Katalog

MERHABA umhuriyet Kitapları tarafından yayımlanan, Cumhuriyet’in 102. C yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu babası, aydınlanma devrimlerinin lideri Mustafa Kemal Atatürk’ün genç nesillerce daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla kaleme aldığı yeni in- Cumhuriyetle celemesi Atatürk: Karar ve Tavır ile usta araştırmacı gazeteci ve yazar Dr. Mehmet Alev Coşkun kapağımızda. Atatürk hakkında ülkemizde ve bütün öykü okuryazarlığı... dünyada bugüne kadar binlerce kitap, on binlerce makale yayımlanmıştır. Bunların 1 Kasım 1928 Harf Devrimi’yle bir yandan destansı bir okuma yazma seferberliği başladı doğru büyük kısmı Atatürk’ün yaşamöyküsüdür. ama öte yandan bu okuryazarlığın ekinsel açıdan nitel olarak da gelişmesi kendine sanatta Peki Coşkun’un bu kitabının farkı yatak yaparak güçlenmesi için dev bir çabaya girildi. Öykü okuryazarlığı da işte böyle bu nedir? Öncelikle Coşkun, Karar donanımla sağlandı. ve Tavır’da Atatürk’ün kronolojik biyografisini yazmıyor. Kitap, Atatürk için bir öykünme, bir Atatürk “kültü” yaratma iirde, hikâyede bizim çok uzun bir geçmişimiz amacını da taşımıyor. var; ancak bu, geleneksel yolla sözlü aktarım- Ş Karar ve Tavır, somut kararlarıyla ger- lar, paylaşımlarla taşındı hep. Ne zaman yazı- çek Atatürk’ü ortaya koyuyor. Askerlik ya- lı edebiyata geçildi, iş başka bir boyuta evrildi. Okur- şamında büyük komutan, ardından dev- yazarlık ayrı işti. Hele Arap abecesiyle Türkçede şiir, let kurucusu ve aydınlanma devrimleri- öykü okumak, okuryazarlar için bile sorundu. nin yaratıcısı olan dünya ölçeğinde bir li- 1923’te Cumhuriyet kurulurken ortadaki derin eylemlerinin dayanağı olan yaşamı okuryazar tablosu nasıldı peki: boyunca aldığı önemli kararlar ve stratejik “1923 yılı sonlarında 12 milyon nüfusun yaklaşık durum değerlendirmelerine odaklanıyor. bir milyonu okuryazardı. Bunların çoğunu azınlıklar Kuşkusuz Atatürk 57 yıllık yaşamında bin- oluşturuyordu. Erkeklerdeki okuryazarlık oranı yüzde lerce karar almıştır. Bu kitapta Atatürk’ün al- yedi, kadınlardaki sadece binde dört kadardı.” (İsa dığı 80 stratejik karar ve bizzat yazdığı du- Eşme, Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme, Eğitim-İş, rum değerlendirmeleri ele alınıyor. Cumhuriyet Kitapları, 2025, 59) Her kararın altyapısı, arka planı, kararın Harf Devrimi’yle “yepyeni bir abecenin bütün toplu- alındığı zaman dilimindeki koşullar incele- ma öğretilmesi ve benimsetilmesi (…) başlı başına bir niyor. Her kararla ilgili, Atatürk’ün söyle- gelişirken öykü okuryazarlığının da önünü açıyordu. sorun oluşturmaktaydı. Sorunun yalnızca örgün eğitim-öğretimle dikleri ya da yazdıkları temel kaynağından Köylümüz kentlimiz ülkeyi bütün olarak tanırken bu konuda çözülmesini beklemek, bu devrim hareketini baştan olumsuzluğa aynen veriliyor. mahkûm etmek demekti. (…) İşte bu çok yönlü soruna Millet Mek- kendini geliştirmenin bir yolunu buluyor, okuyup yazdığı, tepleri (Ulus Okulları) denen bir uygulama ile çözüm getirilmişti.” dinleyip anlattığı, birbiriyle paylaştığı öyküler aracılığıyla bir Atatürk’ü lider yapan kültürel kök- Bunda Atatürk’ün öncülüğü, Başbakan İnönü’nün katkısı ya- öykü yurdu yaratıyordu böylece: Türkiyöykü. ler ve Atatürk’ün liderlik özellikleri üze- nında, “Cumhuriyetin öğretmenler kadrosunu şevkle ve özveriy- Öykücülüğümüzde Harf Devrimi