Katalog

4 21 Kasım 2020 Cumartesi Bağışıklık sistemimizi güçlendirmenin önemini hiç bu kadar çok konuşup yazıp çizmemiştik. Bağışıklık, hep ifade ettiğimiz gibi bir sistemdir. Ve bu sistemi en doğru şekliyle güçlendirmek için sağlıklı beslenme, egzersiz, uyku, stres yönetimi, hijyen ve doğru yaşam alışkanlıkları birlikte çalışmalıdır. Vücudunuzu belirli yiyeceklerle beslemek, bağışıklık sisteminizin güçlü kalmasına yardımcı olabilir. Soğuk algınlığı, grip ve diğer enfeksiyonları önlemenin yollarını arıyorsanız ilk adımınız yerel bir pazarı ziyaret etmek olmalıdır. Yemeklerinizi bu 10 güçlü besini içerecek şekilde planlayın. Taylan Kümeli’den Püf Lokmaları Bağışıklık için savaşan BAĞIMLI OLABILIRSINIZ! Hemen testi çözün Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI* besin 1TURUNÇGILLER Çoğu insan nezle olduktan sonra doğrudan C vitaminine yönelir. Bunun nedeni bağışıklık sisteminizi desteklemesidir. C vitamininin enfeksiyonlarla savaşmanın anahtarı olan beyaz kan hücrelerinin üretimini artırdığı düşünülmektedir. Neredeyse tüm narenciye çeşitleri C vitamini bakımından zengindir. Greyfurt, portakal, mandalina, limon, misket limonu... Vücudunuz onu üretmediği ve depolamadığı için günlük C vitaminine ihtiyacınız vardır. Çoğu yetişkin için önerilen günlük miktar kadınlar için 75 mg, erkekler için için 90 mg’dir. C vitamini soğuk algınlığından daha çabuk kurtulmanıza yardımcı olsa da Covid19’a karşı etkili olduğuna dair henüz bir kanıt bulunmadığını unutmayın. 10 2KIRMIZI DOLMALIK BIBER Turunçgillerin herhangi bir meyve veya sebzeden en fazla C vitamini içerdiğini düşünüyorsanız tekrar düşünün. Kırmızı dolmalık biber, finike portakalına (45 mg) göre neredeyse 3 kat daha fazla C vitamini (127 mg) içerir. Aynı zamanda zengin bir beta karoten kaynağıdır. Bağışıklık sisteminizi güçlendirmenin yanı sıra C vitamini cilt sağlığını korumanıza yardımcı olabilir. Vücudunuzun A vitaminine dönüştürdüğü beta karoten, gözlerinizi ve cildinizi sağlıklı tutmaya yardımcı olur. 3ISPANAK Ispanak, sadece C vitamini açısından zengin olduğu için değil, aynı zamanda bağışıklık sistemimizin enfeksiyonla mücadele yeteneğini artırabilecek çok sayıda antioksidan ve beta karoten ile dolu olduğu için listemize girdi. Brokoliye benzer şekilde ıspanak, besin değerini muhafaza etmesi için mümkün olduğunca az pişirildiğinde en sağlıklısıdır. Bununla birlikte, hafif pişirme, A vitamininin emilimini kolaylaştırır. 4SARMISAK Sarmısak, dünyadaki hemen hemen her mutfakta bulunur. Yiyeceklere lezzet katar ve sağlığımız için yenilmesi gereken bir besindir. İlk uygarlıklar enfeksiyonlarla savaşmadaki değerini kabul etti. Sarmısak ayrıca arterlerin sertleşmesini yavaşlatabilir ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olduğuna dair kanıtlar vardır. Sarmısağın bağışıklık artırıcı özellikleri, allisin gibi yüksek konsantrasyonda kükürt içeren bileşiklerden gelir. 5ZENCEFIL Zencefil, birçok kişinin hastalandıktan sonra başvurduğu bir besindir. Zencefil, boğaz ağrısı ve iltihaplı hastalıkları azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca mide bulantısına da iyi gelmektedir. Pek çok tatlıda kullanılan zencefil, kapsaisinin akrabası olan gingerol maddesini içerir. Zencefil ayrıca kronik ağrıyı azaltabilir ve hatta kolesterol düşürücü özelliklere sahip olabilir. 6BROKOLI Brokoli, vitamin ve minerallerle doludur. A, C ve E vitaminlerinin yanı sıra lif ve diğer birçok antioksidanla dolu olan brokoli, tabağınıza koyabileceğiniz en sağlıklı sebzelerden biridir. Besin değerini kaybetmemenin anahtarı onu olabildiğince az pişirmektir, buharda pişirme, gıdada daha fazla besin maddesi tutmanın en iyi yolu olduğunu göstermiştir. 