Katalog

KORKUT ERKAN, NURHAN ERKAN, MURAT SELAM’DAN ‘ZAFER ANITI’ Bir anıt sadece bir anıt değildir! Yapımında Cumhuriyet gazetesinin ve gazetemizin kurucusu Yunus kurmay birikimi ve cesaretini, Anadolu halkının fedakârlığını, Mehmetçiğin Nadi’nin öncülük ettiği, ulusal egemenliğin bir düş olmaktan çıkarak eyleme kahramanlığını, Ankara’nın bu mücadeleler içerisindeki yerini geleceğe dönüştüğünün, “kuvveden fiile” çıkarıldığının sembolü… aktaran destansı bir anıttır. Zaferin simgesi… Genç Cumhuriyetin kuruluşu sırasında sömürgeciliğe Zafer Anıtı, gazetemizin kurucusu Yunus Nadi’nin öncülüğünde yapılmıştı. karşı giriştiği savaşımın, kurtuluştan sonra ise karanlığı ve gericiliği yenme Korkut Erkan, Nurhan Erkan, Murat Selam’ın Zafer Anıtı adlı incelemeleri hedefinin görsel anlatımı… o nedenle gazetemizin 100. yılına özgülendi. 24 Kasım 1927’de Ankara’da, Hâkimiyeti Milliye Meydanı’nda açılışı yapılan Türkiye Tanıtma Vakfı’nın (TÜTAV), Koleksiyoncular Derneği ve Zafer Anıtı, Mustafa Kemal’in önderliğinde gerçekleşen Cumhuriyet Devrimi Cumhuriyet Kitapları’nın ortak çabasıyla yayımlanan kitapta, programıyla yürütülen Ulusal Kurtuluş Savaşı’mızda Türk subaylarının Koleksiyoncular Derneği üyelerine ait çok özgün 204 ayrı belge yer alıyor. M. KADRİ ATABAŞ “Ben Ankara’yı coğrafya kitabından ziyade tarihte öğrendim ve cumhuriyetin merkezi olarak öğrendim. Hakikaten Selçuki idaresinin parçalanması sürecinde Anadolu’da kurulan küçük hükümetlerin isimlerini okurken birtakım beylikler arasında bir de Anadolu’da Ankara Cumhuriyeti’ni görmüştüm. Tarih sayfalarının bana bir cumhuriyet merkezi olarak tanıttığı Ankara’ya ilk geldiğimde o gün de gördüm ki, orada geçen asırlara rağmen Ankara’da hâlâ o cumhuriyet kabiliyeti devam ediyor…” Mustafa Kemal Atatürk’ün Yunus Nadi’ye ver- diği röportajdan / Cumhuriyet 7 Mayıs 1924. 20. YÜZYILIN İLK ANTİEMPERYALİST MÜCADELESİNİN SİMGESİ! Cumhuriyet Kitapları serisinde Koleksiyoncular Derneği üyeleri Korkut Erkan, Nurhan Erkan, Murat Selam’ın inceleme ve çalışmaları ile yayımlanan Zafer Anıtı, o “bir kitaptan fazlası olan” kitaplardan. Kitapta Zafer Anıtı’nın yapımı ve varoluş süreci derinlemesine ve çok da bilinmeyen ayrıntılarıyla inceleniyor. Çalışmayı özgün ve önemli kılan nedenlerden birisi de neredeyse varlığının bir dekora dönüştürülme çabasının farklı tarih okuması sunmaktadır. Zafer Anıtı’nın tarihsel süreci içinde, imgesel / simgesel trajik öyküsünü de sunuyor. Cumhuriyet tarihinin zaman içinde gittikçe tutuculaşa- anlamının nasıl dönüştü(rüldü)ğünün anlatılması. rak devrimin ilkelerinin unutturulmaya çalışılmasının iz- Zafer Anıtı, adım adım 20. yüzyılın ilk antiemperyalist YUNUS NADİ VE CUMHURİYET GAZETESİ lerini de sürmektedir. mücadelesinin simgesi olmaktan çıkartılmaya