Katalog

Evlilik cüzdamnın hükmü Büyük küçük, ünlü ünsüz bütün oteller, "evlilik cüzdanı mekanizması"nın işletilmesi konusunda kendilerine özgü, farklı 'pratik' usuller uyguluyor. Tarık Ersoy ışarıda asfaltı kavuran sıcağa günün yorgunluğu da eklenince, bir an önce turistik harabeleriyle ünlü şehre varmak ve denizin kenarındaki otele yerleşmek, arabadaki herkesin gözünde tütmeye başlamıştı. Nihayet şehre girilmiş, otel bulunmuş ve bavullar resepsıyonun önüne taşınırken resepsiyonist de grubu otel defterine kaydetmeye başlamıştı. Gruptaki tek erkeğe bakarak, "Şoförunüz nerede kalacak?" diyen resepsiyonist, o kişinin şoför değil de gruptan olduğunu ve içİerinden biriyle aynı odada kalacağını öğrenince, ucu neredeyse kopmak uzere olan kalemini ağzına götürerek biraz daha çiğnemiş, sonra da "Evli değiheniz beraber kalama/sını/" demişti... "Bu erkeğin Alman turistlerden biriyle aynı odada kalmak istemesi bir dereceye kadar mazıır gorulebilirdi; ama aynı odayı paylaşmak iv'in bııla bııla bir Türk kadın mı bulmuştu? Üstelik nişanlı bile değillerdi..." Alman turistler, resepsiyonistin bu sözleri kendilerine çevrilince şaşkınlıklarım gizleyemiyorlar ve hemen başka bir otele gitmeyi teklif ediyorlardı. Sonuçta iş tatlıya bağlanıyor, fazladan bir oda tutuluyordu. Resepsiyoncunun işguzarlığı, otelin gelirini ve gecenin bellı bir saatinden sonra odalar arası trafiği arttırmaktan başka hiçbir işe yaramamıştı. Otellerde "evlilik cuzdanT'nın çoğunluğun değişik amaçlarla kullandığı, kiminin de hiç başvurmadığı bir silah olarak çiftlerin karşısına çıkması yeni bir olgu değıldi. Bazı otellerde evlilik cüzdanı mekanizması, acil durumlarda işletilen ve "istenilmeyen" muşteriyi otelden uzaklaştıran bir unsurken, diğerlerinde de "ahlâk kurallarına mugayır durumlara düşmeme" kaygısıyla kullanılıyordu. Genelde, evlilik cüzdanı "müşterinin tipine göre" soruiuyordu. Resepsiyon memurlannın kafasında ve otel defteri önünde D "Yoldan geçen hamfendiler" kuralı Evlı olmayan bir çiftin lstanbul otellerinde beraberce bir gece geçirebilmesi için ne gibi şartlar aranıyordu? Sürmeli Oteli'ne başvuran bir kişiye, "Kendisinin ve otelin şahsiyeti ile şerefinin her şeyden onemli olduğu" söyleniyor, müşteri eğer "agırlumayı duşunduğii kişinin bu şartlar altındu agırlanabilecegine kanaat getiriyorsa" bu iş oluyordu. Ama, "yoldan geçen bir hamfendiyi" otelde ağırlayamıyorlardı. Bazı otellerde ise evlilik cüzdanı sorulmuyor; ama "bayanın yaşının tutup tutmadığına" bakılıyordu. Eğer bayanın yaşı tutar, bir de tipinin "otele yakışır" olduğuna karar verilirse başka bir sorun kalmıyordu. Peki geceyi geçirmek için otele başvuran çiftten biri evliyse ve yanındaki de eşi değilse, ne olacaktı? Tarabya Oteli'nden resepsiyon şef yardımcısı Yavuz tndere, bu soruyu şöyle yanıtlıyordu: "Turizmi Teşvik Kanunu'na göre, bizim evlilik cüzdanı arama şartımız yoktur. Fakat klmlik sorma şartı vardır. Şayet aldıgım kimligin birinde 'evli' yazıyor, fakat şahıslann soyadları tutmuyorsa ben zaten almıyorıım o raüşteriyi otele. Böyle gelen müşterilerden birinin evli olduğunu anlarsam kendilerini kabul etınem." Indere, "Bunu hangi gerekçeyle yaptığı" sorusunu yanıtlarken, "Bu benim kendi gerekçem olabilir. Yani oyle duşunebiliriz" diyordu. Ayrupa kafasıyla düşünürsek... lndere, yabancı çiftler arasında sadece birinin evli olması durumunda ise "evli olsun veya olmasın bu durumun kendisini hiç ilgilendirınedigini" belirttikten sonra gülerek, "Yerli