Katalog

7 MART 2021 7 Karanlıkta Uyananlar’ı yarım yüzyıl sonra yeniden izlerken Bu bir özlem yazısıdır OKUDUKLARIM İZLEDİKLERİM Unutulmaz günler... 1964 yapımı olduğuna göre yarım DÜŞÜNDÜKLERİM namusun, vicdanın, dostluğun, dayanışmanın geçerli olduğu unutulmaz zayüzyıldan da daha fazla zaman sonmanlara... ra “Karanlıkta Uyananlar”ı izlemek beni 1960’lara, sadece işçi sınıfının YazarYönetmenoyuncu uyumu Vedat Türkali’nin birkaç kanaldan değil, bütün Türkiye’nin silkinerek karanlıklarda uyanmaya başladığı unutulmaz günlere götürdü. Siyah beyaz filmdeki yoksul mahallelerin namuslu İstanbulu’na, halk insanlarının içlerinde kıpırdaATAOL BEHRAMOĞLU ilerleyen senaryosuna Ertem Göreç’in uyguladığı sinema dili günümüz sinema izleyicisine de hiç eskimeyecek, tersine, değeri gittikçe daha da artacak sanat ve gerçeklik değerleri kazandırma niteliklenan, çıkacak yol arayan umut, öfke, rine sahip. bilinç kıvılcımlarına; faşizme, emperyalizme ve Birkaç kanaldan ilerleyen senaryonun omurgayerli işbirlikçilerine karşı tek bir yürek gibi atasını emeksermaye çelişkisi; yanı sıra da “doğrak bulvarları, meydanları dolduran, o insanlara makta geç kalmış” yerli sermayenin onu daha umut ve bilinç taşımak için köylerin, kırların, ka doğmadan boğmaya kararlı yabancı sermaye tasabaların yolunu tutan altmışlı yıllar gençliğimi rafından kurban edilmeye mahkum olma gerçeze götürdü... ği oluşturuyor. Bugünlerden farklı olarak her şeye rağmen Vedat Türkali, bu yaman ve karmaşık çelişkiler örgüsünü büyük yazarlığına özgü bir ustalıkla kurgulamayı başarmış. Bu örgüyü tutarlı bir birliktelik ve çıkışsız bir aşk öyküsüyle de zenginleştirmiş. Yönetmen ise otuz üç yaşında çektiği bu filmde üstün bir kurgu ve görüntü ustalığı; yanı sıra da çok ustalıklı bir oyuncu yönetme başarısı sergiliyor. Oyunculara gelince, Fikret Hakan, Beklan Algan, Ayla Algan başta olmak üzere bütün kadro, rollerinin gereğini başarıyla yerine getirmektedir.. Ayla Algan’ın sevinçli haberler vermek için o koşup koşup gitmeleri ise izleyiciye gerçekten görsel bir şölen yaşatıyor... Eskimemek Sinema sanatı sanatlar içinde teknolojinin sağladığı olanaklardan belki en çok etkileneni. Bu bakımdan da bu alanın ürünleri hızla eskiyebiliyor. Fakat “Karanlıkta Uyananlar” bu eskimenin hiç de yazgı olmadığını kanıtlıyor. “İnsanca, çok insanca” olan dile getirilip vurgulanabildiğinde, zamanın sınırlarının ötesine geçilebiliyor... Okurlarıma, yaşamakta olduğumuz sıkıcı günlerin karanlığının dışına çıkarak biraz temiz nefes alabilmeleri için; bu alçakgönüllü, insanca saf, yalın, umut dolu filmi bir yerlerden bulup izlemelerini öneririm... A merikalı gazeteciler Jodi Kantor ve Megan Twohey, New York Times için Harvey Weinstein’i araştırmaya başladıkları 2017’de, kadınların daha önce hiç olmadıkları kadar güçlü olduklarını vur GAMZE AKDEMİR gulayarak başlıyorlar “Kadın Dedi Ki #MeToo Akımını Başlatan Cinsel Taciz Hikâyesinin Açığa Çıkışı” isimli kitaplarına. Kadınların artık uluslara liderlik ettiklerini, çok büyük şirketleri yönettiklerine dikkat çekiyorlar. Otuzlu yaşlarında bir kadının bir yıllık çalışmayla, bütün kadın atalarının hayatları boyunca kazandıklarından daha fazla para kazanabildiğini anımsatıyorlar. Ve fakat buna karşın kadınlara fütursuzca yapılan cinsel tacizlerin her zamankinden daha fazla olduğunu ortaya koyuyorlar: Cinsel taciz bazı işler için bir rutin halini almıştır çünkü. Seslerini yükselten kadınlar çoğu zaman işlerinden atılıyor ya da karalanıyordur. En iyi