çalışılarak ÖNCÜLÜĞÜNDE OLUŞAN KOMİTENİN ÇABALARI İLE YÜKSELEN ZAFER ANITI! TARİHİ SAYGISIZLIK: SEBİLE Zafer Anıtı, Yunus Nadi ve Cumhuriyet gazetesi öncü- DÖNÜŞTÜRÜLMEYE ÇALIŞILDI! lüğünde oluşan komitenin çabaları ile yaptırılıyor. Açılan Kitap, 1947 yılında Ulus’ta çıkan yangın sonucu, Ulus İş- yarışmayı, 1925’te Avusturyalı Heinrich Kippel kazanı- hanı yapılırken anıtın yerinin kaydırılması sırasında anıtın yor. 1927’de de açılışı yapılıyor. kale platformunun yok edilerek dümdüz bir zemine otur- Anıtın, ilk yapımının ayrıntılı olarak ele alındığı kitap- tulması ile Ankara / Ankara Kalesi / Atatürk/ Kurtuluş Sa- vaşı ilişkisinin kopartılmasına dikkat çekmektedir. tan öğreniyoruz ki, orijinal anıt Ankara Kalesi’nin sim- geselleştiği ve anıtı “koruduğu” yaklaşık insan yüksekli- Anıtın çevresine konulan ve güvercin yuvalarına dönü- ğinde bir platform üstünde yükselmiştir. şen suluklarla anıt bir sebile dönüştürülmeye çalışılmıştır. Anıtın doğu (arka) tarafında korunmama simgesi olacak Çalışma, bu süreçteki Zafer Anıtı’nın “simge” durumu- herhangi bir figür olmadığı gibi buradan yükselen beş basa- nun yok edilip bir açıklığın köşesine “iliştirilmesinin” çö- makla platforma çıkışmakta ve konuşma platformu olarak zümlenmesini ayrıntılı ve vurucu biçimde aktarmaktadır. kullanılması sağlanmaktadır. Böylece Doğu cephesinin “ba- Son bölümünde ise 2002’li yıllardan başlayan rış” ve “güven duygusunu” taşıması da vurgulanmaktadır. postmodern liberal sistemde anıtın bizzat belediye Buna karşın yüzü “Batı”ya dönük askerin dikkatle o başkanı eliyle nasıl kimliksizleştirilmeye, zedelenmeye yönü gözlemesi “antiemperyal” tutuma da vurgudur. çalışıldığını da anlatıyor. Anıtta Anadolu kadınlarını simgeleyen figür ise Sonuçta, Türkiye’de pek örneği olmayan bir kurgu ile Anadolu kadınının Kurtuluş Savaşı’ndaki cesareti ve karşı karşıyayız: Bir anıt üstünden Kurtuluş Savaşı’ndan bu yana toplumsal tarih okuması. Yani “bir anıt sadece fedakârlığını vurgulamasının yanı sıra Cumhuriyetin ade- ta “feminist” duruşunu da göstermektedir. bir anıt değildir”. Bu ilginç ve özgün çalışmayı, Koleksiyoncular Der- DAĞLARA VE DEVLERE KARŞI neği adına hazırlayan grup ve temsilcileri Korkut Erkan, MÜCADELE VE ZAFER! Nurhan Erkan ve Murat Selim’e; kitaba katkı koyan baş- Kale platformu üstündeki iki kurt figürü şartnamedeki ta Cumhuriyet gazetesi ve TÜTAV (Türk Tanıtım Vakfı) “Ergenekon destanındaki gibi, dağların yarıldığını olmak üzere, tüm kurumlara selam olsun. n söylemek belki abartı olacaktır; ancak bu mücadelenin dağlara ve devlere karşı verildiğini iddia etmek” Zafer Anıtı / Korkut Erkan, Nurhan Erkan, Murat isteğinin karşılığıdır. Zafer Anıtı kitabı ayrıca ilginç bir Selam / Cumhuriyet Kitapları / 164 s. / 2025. 14 24 Nisan 2025