7 YOĞURT Yoğurt içerdiği probiyotikler sayesinde hem bağırsak florasını hem bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Bağırsak florasını düzenlediği için kolon kanseri riskini düşürmekte, bağışıklığı güçlendirdiği için alerjik hastalıklara karşı direnci artırmaktadır. 8BADEM Soğuk algınlığını önlemek ve bunlarla savaşmak söz konusu olduğunda, E vitamini de oldukça önemli bir vitamindir. Bununla birlikte aynı zamanda bu güçlü antioksidan sağlıklı bir bağışıklık sisteminin anahtarıdır. Yağda çözünen bir vitamindir, yani yağ sayesinde düzgün bir şekilde emilir. Badem gibi kuruyemişler vitaminle doludur ve aynı zamanda sağlıklı yağlara sahiptir. Yetişkinlerin her gün sadece 15 mg E vitaminine ihtiyacı vardır. Yaklaşık 46 tam, kabuklu badem olan yarım fincan badem porsiyonu, önerilen günlük miktarın tamamını sağlar. 9AYÇEKIRDEGI Ayçekirdeği fosfor, magnezyum ve B6 ve E vitaminleri gibi besinlerle doludur. E vitamini, bağışıklık sistemi fonksiyonunun düzenlenmesi ve sürdürülmesinde önemlidir. Yüksek miktarda E vitamini içeren diğer yiyecekler arasında avokado ve koyu yapraklı yeşillikler bulunur. Ayçekirdeği selenyum bakımından da inanılmaz derecede yüksektir. Sadece 1 avuç içi kadar yendiğinde ortalama bir yetişkinin günlük ihtiyaç duyduğu selenyumun neredeyse yarısını içerir. Hayvanlar üzerinde yapılan çeşitli çalışmalarda, domuz gribi (H1N1) gibi viral enfeksiyonlarla mücadele etme potansiyelinde olumlu bulunmuştur. 10ZERDEÇAL Bu parlak sarı, acı baharat, hem osteoartrit hem de romatoid artrit tedavisinde bir antienflamatuar olarak yıllardır kullanılmaktadır. Araştırmalar, zerdeçalın kendine özgü rengini veren yüksek konsantrasyonlarda kurkuminin egzersize bağlı kas hasarını azaltmaya yardımcı olabileceğini gösteriyor. Curcumin bir bağışıklık güçlendirici (hayvan çalışmalarından elde edilen bulgulara dayanarak) ve bir antiviral olarak gelecek vaat ediyor. Dijital alanda sosyalleşmeyi çok sevdik. Sosyal platformlarda oyun oynayarak ve filmdizi izleyerek vakit geçiriyoruz, merak ettiğimiz kişilerin hesaplarını stalk yapıyoruz, beğendiklerimizi swipe yaparak tanışıp like atarak beğeni sunup DM’den yürüyerek iletişim kuruyoruz. Tüm bu yeni yaşam alışkanlıklarının beklenen olumsuz etkisi ise dijital bağımlılık. Dünyada aktif sosyal medya kullanıcı sayısı 4.1 milyar kişi, günde ortalama 6 saat 55 dakika internet kullanıyoruz. Sosyal medyada geçirilen günlük ortalama süre Türkiye’de 3 saat 50 dakika. 10 SORUDA KENDINI TEST ET Aşağıdaki 10 sorudan 5 ve daha fazlasına evet yanıtı veriyorsan internet kullanımının bağımlılık düzeyinde olma riski yüksek. 5 ve daha fazla soruya evet yanıtı verenlerin, zaman ve yaşam planı düzenlemesi için uzman desteği almaları öneriliyor. 1İnternette çevrimiçi olmadığınız zamanlarda da en son çevrimiçi olduğunuz anı veya bir sonraki çevirimiçi olacağınız anı düşünüyor musunuz? 2Günlük internet bağlanma süresiniz, daha fazla çevrimiçi olma isteğinizle son 3 ay içinde artış gösterdi mi? 3Sosyal medya kullanma sürenizi kontrol altına almak için başarısız denemeleriniz oldu mu? 4Aileniz ve sevdiklerinizle birlikte zaman paylaşmak yerine çevirimiçi olup ekranda olmayı tercih ediyor musunuz? 5İnternet bağlantı sürenizin azaldığı günlerde kendinizi huzursuz hissediyor musunuz? 6Gün içinde planladığınızdan daha fazla mı çevrimiçi oluyorsunuz? 7 Bilgisayar ve akıllı telefonu uzun süre kullanım nedeniyle sevdiğiniz kişilerle aranızda anlaşmazlık çıkıyor mu? 8İnternet kullanım süreniz hakkında ailenize, arkadaşlarınıza, sevdiklerinize süreyi daha az göstermek adına yalan söylüyor musunuz? 