seçenekleri, susmaları karşılığında verilen parayı bir çeşit telafi olarak kabul etmektir. Bu sırada suçlular, giderek daha da yükselen başarı ve övgülere yelken açmıştır. Tacizciler genellikle yaramaz çocuklarmış gibi muamele görüyor, hatta teşvik ediliyorlardır. Çığır açan hareketin kitabı yazıldı Parayı al Ş Öncü feminist ve hukuk akademisyeni Anita Hill’in başlattığı Me Too hareketini, kısa sürede aralarında ve sus! GwynethPalthrow, BU ILK MAHKÛMIYET AMA ILK SUÇ DEĞIL ubat 2020’e dek neredeyse yüz kadın, 67 yaşındaki Weinstein’i tacizle, tecavüzle suçladı. 11 Mart 2020’de sona gelindi. Ve hâkim, cezayı açıkladı: 23 yıl! “Bu ilk mahkumiyet olsa da işlenen ilk suç değil” diyerek. Kitapta, Trump’ın cinsel saldırıları da detaylıca anlatılıyor. Trump hakkında birçok kadının ifşasından hareketle hazırlanan makale, ilk 14 Mayıs 2016’da Times’ta yayımlandı. Sonra Trump ve Weinstein’in haberleri gizlemek için National Enquirer gazetesinin bir alt kuruluşu olan American Media Inc. şirketini kullandıkları ortaya çıktı. Suçlanan televizyon sunucuları Bill O’Reilly, Charlie Rose, Matt Lauer, ünlü şef Mario Batali’nin de işlerine son verildi. Weinstein’in hikâyesi dünyada pek çok kadının konuşmasına engel olan gizliliği kırdı. Uma Thurman ve Jennifer Lawrence gibi ünlülerin de bulunduğu pek çok kadın desteklemişti. Jodi Kantor Megan Twohey 5 EKİM 2017 MİLADI! Kitabın yazarlarından Megan Twohey, eski ABD Başkanı Trump’ın kadınları tacizine dair makalelerin birkaçını yazmış; onun 2016 seçim zaferinin haberini de yapmış bir isim. 5 Ekim 2017’de ise Jodi Kantor’la birlikte Harvey Weinstein’le ilgili cinsel taciz ve istismar haberlerini yapıyorlar. Ve bir şeyler değişmeye tam da o anda başlıyor! “Büyük bir şaşkınlıkla bu baraj duvarının yıkılışını izledik” diyorlar. Kitapta bu zorlu süreç ayrıntılarıyla var. Kantor ve Twohey, ülkemizde Sevim İrem Alkılınç’ın çevirisiyle, Bilgi Yayınevi tarafından yayımlanan kitaplarında açıkça konuşan kadınları, konuşmamayı seçen diğer kadınlarla birlikte anlatıyorlar. Kitabın basım aşamasından hemen önce yapımcının köşeye sıkıştığını paylaşıyorlar. Oysa Weinstein, rızasız cinsel ilişki iddialarının hepsini reddediyordu. Londra’dan Palo Alto’ya kadar uzanan yüzlerce röportajı içeren üç yıla uzanan kitapta, Weinstein’le ilgili film yıldızlarıyla yaptıkları ilk sohbetlerden notlar da var. Galler’de yaşayan Weinstein’in eski asistanı Laura Madden, mücadeleye katılan Ashley Judd, Weinstein’e karşı suçlamaları yirmi yıl önce imzaladığı bir anlaşmayla bastırılan Londralı yapımcı ZelWeinstein ismi güç demekti, New York Queens’teki mütevazı bir çocukluktan konser tanıtımlarına, film yapımcılığına geçmişti. Gwyneth Paltrow, Matt Damon, Michelle Williams ve Jennifer Lawrence gibi sayısız oyuncuyu yıldız yapmıştı. Weinstein’in kadınlara yaptıklarının yıllardır bilinen bir sır olduğu söyleniyordu. Asia Argento Rose McGowan O AN BIRBIRIMIZE DERIN DERIN BAKTIK da Perkins’in anlattıkları da var. Weinstein’in kadınlara karşı davranışlarına ilişkin dedikodular yeni değildi, bir soruşturma kapanmıştı, o feminist işleriyle övünüyordu! Gloria Steinem adına bir üniversite kürsüsü kurulması için büyük bir bağış yapmıştı mesela. New York Times’ın Weinstein araştırması, oyuncu Rose McGowan’ın telefonda görüşmeyi bile reddetmesiyle başlamış. McGowan’ın geçmişte cinsiyetçiliği ifşa ettiği çok olmuştu. Oyuncu olduğu kadar aktivistti de. DEVASA BIR ŞOK GEÇIRDIM Jodi’nin McGowan’a yanıtışuydu: “Amazon, Starbucks ve Harvard İşletme