Katalog

SEAN McMEEKIN’DEN ‘RUS DEVRİMİ - YENİ BİR TARİH’ Rusya’dan Sovyet Rusya’ya geçiş! 20. yüzyılı bitiren gelişme konusundaki tartışma uzun zamandır sürerken başlatanın Birinci Dünya Savaşı olduğunda neredeyse herkes hemfikir. İlk topyekûn savaşın, sarsıcı olduğu kadar tarihin akışını değiştiren sonuçları da vardı. Birinci Dünya Savaşı, 1917 Rus Devrimi’nin en önemli tetikleyicilerindendi. Devrimle iktidara gelen Bolşeviklerin başarılı ve başarısız politikalarının tüm dünyada önemli yankıları oldu. Hepsinden öte, komünizmin hem teorik hem de pratik anlamda yeryüzüne yayılmasını sağladı. Sean McMeekin bu süreci incelediği, Nurettin Elhüseyni’nin çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan Rus Devrimi’ adlı çalışmasında okuyucunun karşısına farklı bir tarih okumasıyla çıkıyor. Rusya’dan Sovyet Rusya’ya geçişi önüyle arkasıyla anlatırken devrimin doğrudan ve dolaylı etkilerini göz ardı etmiyor. Dahası, ekonomiyi hâl yoluna koyacak, KAAN EGEMEN hesap verebilir görünen, siyasal ve sosyal kargaşayı sonlandıracak bir sistem kurma İÇ VE DIŞ MÜCADELE çalışmalarına girişildiğini vurguluyor. Sean McMeekin, Rus Devrimi (Çeviren: Yazar, Lenin’in başarısıyla hayat bulan Nurettin Elhüseyni / YKY) adlı çalışmasında, devrimin kök salma sürecini başlatan Rus devriminin kentler ve bölgelerin gelişmeleri ise şöyle sıralıyor: imparatorluklar arasında el değiştirmesi “Lenin’in akla sığmayacak iktidara gibi okunabileceğini, bunun bir ulus- yükselişindeki her türlü beklenmedik duruma devlet haline gelme aşaması şeklinde de rağmen, talihin Marksist determinizm değerlendirilebileceğini vurguluyor. anlayışıyla alay edercesine sırasıyla Şubat 1917’de Rus monarşisini yıkan ve kâh kaş çattığı kâh yüzüne güldüğü bütün liberal-sosyalist karma geçiş dönemini başlatan dönemlere rağmen, mesele sırf acemi devrim ile Ekim 1917’de Lenin öncülüğünde şansından ibaret değildi. gerçekleştirilen, kapitalizm ve emperyalizm Nisan 1917’de Finlandiya istasyonuna karşıtlığıyla biçimlenen, Bolşevik Partisi’nin dramatik varışından Ekim Devrimi’ne hayat verdiği “dünya devrimi”nin birbirini kadar, Lenin hedeflerinin peşinden koşmada tamamladığını, 1939-1945 arasındaki İkinci kararlılığını korudu. İkinci Sovyetler Dünya Savaşı’nın gidişatını ve sonucunu Kongresi’nin toplanıp Bolşeviklerin iktidara belirlediğini, 1945-1991 arası süren Soğuk el koyuşunu onaylamasını bekleme önerisinde Savaş’taki ideolojik çatışmayı yönlendirdiğini olduğu gibi Troçki bazı bakımlardan daha söylüyor. sağlam taktik içgüdüler sergiledi. Yazar, 1917’deki iki devrimle tarih Ama Lenin’i asabi Rodziyanko, çekingen sahnesine çıkan Bolşeviklerin ve SSCB’nin, Guçkov ve oynak Kerenski gibi rakip politikacılardan “proleterler” ile “kapitalistler” arasındaki kamplaşmanın çoğunlukla uydurma olduğu anlaşılıyor.” gerçek anlamda ayırt eden şey vahşi iktidar arzusuydu. da “burjuva” devriminden sosyalist devrime geçişi ÇARI YERLE BİR EDEN HAREKET(LER)! Lenin’in her şeyden önce berrak, belirsizlikten uzak bir siya- sırtlandığını belirtiyor. sal programı vardı. Önce liberallerin, ardından Kerenski’nin Çarı yerle bir eden bu hareket(ler), gerek iç gerilimleri Başka bir deyişle, politik, sosyal, kültürel, tarihsel ve gerek emperyalizmle savaşı tetikliyor. Bir yanda Lenin-Stalin savaşı sürdürmedeki ısrarı nasıl yenilgiye mahkûm bir savsa ekonomik yanıyla Rus devriminin 20. yüzyılın büyük bir çekişmesi, diğer yanda komünizm karşıtlarıyla mücadele sürüyor. Lenin’in savaşı sona erdirme vaadi de Bolşeviklerin Rusya’da olayı haline geldiğini belirtiyor. 