9 İnternet ve sosyal medya kullanım amacınız yaşam sorunlarından uzaklaşmak ve düşüncelerinizin dağılması için mi? 10Ekranda geçirdiğiniz süre nedeniyle sosyal yaşamda arkadaşlarınızla, sevdiklerinizle planlarınızı erteliyor musunuz? BEYNİN DOPAMIN BANYOSU AYNA AYNA SÖYLE Sibel Bu muayenede öncelikle iki kol virüsten çekinmeden hemen bir BAHÇETEPE yan tarafta olacak biçimde me genel cerrahi uzmanına başvume aynadan gözlemlenir. Sonra rulmalıdır.” Türkiye’de her 12 kadından 1’i meme kanserine yakalanıyor. Son dönemde meme kanseri hastalarını bir tehlike daha bekliyor o da koronavirüs. Pek çok kişi koronavirüs endişesiyle kendisinde gördüğü bir belirtide bile hastaneye gitmekten çekinebiliyor. Genel cerrahi uzmanı Doç. Dr. Fatih Levent Balcı, “Meme kanseri erken dönemde yakalandığında yüzde 95’e yakın oranda başarı ile tedavi edilebilmektedir” dedi. Ayna karşısında muayenenin çok önemli olduğunu söyleyen Balcı, şöyle devam etti: “Genelde memede ele gelen kitle kanseri düşündürse de ele gelen her kitle kanser anlamına gelmez. Kadınların öncelikle ayda bir ayna karşısında rutin meme muayenelerini yapmaları gerekmektedir. sında kollar yukarı kaldırılıp eller başın üzerine konulur ve başa bastırılarak göğüs kasları kasılır, bu şekilde memeler gözlenir. Daha sonra her iki el kalça bölgesine bastırılır, omuzlar ve dirsekler öne alınıp memeler gözle izlenir. Bir sonraki aşamada ise elle meme muayenesi yapılır. Burada da sağ meme sol elle ve sol meme sağ elle muayene edilir. Sol kol yukarı kaldırılır ve sağ elin 2., 3. ve 4. parmaklarının içyüzleri ile sol meme üzerinde daireler çizecek şekilde dikkatli ve yavaş olarak muayene edilir, ayrıca sol koltukaltı kontrol edilir. Bu aşamada meme ucundan akıntı gelip gelmediğine bakılır. Aynı işlem diğer meme için de uygulanır. Eğer ayna karşısında olağandışı bir durum görülürse koronaBELİRTİLERE DİKKAT • Memede ele gelen ağrılı ya da ağrısız şişlik, • Koltukaltında hissedilen, ele gelebilen şişlik, • İki meme boyutunun anlamlı biçimde farklı olması, • Meme başı çevresinde renk, şekil değişikliği, içe çökme, meme ucunda yön değiştirme, • Meme başında çatlak, yara ya da kabuklanma, • Memede portakal kabuğu görünümü, • Meme cildinde kızarıklık, morarma, • Meme başından gelen kanlı ya da kansız akıntı. BANA Nücleus akumbens Beynimizdeki nücleus akumbens çekirdekileri, öğrenme, motivasyon ve haz ilişkisini kuran ilkel beyin bölgeleridir. Akumbens çekirdekleri, aktive olduklarında salgıladıkları dopamin ile kişinin haz duygusu ve başarma güdüsünü harekete geçirir. Elsevier Neuropsychologia’da 2013 yayımlanan araştırmaya göre kişilerin akumbens çekirdeklerinin hangi durumda aktif olduğu ve dopamin salgıladığı fMRI görüntüleme ile araştırılmıştır. Sosyal medyada ve ekranda geçirilen süre sırasında beyindeki haz ve ödül merkezi olan akumbens çekirdeklerinin aktif durumda olduğu görüntülenmiştir. Yani ilkel beyin bölgemiz, biz sosyal medyada gezinip dururken dopamin banyosu yapmaktadır. Uyuşturucu madde olan kokain kullanmak, bu ilkel beyin bölgesindeki akumbens çekirdeklerin sınırsızca dopamin salgıladığı bir diğer durumdur. Evet, kokain kullanan kişinin beyninde de aynen sosyal medyada gezinen kişinin beynindeki etkinin aynısı gerçekleşmektedir: Akumbens çekirdeklerinden dopamin salgılanması. Yanınızda, karşınızda, odasında masum masum ekran karşısında oturan, elindeki akıllı telefona dalıp gitmiş olan kişinin beyninde neler olduğunu artık biliyorsunuz. * Tıp doktoru, Klinik Psikoloji PHD