Katalog

EL SANATLARINDA YAPRAK DÖKÜMÜ/2: Şanhurfa'nın keçecileri Ustaların ustası gözyaşı dökünce Rivayet bu ya; keçecilerin piri, dövdüğü keçe tutmayınca hırsından başlamış ağlamaya... Bezi tekrar açtığında, gözyaşı ve ter damlayan yerlerin çok güzel keçe olduğunu görmüş... O gun bugündur, keçeler ıslatılarak hamamda dövulür olmuş... "Keçecüenn pıri kece yapacak; başlamış keçeyi dovmeye. Kaç saat dovmuş o belli değil. Bezi açmış, bir de ne gorsun; keçe tutmamış. Hırsından başlamış ağlamaya. Goz yaşlarıyla birlikte teri de akmış ve tekrar dovmeye ba>lamıv Sonunda tekrar açtığında gozyaşı ve ter damlayan yerlerin çok gu/cl keçe olduğunu gormuş. O gunden sonra keçeyi ıslatarak dovmıışler, ustelik de hamamda. Keçcnin makbulu hamamda dovulmuş olanıdır..." Hasan Usta, eskısı gıbı göğsüyle keçe dövemıyormuş Eh, yaş altmış beş Hasan Us td dınlenedursun, keçeuler hamamında sesler çoktan yükselmeye başlamıştı bıle. Hah. huh hoh Uzaktan gelen bu sesler, ınsanda garıp duygular uyandırıyor Zorlanan, ama çok zorlanan ınsanın çıkardığı sesler bunlar lnleme, haykırma turunden Karşısındakını alt eden, acı çeken, coşan, kendınden geçen msanlann seslerı bunlar. Yazın sıcağında hamamda terlemek Hem de bağırarak, haykırarak... Gencecık ınsarüar, katlanmış keçeyi ellerıne alıp havada olanca guçlerıyle savurup hamamın laşlarına vurup, göğüslerıyle dövüyorlar Taşın üstündekı keçeye olanca guçlerıyle göğüslerıyle vurmak! Göğüslerını vurduklarında tum ıç organları yerınden fırlayacakmış gıbı oluyor Keçecilerin hepsı de sınlsıklam ter ıçerısındeler. "Ekmeğini taştan çıkarmak" dıye buna derler herhalde Keçeyi taşa vurarak' Kaç saat surecek bu hamam fash7 Tamı tamına dört saat' tyı bır keçe olabılmesı ıçın hamamın sıcağıyla, suyla, terle tam dört saat dövulecek Bır keçeci, keçesını döverken yalnız terını mı katıyor keçeye9 . Hayır, göğsüyle vururken yüreğındekı sevgıyı de katıyor Dövme ışlemı sonunda, olmuş keçeler bır kenara katlanıp konuluyor. Ve keçecıler ış sonunda hamamda güzelce yıkanıp bu işi noktalıyorlar Bunca ter, emek ve sevgı ürünü keçenin eden ne kadar acaba? Bıraz Once hamamdaki sesın sahıbı Ahmel Elveren, kendısının yövmıye olarak, 7500 lıra aldığını, yaptıkları keçelerın çıftını ıse 40 bın lıraya sattıklarını söylüyor Bunlar daha çok eşek, at ve katır turunden hayvanlara, palan ve semer yapnıada kullanılıyor bvlere serılen keçelerın daha kalıtelı (hem daha ağır, hem de hamamda dört saat dövuluyormuş) olduğunu, çıftinın 100 bın 180 bın lıradan satıldığını behrtıyor keçeci Ahmet Barutçu Han'dakı keçecılerden başka, Urfa'da ıkı üç tane daha keçeci var; ama onlar dövme ışlemını makıneyle yapıyorlar; üstelık hamamda da değıl lşte sıze keçecilerin öyküsü. D Barutçu Handa keçe yapımı Yunler çadır bezının uzerıne ocıpıştırılıyor Daha once de temızlenmış yunler yay da teker teker atılmıştı Bıraz sonra da lyıce tutsun dıye uzerlerıne