Katalog

15 Nİsan 2018, PAZAR SAYFA 3 Din bu Bozkurt Güvenç Bu kadar çağdaş, birlikçi ve bilimsel bir görüşten korkmayalım Deizm nedir, ne değildir? Son günlerde bazı dinci veya dinbaz çevrelerde ve imam hatip okullarında Deizm’in yayıldığı, bunun kaygı veya korkulara yol açtığı haberleri yer alıyor. Medyanın bu yeni konusu, kaygı yerine bir umut ışığı olabilir. Deizm nedir, ne değildir? TDK Türkçe Sözlüğü’nde (2011) bulacağımdan bile emin değildim; oysa açıkseçik ve çağdaş bir tanımını buldum: “Tanrı’yı, yalnızca bir ilk sebep olarak kabul eden, evreni bir tanrının yarattığına inanmakla beraber, o yaratıcının evrene hiçbir müdahalesi olmadığını ve olmayacağını savunan, vahiyi reddeden görüş.” KHK ile kurulan ve kapatılan TÜBA’nın Bilim Terimleri Sözlüğü’nde (2011) Alm. Deismus, Fra. Deisme, İng/Lat. Deus’tan geldiğini vurgulandıktan sonra TDK’nın “yaradılışçılık” tanımını yineliyor. Deizm, M. Atalay’ın Türkçe Sözlüğünde (1986), doğal bir din, “dine bağlanmadan tanrı varlığına inanç” olarak geçiyor. Webster’in Yeni Kolej Sözlüğünde, “tanrı dünyayı ve canlıları yarattı ama onların işleri ve geleceği ile ilgili değil” görüşünün 1718. yüzyıllarda yayıldığı bilgisi yer alıyor. Din bilginimiz merhum Prof. Yaşar Nuri Öztürk’ün Türkçe Deizm eseri (2015), Batılı tanımları yansıtmakla birlikte, vahiy yoluyla indirilen Kur’anı Kerim’e vahiyüstü özel bir yer veriyor. Deizm görüşü, ABD’de Unitarian Universalist (Birlikçi Evrenselciler) Hareketi olarak tanınıyor. NY kentinde 1960’larda tanıştığım Dr. King’in başkanı bulunduğu ve Haç (+) simgeli bir kilisedeki grup çalışmasına katıldım. Konusorun, Hazreti İsa’nın tarihi bir varlık olup olmadığı idi. Bu nasıl mümkün oluyordu? “Ben Başkanım, rahip değilim’” dedi Dr King, “Kapımız Hıristiyanlar dahil herkese açıktır.” Peki, neden Kilise’de?.. “Çünkü hareket, Kilise’de doğdu ve gelişti” denmişti. Korku aslında ‘Bilim’den Deizm’i ilk kez Başkan Dr. King’den duymuş, ilgilenmiştim. Meğer ben ateist değil unitarian (birlikçi) bir deist’mişim. Dr. King ile dost olduk, aile çevresine katıldım. Bu kadar çağdaş, birlikçi ve bilimsel bir görüşten neden korkuyoruz? Korkunun kaynağı, Aydınlanma ve bilim çağından geliyor. Aslında Deizm’den değil “Bilim”den korkuyoruz. Çünkü Vahiy’lerin hiçbir kanıtı bunamamıştır. (bkz. Bertrand Russell) Bu olaydan 10 yıl kadar önce, ABD’nin yoksul Tütün Yolu’ndaki bir ailenin konuğu idim. Koyu bir Hıristiyan olan ev sahibi hanım bana Hıristiyan lığı öğretmek için duvarda asılı duran İncil’i indirip açtı. Metinde kırmızı ve siyah bölümler vardı. Kırmızıların Tanrı emri olduğunu vurgulayınca; sormuştum: Nasıl emin olabiliyorsunuz? Ev sahibi kitabı kapattı kılıfına koydu ve duvara astıktan sonra öfkeyle açıkladı: “Buraya bak genç adam / İnanırsın ya da inan mazsın/ Bu senin vereceğin bir karar; ama soru soramazsın/ Sormaya başlarsan, bu dünyada ne din kalır ne iman!” Devrimci M.K. Atatürk onun için “Hayatta en hakiki yol gösterici ilimdir fendir!” diyor. Çünkü bilim sordukça yıkılmıyor ve gelişiyor. Laiklik kadar hayati bir konu Bu sorun üzerine yazan Güray Öz (Cumhuriyet, 8 Nisan, 2018), CHP’de bir dönem geçerli olan “Sağ söylemle sağdan oy alabiliriz” görüşünün mantıklı ve başarılı olmadığını vurguluyor. Sağ, Ecevit’i bir dönem destekledi (yüzde 20), sonra destek yüzde 2’ye düştü. Bu yüzden laik CHP, Deizm konusundaki sessizliğine son vermeli ve Parti görüşünü hemen açıklamalıdır. Demokratik cumhuriyet laiklikten dönemez. Deizm’den korkmayalım, hatta, onu var gücümüzle destekleyelim. Deizm, laiklik kadar hayati bir konudur. Ateist olmayan akademisyen yurttaşlarımızın çok büyük bir bölümü deist’tir ama deist olduğunu bilmiyorolabilir. Bu denemeyi fazla gecikmeden onlara seslenmek için yazıyorum. BAĞIŞ ERTEN Yasaklamalar artıyor, erişilemeyen site sayısı 114 bini aştı İnternet özgürlüğümüz yok Güncel Türkiye haber almanın zor olduğu bir ülke olmaya gidiyor. Hükümet interneti bir tehdit olarak görüyor. Yalan haber giderek salgınlaşıyor. Ama buna direnenler de var: Veri haberciliği. Türkiye’nin yönetişim