Katalog

MERHABA İYİ Kİ DOĞDUN İLHAN ABİ! Yanında yöresinde yetişme, kendisiyle çalışma şansına sahip olmakla da daima onur duyduğumuz ustamız, abimiz, başyazarımız, bilge düşün insanı, yılmaz devrimci, Atatürkçü, Aydınlanmacı İlhan Selçuk’u (11 Mart 1925 / 21 Haziran Yüzyılımızın onur ‘yüz’leri… 2010), İlhan abimizi düşünü ve yazınıyla Alev Coşkun, Öner Yağcı, Miyase İlknur, 1923, 1924, 1925; ardışık üç tarih… Önce Cumhuriyetimizin, arkası sıra Cumhuriyet’in yüzüncü M. Sadık Aslankara ve Mustafa Balbay’ın yılını kutladık, derken bunları kurumlaştıran irade temsilcilerinin ardılı, gazetenin de başyaşatıcı kalemlerinden anısına sonsuz saygıyla, öncülerinden İlhan Selçuk’un yüzüncü yılına geldi sıra. İşte “nice yüz’”e bedel üç onurlu yüz… doğumunun 100. yılında gururla taşıdık kapağımıza. Özdeşleştiği Cumhuriyet gazetesini emanet “Yontusunu yapan kişi” ne anla- luğu bir yana ayrıca yan anlam ağla- ettiği yoldaşı Alev Coşkun’un dediği gibi ma gelir bu anlamda kimleri anabi- rıyla da güçlü bağlar ekleyip öyle ge- “Kuramsal açıdan Atatürk Aydınlanmasıyla lirsiniz? İlhan Selçuk, mahpushane- liştiriyor o bütün metinlerini. sol düşünceyi aynı potada birleştiren bir yazar deki betimiyle dostunu şöyle anıyor: Bu yüzden denemedeki kalemi an- ve bilge bir düşün adamı”dır İlhan Selçuk. lam bulanıklığına yol açmadığı gibi “Şevki Erencan, gür bıyıklı, kara kaş- Öner Yağcı’nın dediği gibi “Tek parti lı, yağız tenli, çıplak başlı, dosdoğru, bu dili sayfalara yayarken beklenen döneminden 21. yüzyıl başlarına, AKP ince işçilikten, zarafetten, albeniden dimdik, gıllıgışsız, akyürekliydi; can iktidarına kadar ülkemizin siyasal, toplumsal, de hiçbir zaman vazgeçmiyor, hatta arkadaşımdı benim, dostumdu.” kültürel yaşamının tarih yazıcısı, vicdanı O sıra birlikte yattıkları Sabahat- bu arada anadile minnetini bir çalım İlhan Selçuk’un yaşamında, savaşımında özellikle sezdirmiş gibi de oluyor. tin Eyuboğlu’nun ona yönelik incelik- Soğuk Savaş politikalarından Yeni Dünya li tutumuna bakarak “Şevki’nin kim- Düzeni politikalarına, köleleştirilmemize karşı GÜNCELİN UÇUCULUĞU, liğinde”, aslında “‘düşün’e dayanan özgürlük arayışı ve direnişi vardır.” DENEMENİN KALICILIĞI bilgelikle alınterine dayanan bilgeliğin Miyase İlknur’un dediği gibi “İlhan abi ve Aklın, özgürlüğüne kavuşmasıyla ha- bir bütün olduğunu” sezdirir bize İl- çağdaşı Cumhuriyet aydınlarının en önemli özel- yat bulan “deneme”, kuşkusuz bizde han Selçuk böylece. (Düşünüyorum liklerinden biri ve belki de en önemlisi esen de Aydınlanmanın önünü açtığı yazınsal Öyleyse Vurun; 2004’ten, 39-40) rüzgârlara karşı dirençli olmalarıdır. O neden- tür bağlamında yeşerip ivmelendi, ama Bilgi sahibi olmak kuşkusuz iyi, ama ledir ki sosyalist ve Atatürkçü olmanın bedelini yerinde saymadı, kökleşip bir iyi yayıl- her dönemde ödemekten yüksünmemiş, top- bilgelik ayrı bir değer yine de. Kendi dı, göz kamaştırıcı örnekler de