlan" olabıleceğım kabul ctmckle bırlıkte, N 1977 noclınde 86 yaşında bu dıınyadan gö çen C haplın'ın ne zaman doğduğu herkesçe bı , lınıyoıdu Ama belkı dc Chaplin'in kendisı ka dar unlu olan Şarlo'nun, hanı şu kendıne özgu bıyığı, meloıı şapkası, bastonu, dar ceketı ve bol pantolonu, uçlaıı kalkık yakalı gömleğı ve kocaman postallarıyla mılletı guldurdükçe düşündtıren, duşundurdukce gulduren Şarlo'nun tam olarak ne /aman "doğduğu" bılınmıyordu Sankı hcp var olmıış ve soıısu/a kadar da vaı olacak "ölümsüz" bır kahramandı Şarlo Oysa sıncmanın da arkeologları vardı Isveçlı sınema arkeoloğu Bo Bergltınd, fılm arşıvleıı arasında gırıştığı "kazı" çalışmaları sonucun da bulguyu açıklddı Şarlo, 10 Ocak I914'te dunyaya gelmıştı Başkd bır deyışle, Chaplin yaşasa bugun 100 yaşındd, Şarlo yaşasa bugün 75 yaşında olacaklardı Deınek, Chaplın Şarlo'yu 25 yaşında dunyaya getırmıştı Şımdı Şarlo'nun doğum oykıısunu Isveçlı sınema arkeoloğu Bcrglund'dan dınleyelım 1913 yılında Chaplin, Ired Karno'nun vod vıl kumpanyasıylj Amerıka turnesıne çıkmış tı O sııalaı, Mack Senell'ın Keystone Studyo ları'ndan bır oneıı aldı Keystone, bır yıllık bır sözleşmeönerıyoıdu 1911 sonlarında Calıfoı nıa'ya gıden Chaplin, 1914'ün ılk gunlerınde "Cıeçim Dunyası" adlı ılk fılmını cevırmıştı bıle Ama bu tılmde canlandırdığı, ga/etecı olmak ıçın yanıp tutuşdn, hafıl ııç kâğıtçı, zuppc, Chaphn'ı dunyanın sevgılısı yapacak tıpe benzemekten çok uzaktı Ünlıı Şarlo kılığı vc bu kılığın ıçınde hızla ser pılıp boy atacak olan "kışılık" beyazperdede ılk kcz "Venedık'te <, oeuk Araba Yarışlan" ad lı bcş dakıkalık bıı fılmde göıündü O sıralar Keystone şırketının sıkça çevırdığı, "dünya hdbcrlerı" turunden sıradan bır çekımdeıı başka bır şey değıldı bu fılm aslında O gunlerdc Keys tonc Stüdyoları yönetıcılerı, ılgınç bır yerel olay, bır yangııı, bır törcn, bır yarış yakaladılar mı hemeıı bır kanıeranıan yolluyorlar, yanına da sıkıcı boşlukları doldursun dıyc, bır komedyen verıyorlardı 10 Ocak 1914 günü öğleden sonra Keystone ekıbı yenı ve ılgınç bır olayı çekmek üzere Ve Şarto 'Venedık'te Çocuk Araba Yarışlan" fılmınde (en ustte) ve yıne Şarlo, 'Mabel'ın Başının Belası' fllmınde (ust te) Bır detay Bu fılmde henuz ayağına o kocaman postallarını geçırmemışi Chaplin'in kendı tamklığına başvurarak başka bır ıddıada bulunuyor Chaplin, Şarlo gıy sısını ılk kez, "Çocuk Araba Yarışlarf'ndan bır hafta ön ce vekılen "Mabel'ın Başının Belası" adlı bır fılmde gıymıştı Ama bu tılmın yapımı daha uzuıı surduğundcn, "Çocuk Araba Yarışları"ndan daha sonra gösterılebıldı fcvet, öncelığın hangı fılmde olduğu tartışmalı Ama Bcrglund'un da behrttığı gıbı, Chaphn'ı Şarlo kılığında ılk gören scyiRilerın, 10 Ocak I914 günu öğleden sonra Venedık'tekı çoiuk yarışlannı seyıetmeye gıdcnler olduğu kcsın Hem de beyazperdede dcğıl, canlı olauk Üsıclık, Kystone kameramanldrının çektığı fılmde yarışı ı/lemeyc gclcnler de görıindüğtınden, bırkat aya kalmadan butun dunyayı etkıleyecck olan Şar lo karşısında, ınsanlann ılk tepkılerını görmek dc müm kıııı Yarışı kdldırınıdan ızlcycn kalabahk, ortalıkta olmadık ışler yapan bır adam göıünce öncc onu gen,ek bır serserı ya da sarhoş sanarak kamerama na engel olduğu ILIII kızıyor, şaşırıyor, utanıyordu Ama ya vaş vavaş öncc çocuklar, son ra buyükler Chaplin'in orada rol kestığını lark edıyor ve gülmeye başlıyorlar, çok gcvmeden de Chaplin'in harcketlerını tılme alan ıkıncı bır kamera olduğunu gorılyorlaıdı Artık Chaplin de yaşaını yor, Şarlo da Ama Venedık' (ekı araba yarışıııa katılan vo cuklarddn hıçbırı de mı yaşa mıyoı ' Hayatta kalan varsa, yu/yılın en büyük efsanclcrınden bırının gö/lerının önunde doğıışuna tanık olan ılk ınsanlardan bırı olduğunu hatıılıyor mu acaba9 \ ] 10 Derloyen: All Dlzdar