kapasitesinin gelişmesi için veri temelli faaliyetler gerçekleştiren İzlemedeyiz Derneği tarafından kurulmuş bir bağımsız internet araştırma platformu olan “Doğruluk Payı ve Veri Kaynağı”na ne yaptıklarını sorduk. Tabağı boş göndermediler. Bize harika bilgiler verdiler. ? İlk soru: Kimsiniz siz? Doğruluk Payı’yız ve onun yeni bir ürünü olan Veri Kaynağı’yız. Doğruluk Payı olarak kamuoyu önünde konuşanların, özellikle de siyasilerin söylediklerinin veri kontrolünü yapıyoruz. ? Neden Veri Kaynağı’nı kurdunuz? Türkiye’de resmi kaynaklarda rahat okunabilir ve anlaşılabilir veri bulmanın ne kadar zor olduğunu en iyi bilenlerdeniz. Bu yüzden açık kaynaklara dayanan ve görsel ağırlıklı bir proje olarak verikaynagi.com’u kurduk. ? Sizin yaşadığınızı kimse yaşamasın diye sanırım! Şaka bir yana amacınız ne? Gayet basit. Türkiye’de siyaset ve ekonominin değerler üzerinden değil, ölçülebilir veriler üzerinden tartışılmasını amaçlıyoruz. ? Peki, Cumhuriyet Pazar için görselleştirdiğiniz bu, yandaki bilgiler ne anlatıyor? Türkiye’de internet kullanımı, haberlerin güvenilirliği ve internet yasakları üzerine bir infografik hazırladık. Yeni bir yasa çıktı ve hepimiz internette ne gibi etkileri olacağını merak ediyoruz. Ama önce bugünkü durumu görmek lazım... Bu veriler Türkiye’nin halihazırdaki vaziyetini anlatıyor. Verilerin anlattıkları: Internet ve Sosyal Medya Kullanımı l Türkiye’de her gün internet kullananların oranı yüzde 84. l 51 milyon Facebook kullanıcısı ile Türkiye, dünyada 9’uncu. l İstanbul, en çok kullanıcıya sahip 7’nci şehir. Haberlerin güvenilirliği l Reuters’ın Digital News 2017 Raporu’na göre haber takip etmekten en çok kaçınan ülkeler Türkiye ve Yunanistan. l Rapora göre, Türkiye’de haber takip etmekten kaçınmanın ana sebepleri haberin ve kullanılan görsellerin kişi üzerinde oluşturabileceği olumsuz etkiler ve haberin doğruluğuna olan güvensizlik. l Türkiye’de akıllı telefon ve internet kullanımı düzenli olarak artıyor. Ancak son 3 yıl içinde haber almada Whatsapp ve Instagram gibi kapalı mesaj laşma uygulamalarının arttığı, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya oranının ise azaldığı görülüyor. l Ülkelerindeki medyanın güvensiz olduğunu söyleyenlerin içinde en yüksek oran ABD’de. Listede ABD’yi birbirine eşit oranlarla Yunanistan ve Türkiye takip ediyor. l Reuters araştırmasında görüşülenlerin yüzde 38’ine göre Türkiye’de medya güvenilir değil. Engelli siteler l Türkiye’de erişime engellenen internet içeriklerinin ve sayfalarının verilerini derleyen EngelliWeb’in açıkladığı sayılara göre, ülkemizde yasaklı site sayısı giderek artıyor. l Özellikle 2013’ten sonra yasaklamalarda bü yük bir artış var. 2016 kasım itibarıyla erişilemeyen site sayısı 114 bin’i aşmış durumda l Türkiye’de geçtiğimiz yıllarda belirli bir dönem erişime engellenmiş popüler internet mecraları arasında Last.fm, Youtube, Myspace, Imgur, Dailymotion gibi siteler de var. l Twitter şeffaflık raporlarına göre; 2014 itibarıyla Türkiye’den Twitter’daki bir içeriğin kaldırılması yönündeki taleplerde büyük artış söz konusu. l Hükümet ve polisten gelen yasaklama talepleri sayısı mahkeme kararıyla gelenlerden fazla. l 2013 yılında Twitter tarafından herhangi bir tweet kaldırılmamışken, 2017’nin sadece ilk 6 ayında kaldırılan tweet sayısı 497... 2015 ve 2016’daki kaldırma işlemlerinin sayısı çok daha fazla. l Yetkililer Facebook’tan 2017’nin ilk 6 ayında 1.341 kullanıcı veya hesap hakkında bilgi alma talebinde bulunmuş. Rapordaki en yüksek talep sayısı bu... OcakHaziran 2013’te sayı 170’ti. l Yine Facebook Şeffaflık Raporu’na göre, Gezi Parkı olayları sonrasını kapsayan TemmuzAralık 2013 döneminde tam 2.014 içerik kısıtlanmış. Acı sonuç Freedom House’un düzenli olarak yayımladığı raporlarda durum net: Türkiye internet özgürlüğü açısından 20112014 yıllarında “Kısmen Özgür” olarak nitelendiriliyordu. Bu yılın raporunda ise “Özgür Olmayan” bir ülke olarak yer aldı. Türkiye’nin puanını düşürenler: Giderek artan içerik sınırlandırılmaları ve kullanıcı haklarının ihlali. C MY B