muşterilere gelince iş değişir. Yabancı turisl olayında, Avrupa kafasıyla duşunursek, bizim turistte de Türk kafasıyla duşünmek durumundayız" diyor ve konuya biraz açıklık getiriyordu. Ktap Marmara Oteli ö n Büro Müdür Yardımcısı Ertan Eruysal ise evlilik cüzdanı olmayan bir çiftin turist olması halinde herhangi bir sorun çıkmayacağını, eğer Türkse "işin, beyin yanındaki bayana baglı olduğunu" belirtiyordu. Bu otelin Taksim'de olması bazı "tanınmış bayanların" müşteri olarak gelme sorununu da yanında getiriyor. Fakat bu "tanınmış bayanlar" da "Otelin seküritesi tarafından gözaltında tutulduğu için" sorun kolayca hallediliyordu. Sheraton Oteli'nde bir yetkili, evli olmayan Türk çiftlerin kabul edilmeme gerekcesini, "Bu konuda fazla istek oldu ve o yüzden kesmek zorunda kaldık" şeklinde özetlerken, isminin açıklanmasını istemeyen ve un seçkin otellerinden birinin resepsiyon müdürlüğünu yapan bir başkası da son kararın müşterinin nitelığine göre belirleneceğini söyluyor ve "evli olmadan gelen bir çift vardır ve bunların belli bir berabtrlikleri olur. Bir de sadece parayla gelen bir kişiyi buraya getirme olayı vardır. Bizim bazı kisilerden evlilik cüzdanı istemeıniz, parayla olan olayları engellemek ve bu kişileri buraya musallat etmemek içindir. Bunun haricinde katı bir evlilik cüzdanı talebimiz yoktur" diyordu. Peki, tek bir oda isteyen çiftin kabul edilip edilmemesinde başka hangi etkenler rol oynuyordu? İstanbul Etap Oteli'nin resepsiyon şefı Yusuf Yurüten, "l)ı^ gorunuşün, konuşma şeklinln ve odada kalacak ikinci kişinin gorülmesinin konu hakkında karar vermelerine yardımcı olduğunu" belırtiyor; eğer kişi gereken normlara uymazsa "otel dolu" deniliyordu. Türklere farklı kural Otellerde yapılan ilk gözlemde ortaya çıkan ortak nokta, resepsiyonlarda çalışan stajyer ve görevlilerin, nereden kaynaklandığını bilmemelerine karşın, evlilik cüzdanları olmayan Türk çiftlerin kesinlikle aynı odada kalamayacaklan ya da otele alınmarnaları gerektiğini düşUndukleri şeklindeydi. Büyük bir otelin, adının açıklanmasını istemeyen genç resepsiyonisti, "Neden Türklerden evlilik cüzdanı istiyorsunuz da yabancılara hiç sormuyorsunuz?" şektindeki bir soruyu, "Bizim elimizde olan bir şey degil, bunu polis istiyor. Bize verilen talimata gore davranma>a mecburuz" şeklinde yanıtlarken, polisten kesin "talimat" aldığı izlemini veriyordu. Bu makamın neresi olduğu sorulduğunda ise "Tam olarak bilemeyecegim ama isteniyor" diyordu. Başka bir büyuk lstanbul otelının resepsiyonisti ise "Kiiltür ve Turizm Bakanlıgı'nın talimatı üzerine, dejenerasyon olmaması için Türklere evlilik cüzdanı soruyoruz" diyordu. Fakat aynı otelin pazarlama, satış ve halkla ilişkiler müdürü, evlilik cuzdanıyla ilgili bir soruyu yanıtlarken, konunun farklı kişilerce nasıl farklı bir biçimde yorumlandığının örneğini veriyordu: "Anadolu'da bazı oteller sorar. Bizde sorulmaz; çünku müşterinin evli ya da bekâr olması bizi ilgilendirmez. tstanbul'da luks oteller arasında bile evlilik cüzdanı isteyen lerin olması çok acı..." Peki, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk çiftlerden evlilik cüzdanı istenmesine ilişkin bir talimat vermiş miydi? lstanbul Turizm Bölge Müdürü Cengiz Taner, "Bu konuyla ilgili Bakanlık'tan ve bizim Bölge Müdürlüğü'nden çıkmış herhangi bir yazı veya talimat yok" diyordu; ama evli olmayan çiftlerir bir arada kalmasının Polis Vaafe ve Salahi yetleri Kanunu'nun bir maddesiyle yasaklan dığını da belirtiyordu. i;