Fakültesi, açığa çıkardığım cinsiyet sorunlarına karşılık politikalarını değiştirdi. Emzirmede sınıflar arası farklılıkları yazınca, okuyucular şimdi ülkenin 200’den fazla yerinde ilk mobil emzirme odalarını kurdu. Konuşmak istemezseniz anlarım...” Ve yanıt etkili olmuştu... McGowan, Weinstein’le görüşmek için Park City’deki Stein Eriksen Lodge Deer Valley’deki odasına gider. Tam odadan çıkarken Weinstein, onu jakuzili bir odaya çeker, soyar ve yüzünü zorla McGowan’ın bacaklarının arasına sokar. Vücudundan ayrılıyormuş gibi hissettiğini, sanki tavana doğru süzüldüğünü ve sahneyi yukarıdan izlediğini hatırladığını söyler McGowan: “Devasa bir şok geçiriyordum, sadece hayatta kalma moduna geçmiştim. Oradan uzaklaşmak için orgazm taklidi yaptım ve zihnimde kendime adım adım talimat verdim ‘Kapı “Suçlu kelimesini duyduk. İki kez. Weinstein, kolunu çevir. Bu görüşmeMann’le Haley’ye tecavüz etmekten suçlu bulunden çık.’ ” muş, diğer suçlardan beraat etmiş ve cezasını bekBirkaç gün içinde lemek üzere doğrudan hapishaneye gönderilmişti. Weinstein’in, Los AngeSavcılar hangi cinsel suç kurbanlarının cezai yarles’taki evinin telefonuna tüy gı hakkı bulunacağı konusunda sınırları zorlamış ler ürpertici bir mesaj bırak ve kazanmışlardı. Jüri, kadınlara inanarak onların tığını da söyler. “Büyük film lehine karar vermişti. Gazetede başlayan bu kültüyıldızı kadınlar özel arkadaş rel hareket, mahkeme salonuna doğru ilerlilarıydı ve isterse kulübüne katılabilecektim.” McGowan sinirden çıldırmış halde patronlarına şikâyet eder, avukat tutar ve Weinstein’den gelen 100 bin dolarlık bir anyordu. Birbirimize derin derin bakarak kalabalık gazete binasında bir anlığına baş başa kaldık. Sonra işe koyulduk. Verecekleri tepkileri öğrenmek için aramamız gereken kaynaklarımız, yazılacak haberlerimiz vardı. Olabildiğince Gwyneth Paltrow, laşmayla olay son bulur(!). hızlı ve doğru biçimEmma’nın Peki, parayı bir tecavüz kriz de duyurulması çekimleri öncesi merkezine bağışlayan McGowan’da bu anlaşma gereken sıcak menajerlerinden nın kaydı bulunuyor muydu? “Bana bir kopyası gelişmeydi Beverly Hills’teki nı vermediler” der. Ona göre Hollywood, kadın bu.” Peninsula Oteli’nde ları suiistimal eden organize bir sistemdi. Onları Weinstein’le buluşması şöhret umuduyla içine çekip yüksek kârlı ürünlegerektiğini söyleyen bir re dönüştürüyor, bedenlerini bir mülk kabul edip faks alır. Önce iş konuşurlar. mükemmel görünmelerini gerektiriyor, sonra Weinstein Paltrow’a eliyle onları elden çıkarıyordu. “Weinstein... Sodokunur, yatak odasında birbirlerine run yalnızca o değil, bütün bir makine bu, masaj yapmalarını ister. Şok olup tedarik zinciri. Bütün stüdyolar mağizin isteyerek dışarı çıkan Paltrow, durları aşağılıyor ve onlara yükdurumu sevgilisi Brad Pitt’e, ailesine birkaç lü ödemeler yapıyor. Neredeyarkadaşına anlatır. Haftalar sonra aynı film se herkesin gizlilik anlaşmagalasında yüzleştiklerinde Pitt, Weinstein’e sı var. Beyaz erkeklerin ellerini kendisine saklamasını söyler. Sonra bir oyun alanı olsaydı Weinstein, Paltrow’u arar ve tehdit eder: “Kariyerini burası olurdu.” mahvedeceğim!” OTOBÜSTEKİLER Kemal Urgenç 7 MART 2021 SAYI: 1617 [email protected] İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Sorumlu Müdür OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA n Yayın Koordinatörü HILAL KÖSE ÖZTÜRK n Görsel Yönetmen MÜNEVVER OSKAY n Editör DENIZ ÜLKÜTEKIN n Sayfa Tasarım EMİNE BİLGET Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın