Katalog

Bir hamlede 'dokuzu birden' Avrupa dergileri, "plak endüstrisinin kapılarını büyük bir hamleyle açan " îdil Biret 'in ''Beethoven/Liszt 'in Dokuz Senfonisi"ni bir yıldan kısa bir sürede piağa almasmı takdirle karşılıyor. EMI fîrmasuun, Beethoven/Lisztin Dokuz Senfbnld için hazırladığı albümde yer alan ldil Biret fotoğraflanndan birL. Avrupa, Türk piyanisti ldil Biret'i alkışlıyor: FtLtZ ALİ • Dokıızu Bırden "Alle \cu n c " Fono Forıım deruısınııı Aralık 1986 sa\ı>ındakı bu baslığm hemen altında ıcııcvc ıçınde şu ıkı uımle ver alı\or " l luslararası nıtelıgi kanıllıııııni'j İdıl Biret gibi pnanısller \anı kuma/ca secilmi> reperluarların gerisine sıgınma\unlar ender gunıınıuzde " "Uımık Turk pı\anıs(ı cıos'.en Tuıkısı.hen pıanısım ldil Biret. ki'ndisine >ıllardır k.ıp.ıh tululan plak enduslrısınııı kupilurını lıu\uk bir lıamlt\\le aı,(ı. " Fransa'da Hgaro ga/etesının çıkardığı İTal talık Madame dergısının I986kdsım 15 sayısında ıse ldil Bıret'ın Wilhelm KempıT ıle bırlıkte çekılmıs bir fotoğrdlı yanında şu satırla rı okuyoru/ "İdil Birtl dunvavı fethcttı. l'lak tefek, narın, icedonuk uınıı Tuık gıbı gü«,lu bir kadın" (Maıs fcmnıc loric comme unc Turque ) Mıl7ik dunyasıııdd sozu gc\en cevrelcr, cn sonunclj tdıl Buet'ı rcsmen lanıdılar ve onıı yıllardıı ılımal clmclcrının gunahını çıkarnıak ıçııı bııbırlcrıvlc yarı^ cdıvoıl.ır Tono roııım' dakı u/ıın nıakdkrım va/aıı l'eter Cosse, ldil Bırci'ııı akılldra durgunluk vcren nıu/ık seru venını adını adım ı?leyeıek okuym.ulanna ndklcderkcn, bu y.ııulan kcndıne, bir yaııdan mu/ık oıoıııeleııııe ı,ati]ia>ı da ıhnıal (.tıtııvoı "/anıanınıi7in taıtı>ınasız erkeklcr dc dahıl eıı geıııv repertuaılı pıyanıstı ldil Bırcı'ın n ıkkını \crmekıe çok geuktık Teknığı vc C I M 'cLklıiL1 deıınlığıııııı olagaııusluluğu buiKd vıl n.TMİ uldıı ddgo/ıınuı/dcıı kaı,lı'.' Lvcl. bıısuk uluslaıaı.ısı unu oldiı bu pıyaııısıtı ldil lîıret Mu/ık ıncıki'/lcıınden ^ok ıı/ak bir ulkedcn, Tıırkıyc'dcn gtleıı bu buyıık nnı/ısyoıı, aklıfı önenılı ftdullerle (I ılv Boulangeı Anısıua Odııl, Ilaıııet C oluıı Uınıı l ıpaltı Altın Ma dalvası), dahd II >a^ıııdj>kcn VVıllıelnı Kcmplt'lc Mo7arr'ın ıkı pıvann nu yorumlamasıyla, Erıch Lemsdorff ve Pıerre Muntcux gıbı ^eflerın yönetımınde v'aldığı Rachmanınot Re Minör Pıyano Koıı<;crtosuyla, Bruksel'dekı "Kralıçe hhıabeth Yarışması"nda Emıl Oılels ılc yanyana oturmasıy la, Sovyetler Bırlığı'nde verdığı 80'ın u/eıın dekı konserle, Istanbul hestıvalı'nde Yehııdı Menuhın'le yorumladığı Bcethoven sonatlarıy la, Stherchcn, Boult, kempe, Sargent, Ro/lı dcslvcnsky ve Mackerras gıbı şeflerle valma sıyla dıkkatımi7i ı,ekmıştı Tanınıyoıdu ve değer verılen bir pıvanısltı ama plak iirketlerı oııa bir turlu kapılaııtıı j(,mı\o.lardı I a k ı o . k ı m ^enın \apamadieini \apana kadaı > anı Beetho \eıı Lib/l in dokuz senkı nibinın tuınunu doku/ a\ gıbı kısa bir zamarıda ha/tr layıp, plağa almakla, erkek ve>a kadın hivbır pı\anıstm baiaranıadığını ba>ararak ustunluğunu kannla\ana kadar