Katalog

“Deneysel bilimin, mevcut inanç sistemleri- nin sonunu getirerek, onların yerine geçeceğini” belirten Alman bilim insanı Ludwig Büchner’in Madde ve Kuvvet kitabını altlarını çizerek okur; “İnsanın evrim kuramı”nı onlardan öğrenir ve et- kilenir. Not defterine, “Akla uygunluğun başlangıçta gözle görülene üstün olması, bununla beraber ak- la uygunluğu gözle görülenle terbiye esası. Evvela sosyalist olmalı. Maddeyi anlamalı” yazar (3 Ocak 1904). “Askerlik ve siyaset alanında kazanılan zafe- rin, kültür ve bilim alanında da sağlanacağını ümit ederim” (14 Ağustos 1923) diyerek bu düşüncele- rinin gereği olan tavırları ömrü boyunca gösterir. Her türlü sorunun çözümünde bilimin yol göstericiliğine inanır: “Dünyada her şey için, medeniyet için, hayat için, başarı için en hakiki yol gösterici ilimdir, fendir” (22 Eylül 1924). 1929’da “Türkiye Cumhuriyeti’nin te- meli kültürdür… Sanatsız kalan bir mil- letin hayat damarlarından biri kopmuş demektir” der. Bu doğrultudaki kararlarıyla yarattığı Türkiye Cumhuriyeti ve UNESCO’nun 1981 yılını tüm dünyada “Atatürk Yılı” olarak ilan etmesi bunun kanıtıdır. 20 Aralık 1930’da “Cumhuriyetin te- melinin laik bir dünya görüşüne daya- lı olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır” uygular: “Herhangi bir zorluk karşısında benim yaptığım iş kelerin davasıdır. Hatta bütün Şark’ın davasıdır… Doğudan diyen Atatürk, Milli Mücadele’nin temeli durumuna gelen şudur; Vaziyeti (durumu) iyice belirlemek sonra bu durum şimdi doğacak olan güneşe bakınız. Şimdi günün ağardığı- “Hâkimiyeti Milliye”, “Egemenlik kayıtsız şartsız milletin- karşısında alınacak tedbirin ne olduğuna karar vermek. Bu nı nasıl görüyorsam, uzaktan, bütün Doğu milletlerinin uya- dir” ilkesine ömrü boyunca bağlı kaldı. nışlarını öyle görüyorum.” (1922) kararı bir kere verdikten sonra acaba yapayım mı yapmaya- Tüm bunlar gerçek liderliktir. JEAN-PAUL ROUX: ‘ATATÜRK, YAŞAYAN yım mı diye tereddüt etmeden kararı uygulamak... Başara- cağıma inanarak uygulamak...” BİR ESER KURDU. BU, ATATÜRK’Ü ASLA MEHMET ALEV COŞKUN: ‘İNSAN, İşin gereği olan kararları alır ve gerekli eylemleri yapar: DİKTATÖRLERE BENZETMEMEK KARARLARIYLA, EYLEM VE TAVIRLARIYLA “Atatürk’ün verdiği kararlar ve ona dayalı olarak verdiği GEREKTİĞİNİN KANITIDIR’ İNSAN OLUR, KİŞİLİK KAZANIR’ talimatlar tartışmaya yer vermeyecek derecede açıktır.” Fransız hukukçu Maurice Duverger şunları yazdı: Atatürk ve Kurtuluş Savaşımızla ilgili Samsun’dan Önce Dönemin iletişim aracı olan telgrafı etkin bir biçimde kul- “Faşist rejimlerde her gün rastlanan otorite savunusunun Bilinmeyen 6 Ay, Kuvayı Milliye’nin Kuruluşu, Samsun’dan lanır. Bir “strateji mühendisi” nitelikleriyle davranır. yerini, Kemalist Türkiye’de demokrasi savunusu almıştır; Sonra En Zor 19 Ay, Kemalizm / Aydınlanma Devrimleri Her kararını zamanı gelince uygular. “Bir işi zamansız bu da ‘halkçı’ ya da ‘sosyal’ diye nitelendirilen ‘yeni’ Nedir Ne Değildir?, Devrimin İlk Karşıtları, Atatürk’ün yapmak, o işi başarısızlığa uğratmak olur” der. bir demokrasi değil, geleneksel siyasi demokrasidir.” Kamusal Ekonomi Politikası, Asker İnönü, Diplomat İnönü: Sonuca ulaşmak için genel durumu tüm ayrıntılarıyla Jean-Paul Roux, Atatürk’ün diktatör olduğunu söyleyen- Lozan kitaplarına imza atan, Atatürk’ün Hatıraları, 100. izler ve değerlendirir. lere ders verdi: “Atatürk yapılması zorunlu olan şeyleri yap- Yılında Lozan’ın Önemi, Vahdettin Dosyası’nı yayına Önce hedefleri tanımlar, konuyla ilgili seçenekleri değer- tı. Ağır hastasını iyileştirebilmek için onu ilaç almaya zorla- hazırlayan Mehmet Alev Coşkun; “Bir insan kendi başına lendirir, herkesle görüşür, verdiği kararı uygular. yan doktora diktatör denmez. karar vermeye başladığı günden itibaren aldığı kararlarla, Planlı ve örgütlü olarak bilimin gösterdiği yolda ilerler, Atatürk’ün