Katalog

Savaşan sözcükler, zehirli kalemler Meksikalı tarihçı Enriçue Krauze ile romancı Carlos Fuentes çevresinde dönen, ama Latin Amerıka'nın hemen bütün aydınlannın katıldığı polemik hâlâ olanca hararetiyle süruyor. Özellıkle Krauze'nin Fuentes'e yönelttiği eleştiriler ve bundan kaynaklanan tartışma, sonunda bütun bir kıtada tarıh ile roman, devrim ile demokrasi arasındaki ılişkinın tartışıldığı bır polemikler zincirine yol açtı. atin Anıtrıkd'dd edebıyatla polıtıka genellıkk bır uoktdda kcsışıı ama zaman zarmn da en sut bı VinıItuİL kaı^ı karşıya gelır Soıı /annnlaıda da Meksıkada "Vuelta" adlı aylık deıgıde ıınlcı ru manu Carlos I uenles'c yoneltılen sert elestırıkr val nızca bu ülkuı n aydın vevrelennde tditışılmakla kal madı, bütün bır I atın Amtrıka'nın ılgısını ctktı "INevv York Iııncs"ın M u ı u ) ( ılv buıosıı şelı Larrv Rolıkr ın "New York lııncs"ın kıtaptkınde ya>ınılanan ya/ısına bakılırsa Mcksı kalı tarıhvı Lnrıtjiıe Krıııı/e'nm Fucntcst vönelıugı cl<.ştırı Icr vc bu elesiıııleıdeıı kivnaklanan tartışma sonunda bu tun bır kıtada taıılı ıle lonıan devrim ile demokrasi arasın dakı ılişkinın taılısıldığı bır polemikler zıncırıne yol actı lllkenıı/de dc "Artcınıo Cru/'un Olumu", "Derı Degı>tırınek", "^ıınık Sıılar" vc "Korlerin Şarkısı" gıbı yapıtlaııyla tdnınan Fuuıtcs ın çevresinde donen tartışmalaıın bııvıık ılgı (.ekmtsındc, kuşkujuz, karşılıklı kışısel hakaretleıın aıkadan bııaklauıa suçlamaldnnın Nobel Edebıyat Ödulıı cekışmc leıının, ışın ıçını. Nıkaraçııa'dakı Sandınısta haıekelının ka ıışmdsının da payı oldıı Tartısma rıngıne bakıldığında, bıı köşede Meksikalı romanu ( arlos I uentes, öbur köşede ıse "Vuelta" dergısının yayın yö netmenı ve tarihçı Enrıque Krauze görüluyor Krauzt Fuen tes'ın vapıtlau ııstune I31 sayfdlık bır ıncelemesınde "Fuentes'ın anahlarının Meksıka'da degıl, Hollywood'da olduğunu" öne surerek ıınlıı ya/arın "sıradan ve tafcaflı mıllıyetçılıgının" ve tarıh ve polıtıkayd ılışkırı "ateleci ve yetersız yargılarının" oıııın "Latın Amenka gereeklerını dennlıgıne kavramasını engelledığım", bu yüzden dc Fuentes'ın Meksıka ve Ldtın Anıe rıka'nın ABD'dekı "kendınden ınenkul sozıusu" olmaktan öteye gıdemıdığını vurguladı Krauze, geçenlerde kendısıyle yapılan bır söyleşıdt dc, "fuenles, kıtaplanndan bınne vn/dıgı (inso^de 'Nesnellık hem olandksız hem de ıstenılmemesı gereken bır şeydır' demıştı A>rııa edebıyatın, tarıhın gızledıgı, unullugu ya da (.arpıttıgı şeylen ortaya çıkardıgını sovlemışlı" dedı "Oysa benıe dogru olan bıınıın tam lersı Tarıh, FucıHes'ın edebıyatının gı/ledıgi ve çarpıtlıgı seylerı ortaya eıkarır. Meksıka'nın yalanların hııkıım surdugu bır ulke uldugunu duşunursek, Meksikalı la rıhçının lurıhscl ntsnellığe sıkı sıkıya sarılnıası gerekır" Söz konusu polcmığm ılgınv bır yanı da, son /amanlarda butun bır Latın Anıcrıkdda goze çarpan polıtık ve ekonomık bunalıınlann, bu kıtada kultur ve polıtıka alanları arasında hıvbır zaman belırgın olmayan sınır çızgısını bıra/ daha bt lıısızkştırdığı bır donemde patlak vermış olması Ptru da bır zamanlar Latın Amerıkalı yazarlan "çurumekte olan loplumlardan beslenen akbabalar" dıye tanımlayan romanLi Marıo Vargas I losa ya/ınayı bııakınamakla bırlıktc başkanlığın öndc gelen