Beethoven/Lib/t senfonılermı plaga alan ba>ka pnanıstleı de var Orneğın C>pııen Katsarıs, dıkkat \c ıhtısatla her >11 ancak bu tane sentonı ha zırlayabılı.Noı Harmonıa Mundj ıse >enlonılerı uı, 1 ransız pı\anıstı arasıııda bolujiuımu^ JeanLouıse Hagenauer bırıncı \e ıkıııcı\ı. Plııderınacher uv'üriLiiMi Oalbeıto'da alııncm >,ıkaı jbıldıleı bu uune kadaı ldil Biret ıse senfonılerin dokuzunu birden bir yıldan kısa bir sure i(,ındc plağa almakla kalmayıp, Montpellıer Festıvalı'nde u/manları bıle şaskınlığa duijurerek verdığı üç konserde bu uısanustu ışı tanlı olarak halk hu/ıırunda basardı Bunca u/un vc çetın partısyonları bu kadar kısa zamanda ttğrenebılmek bir yana, bellektc tutabılnıek bıle akıllara durgunluk verebılır. ldil Bıret'in bu başarısı, bu ufak tefek kadının akıl ve güç üstünlılğu erkek pıyanıstlerı utandırmalı. (Yazar Cosse, ldil Bıret'in bir kadın olarak böyle harikalar yaratnıasına yazı boyunca şaşıp dııruyor ) Olağanustu genıs repertuarına ve rekor Juzeydekı konser elkınlıkleı ıııe rağmen hak etiığı ılgıyı bugune dek eldc edemeyen ldil Bıret'in, kendını kanıtlamak ıçın ancak dev bir projeyı bı/lerın burnuna dayaması mı gerekiyordu''" ldil Biret, Peter Cosse'nın dedığı gıbı, ımın yıllar ıhmal edıldı muzık (,evreleıınce (,unku tek başınaydı Turk hükümetı vc Dışışlen Bakdiılığının külturcl alısvcnş programları ı,crvevesınde duzenledıklcrı konserlerın, ldil Bıret'in karıycrınde bir ölçüde önemı vardı kıışkusuz, fakat dünya mıızık arenasında tanınmak ıı,ın bir sanatçının arkasında o mu/ık çevrelerındc sozü geçen başka guçlerın bıılıınması gerekiyordu Bu guçler va buyuk para harcamayı gö/e alan şirketlerdı, ya kendı sanalçısını, ulkesı ve küllürünü (anıtnidk ıstcycn sanat hamılerıydı ya da belırlı a/ınlıkların olıışturduğu 'lobby'ler Bugun, ba7i ulusların mü?ısyenlen arasında, Balı Blokıı Doğu Bloku ayrımı gö/etmeyen bir dayanışma vardır örneğın, Italyan seflcrın bırı onemlı bir orkestranın başına geçtı mı ötekı Italyanlar ııııı de lyı yeıleı bulunur. Mıtsuko Uchıda gıbı sıradaıı bu .lapoıı pıyanıstını de orneğın, Nıkkon fırması destekler. ldil Bırel ıse mu/ısyenlerın muzısyenıdır. Daniel Barenboim ondan sö/ ederken savgı ıle, alcak sesle künuşur, /ıra bııaz da sıkılarak, "İdil bi/lerden iyidir" dcmcktedır Beethoven/Lıszt'ın doku/ sentonısının plağa EMI tırması taidfından alınması, tdıl Bı ret'ın kendı bıleğının guııı ve eşı îjefik Bu\ııkyuksel'ın Idıl'le bıılıkte gundu/lerını geLCİere katmasıyld geıı;ekleimıştır Oyle kı, plak endüstnsı kulıslerınde ortava çıkan engellcıı bıle, son ana kadar karıkoca tek bdslarına goğuslemek /oruııda kdlnıı>lardır Butün bunlaı goz onunı. dlındığmdd, Idıl Bııcl'ın ka/andığı basarının önemı daha da artmakia \e hak cttığı yere gelınck ıçın odedığı bedelın ağıılığı ortaya çıkmaktadır T ı Fono Forum dergisi, Arahk 1986 sayvanda, Idil Biret* ayırdtğı sayfalardm btrinde, Türk piyanistinin, öğretmeni WUhtbn Kempff Ut birtikte Positmo'daki yaz kursunda çekttmif bir fotopafı kuUanmış... 26