yaptığı, bir hekimin yaptığından farklı bir şey eylem ve tavırlarıyla kendi kişiliğini yaratmaya, kendi halka güvenir ve güven verir. değildi. Türkiye’nin ölüm döşeğinde olduğunu görüyordu. heykelini yontmaya başlar. İnsan, aslında kararlarıyla insan Verdiği kararları izler, kararları uygulayacak astlarını Onu ayağa kaldıracak ilacı hazırlamıştı... olur, kişilik kazanır...” diyerek başladığı Atatürk: Karar ve çok iyi tanır. Gerçek diktatörleri gördük. Hepsi, çok büyük yıkımlara Tavır’a noktayı koyar: “İnsanlar ancak umutları ve düşünceleri doğrultusunda yol açıp öylece ortadan kalktılar. Mussolini, Hitler, Stalin… “Atatürk’ün aldığı kararlar, gerçekleştirdiği devrimler, sevk ve idare edilebilirler” diyerek ortak hedef yaratıp çev- Oysa Atatürk, yaşayan bir eser kurdu. Bu, Atatürk’ü asla yaptığı durum değerlendirmeleri onun liderlik niteliklerini resini harekete geçirir: diktatörlere benzetmemek gerektiğinin kanıtıdır.” ortaya koyar. Askerlikte, toplum yaşamında, Cumhuriyetin Gerçekçi, kararlı, serinkanlı, örgütlenme ve zamanlama kuruluşunda, Atatürk, hırs ve duygulara yenik düşmemiş, MEHMET ALEV COŞKUN: ‘ATATÜRK’ÜN ustası Atatürk’ün ilkelerinden biri de engelleri ortadan kal- aklı her şeyin önünde tutmuştur. Atatürk dogmalar ASIL LİDERLİĞİ TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM dırmaktır: ve kalıplar yerine, gerçekçi yargılara, akla ve bilime ALANINDA ORTAYA ÇIKMIŞTIR’ “Ben bir işte nasıl başarılı olabileceğimi düşünmem. O dayanmıştır.” Atatürk: Karar ve Tavır’ın son bölümünde, askerlik- işe neler mani olur diye düşünürüm. Engelleri ortadan kal- Mehmet Alev Coşkun’un yetkin kaleminden Atatürk: Tavır te strateji ustası olduğunu savaş meydanlarında kanıtlayan dırdım mı iş kendi kendine yürür.” ve Karar, Atatürk’ün stratejik kararlarının nasıl doğduğunu Atatürk’ün “Asıl liderliği toplumsal dönüşüm alanında or- Uzak görüşlüdür ve öngörüleri gerçek olur: merak edenler için özgün bir ilk, bir başucu kitabı. n taya çıkmıştır” diyerek ilki “kararlılık” olan liderlik nite- “Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku görmesi ye- liklerini ele alıyor Mehmet Alev Coşkun. terli değildir. Kesin olarak ufkun ötesini görmesi ve bilmesi Atatürk: Karar ve Tavır / Mehmet Alev Coşkun / O, sağlam bir mantığa dayanan kararlarını ödün vermeden gerekir… Türkiye’nin müdafaa ettiği dava bütün mazlum ül- Cumhuriyet Kitapları / 744 s. / 2025. ALEXIS DE TOCQUEVILLE’DEN ‘ESKİ REJİM VE DEVRİM’ ransız siyaset bilimci, sosyolog, tarihçi, siyasetçi, yazar İki kitap olarak tasarlanmış ancak yalnızca ilk kitabı Alexis de Tocqueville (1805 / 1859). Temmuz Monarşisi tamamlanabilmiş, Berna Günen’in çevirisiyle Türkiye İş F (1830-1848) ve İkinci Cumhuriyet (1849-1851) Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanan Eski Rejim ve Devrim’de Tocqueville, Fransız Devrimi’nin XIV. Louis dönemlerinde Fransız siyasetinde aktif rol aldı. modernleşme ve merkezileşme sürecinin bir uzantısı Bir süre ABD’de kaldı. Bu dönemde yol arkadaşı Gusta- olduğunu ileri sürer. ve de Beaumont ile özellikle ABD’de kölelik üzerine kale- Fransız Devrimi’nin eski rejime uzanan köklerini belgelerle me aldıkları referans niteliğinde yapıtların yanı sıra kült yapı- gözler önüne serip Fransız toplumu-Fransız Devrimi ilişkisinin tı Amerika’da Demokrasi’nin ilk cildini yazdı. anatomisini çıkarır. n İki ciltten oluşan, siyaset sosyolojisi ve siyaset bilimi araş- tırmalarının öncüsü kabul edilen bu yapıtıyla üne kavuştu. Eski Rejim ve Devrim - Hasan Ali Yücel Klasikler 1851’deki darbe sonrasında siyaseti tamamen bıraktı. Dizisi / Alexis de Tocqueville / Çeviren: Berna Günen Sonrasında Fransız Devrimi’ni hazırlayan koşullara ve / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Devrim’in başarısızlığının nedenlerine odaklandı. 272 s. / 2025. 8 13 Kasım 2025 KAAN SAĞANAK