şeb atılacak Şanlıurfanın keçecileri, sabahın korunde çalışmaya başlar Erdal Yazıcı . arutçu Han'ın çaycısı çırağına scslcnIdı "Keçeci llasan dayıya okkalı bir jçay..."Urfa'nın Barutçu Hanı'nda, ke"çecı Hasan Komurcuoğlu ışe başlamadan 'okkalı' çayını ıçmeye başladı. Az sonra yanında çalışan ışçı de geldı. Bır çay da ona söyledı "Sabahın korunde boyle sıcak olursa oğleye yandık.." dıye seslendı keçeci Ahmet'e O da, 'Fvet' dercesıne kafasını salladı Vc mırıldanarak ış elbıselerını gıyınmeye başladı.. "Burada tcrlcmek hıç, ya hamamda keçe dövmek " Dığer ıkı atölyede de keçecıler çoktan ışe başlamışlardı Hepsının ortak kaygısı sabahın ılk saatlennde bıraz daha fazla ış çıkarıp ardından hamamda ışı bıtırmek Temızlenmış yunler "yay"da bırer bırer atılmaya başlandı. Sonra ycrc çadırbezı serıldı ve nakışlar yerlı yerine yer'eştırılıp süslemelerı tamamlandı. Buradan öte sözü Hasan Usta'ya bırakalım... "Daha once yaplığımız desenleri en alta yerlcştirdiklen sonra, 'yay'dan çıkmış yunleri her larafa eşit olarak atarız. Daha sonra en alttaki çadır bezini uslundeki yunle birlikte rulo yaparız vc iplcrlc iyice sıkurak bağlarız. Ve işin zor yanı başlamıştır artık. Rulo yapılmış yunleri bir ayağımı/la iter, diğer ayağımızla doveriz; lam bir saat boyunca..." Artık keçeye ter akmaya başlamıştır.. "Keçeye ter akıtmazsan o keçe olmaz" dıyor Hasan Usta. Ve eklıyor B "Bu, maratonun başıdır. Bir saat boyunca sıkıştmlmış yıınıı dukkânın bir ııcundan diğer ucuna iterek dovmek!.. Bu işi, işçim Ahmet'le birlikte yaparız. Bir saat sonunda ruloyu açar, keçenin kenarlarını duzeltmcye başlarız. Kenarlar hızaya gclirildikten sonra tekrar rulo yaparız. Boylece işin son aşaması olan hamamda dovmeye sıra gelir." Barutçu Han'da ışler tum hızıyla suruyor Ortadakı avluda bulunan kahveye de müşterileri bırer bırer gelmeye başladılar bıle ts kemieler çekıldı, domıno toşları ortaya çıktı ve gazozlar, ayranlar, çaylar ısmarlanmaya başlandı Açıkhava kahvesınde oyunlar surerken, üsttcn, keçecılcrın scslcn avlunun ortasına kadar gelıyordu Avlunun ortasından kahvedekı bir müşterı ağır ağır kalktı ve merdıvenlerı çıkmaya başladı Keçecılcrın hızasına geldığınde onlann homurtuları, ınlemelerı karşısmda bir, "kolay gelsin!" çektı Hasan Usta homurtuyu, keçeyle olan hesaplaşmasını bır yana bıraktı ve gelen müşteriye bır "Eyvallahl" çektı Ardından al takke ver külah, pazarlık ıyıce kızıştı ve alan aldı, satan sattı. Üç ımalathanede dövme ışlemı hızla tamamlandı. Keçelerın kenarları düzeltildı ve son rötuşları yapılıp yıne rulo yapılıp sıkıca bağlandı Dığer keçecıler ve kendı ışçısı hamamın yolunu tutarken Hasan Usta, "Keçecilerin piri"ylc ılgılı bır rıvayetı anlatmaya koyuldu.. Yere çadır bezi serılıp nakışlar yerlı yerine oturtulur Suslemeler tamamlanır Çadır bezi yunle birlikte rulo yapılır Iplerle ıyıce sıkıştırılıp bafllamr Artık sıra ışın zor yanına gelmiştır