1917’de üstün gelmelerini sağlayan savdı.” McMeekin, çarlığın son günleri ve devrimin ilk zamanları için McMeekin’in Romanov hanedanını yıkan devrim(ler) de çok önemli bir yorumda bulunuyor: in, politik ve ekonomik çıkış noktasına ilişkin YORUMDAN AŞIRI YORUMA! “Rusya çarların son günlerinde büyük zenginliği ve aşırı değerlendirmeleri ise şöyle: McMeekin, eleştirel okumayla değerlendirdiği 1917 yoksulluğu, çok etnisiteli geniş bir imparatorluğun çeşitli “Rus arşivlerinden açığa çıkan en önemli husus basit bir Devrim(ler)i’nin yaratıcısı Bolşeviklerin birer propaganda sosyal ve etnik gerginliklerini barındıran bir çelişkiler durum. Dönemin neredeyse bütün belgesel kaynaklarına ustası olarak 1920’lerdeki sefaleti maskelediğini ve diyarıydı ama 1917’de rejimin çöküşünde kaçınılmaz hiçbir bakılırsa 1917’deki Rusya’yla ilgili olarak öne çıkan devrimin başarısını dünyaya duyurmak için yazarları, yan yoktu. (...) gerçek, savaştaki bir ülke olduğudur. sanatçıları ve entelektüelleri kullandığını söylüyor. Çarın genellikle liberallerden daha fazla güvendiği Rusya’nın otokratik siyasal geleneği, ‘Rus ekonomik Bununla birlikte özellikle İkinci Dünya Savaşı sırasında geriliği’, köylüler ve toprak sorunu, fabrika istatistikleri, Rasputin’in ve monarşi yanlısı diğer muhafazakâr ve sonrasında bir denge oluşturduğunu, dünya siyasetini grevler ve iş gücü, Marksizm, Bolşevikler, Menşevikler, danışmanların yerinde uyarılarına aldırmayarak savaşa kutuplaştırdığını anımsatıyor. Sosyalist Devrimciler ile çekişen doktrinleri üzerine bütün girme yönündeki vahim kararı, Rusya’da büyük bir 1928-1934 arası SSCB’de yaşanan, sosyalistler ile tarihsel tartışmalarda her nasılsa bu basit ortam gölgede ekonomik ve sosyal ilerleme dönemini sona erdirdi, sonuçta komünistleri birbirine düşürdüğünü söylediği sınıf kalmıştır ve yeniden keşfedilmesini gerektirecek şekilde arka tahtından indirilmesine mal oldu. mücadelesinin Hitler’in iktidara gelmesinde önemli rol plana itilmiştir. (...) Böylece otokratik ilke üzerine kurulu bir imparatorluk, oynadığını vurguluyor. Bulgular, Şubat Devrimi’nde uç noktaya varan genel bir kendi inançlarının gerektirdiği cesaretten yoksun son Şubat ve Ekim devrimlerinin eğrisini ve doğrusunu (ama çöküş şöyle dursun, (enflasyona bağlı olsa bile) müthiş bir otokratının cılız iktidar arzusu yüzünden tökezledi. Lenin daha çok eğrisini) ortaya koyan ve yorumdan aşırı yoruma savaş dönemi atılımına işaret eder. dizginleri ele geçirdiğinde aynı hataya düşmeyecekti.” kayan McMeekin, çalışmasında ideolojik çağın önemli Mermi sıkıntısının Rus savaş uğraşını sekteye uğratacak aktörlerinden birinin doğuş sürecini anlatıyor. ‘DEVRİM KARGAŞASI’ VE ‘İÇ SAVAŞ’ gibi göründüğü 1915’teki ‘Büyük Ricat’ sırasında bir Dolayısıyla 1917 öncesinden ve sonrasından, 1930 ve 1917-1922 arasını bir “devrim kargaşası” ve “iç savaş” kriz vardı ama bu durum bütün savaş sanayisi üretim 1940’lara, oradan 1950’lere ve Soğuk Savaş’ın bitimine diye niteleyen Sean McMeekin, 1924 sonrasındaki durumu endekslerinin hızla yükseldiği ve Rus ordularının her doğru bir çizgi çekerek uzun bir tarihi dönemi özetliyor. n “yöneten ile yönetilen, hükmeden ile hükmedilen arasındaki cephede ilerlediği 1916’da parlak bir başarıyla aşıldı. Dünyaca bilinen Petrograd’ın 1917 kışındaki ekmek ilişki açısından bir Rus otokrasisinin yerini başka bir Rus Rus Devrimi - Yeni Bir Tarih / Sean McMeekin / sıkıntılarının daha yakından incelenince aynı şekilde otokrasisi almış gibiydi” diyerek özetliyor. Çeviren: Nurettin Elhüseyni / YKY / 376 s. / 2024. 18 6 Mart 2025 CTK / 1017