verdi. yontusunu yapabilmek için bir bilgelik lumu uyarma görevlerini yerine getirmişlerdir. Bu olgu, denemenin açık biçimde Ergenekon kumpas davasının Türkiye’nin hüneri gerekiyor diyebiliriz. Böylesi yon- ancak düşünce toplumlarında yaşam temel kolonlarını balyozla parçaladığı sürece tuyu, yamukluğu yumukluğu olmayan bulacağını gösteriyor bize. sağcısı, sözüm ona solcusu, liberali alkışlar bireyleşmiş dosdoğru biri, hadi söyle- Nitekim Anadolu aydınlanmasıyla elde edilen bir kazanç ve tezahüratlarla destek verirken ‘Bunlar yelim, bu nitelikleri taşıyan kişinin kendisi yapabilir değil mi? da kişilerin, bireysel edim yönüyle düşün toplumu yaratılma Ortadoğu’yu yeniden dizayn etmek için Yazınsal tür olarak aldığımız deneme de zaten usta yazar- sürecinde hiç de geri durmadığı, ötesinde azımsanmaya- Türkiye’ye operasyon çekiyorlar’ diyerek lığın yanında bilgelik gerektirir. Çünkü deneme, bilgi pay- cak katkı koyduğu, düşünen toplum olmanın önündeki en- tehlikeyi en erken sezen kişidir. Okurun ve laşımı gereğiyle kimi verileri aktarıp sonuç üreten, örneğin gelleri birlikte ortadan kaldırmakta doğrudan rol üstlendiği. Türk aydınlarının kutbudur.” makale benzeri bir yazı türü değil, ya ne, tersine düşlerle Nasıl oluyor bu? İlhan Selçuk’a bırakalım mı? Her çeşit bağnazlığın baş düşmanıdır, düşüncenin yoğrulduğu, adeta uçkunlarla uzaya fırlatılan “Tarih bize çok şey öğretiyor; her şeyden önce halkların aydınlanma güneşidir, laik ve devrimci bir olgunluk-ermişlik hendesesi, öyle ya, sorgulayan bir dil- nasıl değişip dönüştüğünü anlatıyor. Önce bir kişide ya da Cumhuriyetimizin kararlı ve yurtsever mantık yapısı hesabına dayanıyor deneme. bir azınlıkta beliren fikir, sonradan halkın bir bölümünü sa- savunucusudur İlhan Selçuk. Anadolu rıyor, ardından çoğunluğunu kapsıyor.” “Bugün ülkemizde DENEMENİN DİLİYLE DÜŞÜNCE UÇKUNLARI… bilgeliğinin, hümanizmasının, Türk halk çoğunluğunun seçim sandığında benimser göründü- Kendi yontusunu yapan İlhan Selçuk, denemenin dili- Aydınlanmasının, insan olma davasının ğü bütün siyasal eğilimler, yarın toz olup uçacaktır.” mantığı temelinde yükselen, bugün kaçıncı basıma ulaştı- soluğudur. Bir toplum ve kültür savaşçısıdır. (Japon Gülü; 1997, 69) ğını bilemediğim yapıtlarıyla işte yine karşımızda. Nadir Nadi’nin davetiyle geldiği “Demokrasi para soysuzlarının rejimi değildir; bir avuç para- İlk yayımlanış tarihlerine göre sıralayalım: Ağlamak ve Cumhuriyet’te yazmaya 8 Nisan 1962’de soysuzu ülkeyi yönetmeye kalkıştığı zaman olacakları yaşadık Gülmek (1982), Düşünüyorum Öyleyse Vurun (1984), Gö- başladı İlhan abi. Yaşama veda ettiği 21 ve yaşıyoruz. 