adayları arasında Meksıka, Şılı, Arjantın ve Brezılva' dakı seçımler, halkoylamaları ve yenı anayasalar, tanınmış aydınları, dergı ve yayınevı yönetmenlerını, yazarlan son yıl Latin Amerika'da polemikler zinciri L Carlos Fuentes Enrıgue Krause Octavıo Paz Pablo Neruda larda görülmemış ölvude polıtıkanın ı^ıne ^ekmış duruında Ru arada, Nıkaragıid devrıınırıın gelışme sıırecı dt lıcı tuılıl ıdeolojık e^ılınıden Latın Ameııkalı ya?arlaıın iııtkııvla ılgı lendıkleıı bır konu olmaya dcvaııı cdıyoı "Raııa sonırsarıı/, burada \<>k oncınlı bır se> turtışılıyor" dıvoı Meksikalı tanh«,ı Krau/c " I atın Aııurıku'da avdının ışlevı ııe olniHİnlır' Bvn, (.une> Amerıka'dakı buskıcı dencyımlerden, Kuba ve NıkaniKiu deneyımlcrınden sonra, vu/vılın bu kavsağında entelekluel hıınerlere yer olmaınası gerektıgıne ınanıyorum. lam tersıne, buler, du^gucu >e aklın loıumlemelerınde karınasıklıgııı partuanları olmalıyı/" krduzenın "Vuella" Dergısı'ndekı sdldınsını Carlos rııentes kamuoyu önunde yanıtlamaya kalkışmadı Ama so/ konusu yazı, ıster ıstemez, dergınııı seckın vı. sıydsal bakınıdan etkılı kışılerden olusan okurlaıına Latın Amtrıka'da daha onte pat lak veren benzer tartışınalaıı anımsattı I97l'de, odullu Kıı balı o?an Heberlo Padılla, Caslro yftnctımı taralındaıı bıı ay hapse atıldığında ve "karşıılevrınıci suçlar"mı ıtııaf ettığı bıı belge ım7alanıaya zoılandıgındd, Kuba Devrımı ııstunt bıı edebıyat tartışması cıkmıştı Du d i Latın Anıeııka nın onde gelen ıkı romanusı, Kolombıyalı dabrıel Garııa Marque/'lc Peruhı Marıo Vargas Llosa arasında ıdeolojık bıı sürtüşnu ye yol açmıştı lspanya IL savaşı sonrasında, 194O'ta da ıkı unlu ozan, Meksikalı Octavıo Pa/'la Şılılı Pablo Neruda arasında aynı olcüde varpıcı bır kavga kopmuştu Krauze'nin, Fuentes'ın "Ihtıyar Grıngo" adlı romanı ve "Otekiler ve Ben" adlı olobıyografık denemeler kıtabı ustu ne yazısı, "Vuelta"nm ha/ırdiı 1988 sayısında yayımlandı Deı gının yayın yönetmenlerınden bırı, adı hemen her yıl Nobel adayları <.rasında geven Octavıo Pa/'dı Meksıka Devrımı' nın önde gelen kışılen ustııne 8 ultlık bır bıyografının ve "Sıfatlan Olmayan Bır Dfmokrası İcın" adlı bır sıyasal cleııcıııclcr kıtabının yazarı olan Krau/c de aynı dergının ıkıncı yayın yö netmenıydı "Vuelta" Dergısı, yayına 12 yıl önce başlamıştı VL seçkın bır edebıyat dergısı olmasının yanı sıra bır tur antıotorıter I a tın Amenka lıberalı/mının başlıca oıganlarından bırıydı Der gıye zaman zaman yazı vcrenler arasında, bu kez sdldırının hedefı oldn Fuentes de var Ama "Vuella"nın yazarları ara sında ılk ağızda Peru'dan Vargas Llosa, Şılı'den Jorge hdtvards, Arjantın'den Borges'ın vakm dostu Adolfo Bıoy Casares, Ispanya'dan Juan Goytısolo, sürgündckı kubalı lomariLi (lUİIIermo Cabrera Infante sayılabılırdı Daha da ılgıncı, Nı karagua tçışlen Bakanı lomas Borge Martınez, kısa bır sure önce "Vuelta" Deıgısı nden "Latin Amerıka'nın edebıyat dergilerının RoilsRoyce'u" dıye söz etmıştı Krauze, Fuentes'den farklılığını dıle getırırken "Ben demokrasıye ınanıyorum, o ise devrime" dıyordu "Juentes'ın go/ıındc, butun devnmler, koylulcre traktor veren lyı devrimcılerle dolu, harikulade, şiırsel olaylardır. Bana sorarsanız, dogru su, 20. yuzyılda butun bu yaşadıklanmızdan sonra devnnı 14