1980’lerde para-soysuzları çevrelerine topla- rülmüştür (1986), Japon Gülü (1989), Duvarın Üstünde- Haziran 2010 tarihine kadar yazılarını dıkları yağdanlıklarıyla birlikte devlete egemen olmuşlar, 12 ki Tilki (1994), İskele Sancak / Sol-Sağ-Şeriat (1996), Enel kesintisiz 48 yıl sürdürdü. Tutuklandı, işkence Eylül’ü 1990’lara taşımışlardır. / 2000’lere varmadan ülkeyi Hakk’ın Hakkı (1998). gördü, kumpasa uğradı fakat hiçbir zaman para-soysuzlarının elinden kurtarmak ve halk yönetimine ka- Aydınlanma tarihimizin öteki idealistlerince de sergilen- korkmadı, boynunu eğmedi, Atatürk’ün vuşturmak en yakın hedef olmalıdır. / Yoksa apaçık görünüyor diği üzere eğilip bükülmeyen kişilik yapısıyla bir örnekçe İl- ilkelerinden sapmadı. Usanmadan uyardı, ki Türkiye 21’inci yüzyıla giremeden dağılıp parçalanacak…” han Selçuk, denemeci kalemiyle Türkçenin ermişlik kaza- öğretti, bilinçlendirdi. (İskele Sancak / Sol-Sağ-Şeriat; 2004, 37) nında bilgiyle bilgeliği yoğurup okur ayırdına varmasa da Atatürk ilkeleri, onun kurucusu senin başyazarı Sahi, biz hangi zamanların eşiğini süpürüyoruz, kaçıncı onu bir çırpıda bu denemelerden içeri çekiveren bir usta. olduğun gazetemizde devrededir İlhan abi. yüzyıldayız? Güncelin uçuculuğuna ayak uydurup savrulan- Atasözlerimiz, deyimlerimiz, manilerimiz vb. vardır ya; Alev Coşkun’un her satırına yürekten lar yiter, ortadan kaybolur. Ne ki deneme, var ettiği düşün- salt seslemleriyle bile dilimizde nasıl da bayramyeri şenli- katıldığımız sözleriyle; “Bu görev Atatürk’ün ce toplumunda kalıcılığın önünü açıp öncülük de yapar bir emanetine sahip çıkma görevidir. Berin ğine, parlamaya yol açar. bakıma. Nitekim toprağa düşmüş düşünce tohumu, üzerin- Bir yazınsal tür olarak denemedeki sorgulayıcı dil de Nadi ve İlhan Selçuk’a verilen sadakat den nice ezici güç de geçse silindir halinde, günü gelir baş yeminine bağlı kalmaktır. İlhan abi, Montaigne’den bu yana, kendi sözüyle pazaryerinde- verir toprağın bağrında. Bugün Anadolu’nun her bir köşe- Cumhuriyet gazetesinin temel ilkelerinden ki zerzevatçıların ağzından, yaratıcılığa koşut öylesine gür sinde toprakla yeniden yeniden buluşturulan ata tohumla- bir milim geri adım atmadan, yalpalamadan, yanışlar eşliğinde düşünce uçkunları zıplatarak günümü- rının yarattığı mucizeler ortada değil mi? korkmadan görevimizi sürdürüyoruz. ze, yaşamımıza ağıyor işte. İlhan Selçuk, emek emek diktiği İlhan Selçuk yontusu, Atatürk’ün kurulmasını sağladığı, Kuvayı Ne zaman açsanız sayfalarını, usta bütün denemeciler- işte bu nitelikleri taşıyıp koruduğu için kaldı, kalıyor, kala- Milliyeci Yunus Nadi’nin oğlu Nadir Nadi’nin de gözlenen dildeki seçiciliğin bir örneğini İlhan Selçuk cak… Bütün ata tohumlarıyla birlikte… n kurumlaştırdığı, Aydınlanmacı İlhan Selçuk’un denemelerinde de bulursunuz. kuramsal içerik kazandırdığı Cumhuriyet hiç Gereksiz ne tek sözcük vardır onda ne de eksik kalmış www.sadikaslankara.com, her perşembe öykü-roman, ödün vermeden yaşayacaktır.” anlatım, boş bırakılmış bir yan. Sıkıca ördüğü artalan tok- tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek sürüyor. İyi ki doğdun İlhan abi. lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.