ile yaşanan tetiklenmenin rinde de geniş olarak duruluyor. Coşkun, le seferber edebilen” Bakan Mustafa Necati’nin büyük rolü vardı. eğitimde Millet Mektepleri ile öğretmenlerin, açılan yollarla Atatürk’le ilgili tartışmalı iki konuyu da “Millet Mektepleri, 1 Ocak 1929’da öğretime başlamışlardı. İlk “Atatürk ve Diktatörlük”, “Atatürk ve De- Halkevlerinin yayınlarının öykü sanatımız üzerindeki işlevsel yıl içinde yurt düzeyinde 20 bin 487 derslik açılmış ve bunlara mokrasi” bölümlerinde inceliyor. etkileri üzerinde ne yazık ki durulmuyor ya da bundan söz devam edenlerin sayısı 1milyon 75 bin 500 kişiye ulaşmıştı. edilse de gereğince işlenmiyor konu. 750’yi aşkın dipnotun kullanıldığı, İlköğretime kaydolma yaşını aşmış vatandaşların kurslara Nitekim 1930’ların sonuna gelindiğinde artık Halit Ziya gibi her bölümden sonra kaynakların verildiği devamları zorunlu tutulmuştu. (…) yazınımızın seçkin adları bile Osmanlı’da başlayan parlak Atatürk: Karar ve Tavır, Dr. Mehmet Bir yıl sonunda okuma-yazma öğrenerek bu okullardan belge Alev Coşkun’un yetkin bir dil ve canlı bir kişisel yazı serüvenlerini daha da geliştirirken bu arada yazın alanların sayısı 485 bin 632’si erkek, 111 bin 378’i kadın olmak biçemle Atatürk’ün stratejik kararlarının dünyasına yeni katılan Sait Faik, Sabahattin Ali vb. imzalarla üzere 597 bin 10’a yükselmişti.” (Şerafettin Turan, Kendine doğumunu ortaya koyduğu özgün bir öykümüz alabildiğine gelişip gitgide katmerlenmeye koyuldu. Özgü Bir Yaşam ve Kişilik: Mustafa Kemal Atatürk, Bilgi, başucu kitabı. Öner Yağcı’nın yazısı... Cumhuriyet bu sorunu 1928’den başlayıp kabaca beş yıl Genişletilmiş 2. basım, 2008, 506) sonra onuncu yılına vardığında bir sonuca ulaştırdı, 1930’ların - M. Sadık Aslankara (“Cumhuriyetle öykü Ulaşılan okuryazarlık yeterli miydi peki? Değildi elbet. Kaldı sonlarına gelindiğinde öykü sanatımız da kendi devrimi için okuryazarlığı...” / İsa Eşme, Türkiye’de Öğ- ki saltık okuryazarlık da aşılmalı, nicel yayılımın katkısı alınıp kollarını sıvamış, yola çıkmaya hazırdı artık. retmen Yetiştirme, Eğitim-İş, Cumhuriyet Cumhuriyet ruhunun, Aydınlanmanın taşıyıcısı yurttaşlar Okuma yazma seferberliğinin aynı zamanda hikâyemize de / Şerafettin Turan, Kendine Özgü Bir Ya- topluluğuyla çağdaş uygarlık düzeyine yürünebilmeliydi. müthiş kapı aralayıp yolunu döşemesinde yukarıdaki adlara Hasan şam ve Kişilik: Mustafa Kemal Atatürk, Bil- Okuryazar kitleler şiir öykü kadar popüler bilim-düşünce-sanat Âli Yücel de eklenip bu yoğun çaba vurgulanmadan geçilememeli. gi / Doç. Dr. Anıl Çeçen, Atatürk’ün Kültür yapıtlarını da okuyabilmeliydi. Halkevleri işte bu aşamada çıktı ortaya. Düşünün ki Atatürk aramızdan ayrılmadan daha Sait’le Kurumu Halkevleri, Gündoğan), “1933 yılı içinde Halkevlerinde toplam 1663 toplantı yapılmış, Sabahattin, iki aslan parçası, öykücülüğümüze damga - Öner Yağcı (“Cumhuriyet ve özgürlük bu toplantılara 500 bin 569 kişi katılmış, bir yıl içinde 915 konfe- vurmanın işaretlerini çoktan çakmıştı oysa. âşığı bir hoca, yazar, siyasetçi, aydın: rans, 373 konser, 511 temsil sergilenmiş ve bunları 478 bin 837 Yukarıda Anadolu Aydınlanmasının öykücülüğümüzdeki Mümtaz Soysal!”), kişi izlemiştir. Kütüphanelerdeki kitap sayısı altmış bini geçmiş işlevsel katkısı için söylenebilecekleri Cumhuriyet kutlaması - Gültekin Emre (Enis Batur, Ağır Su: ve kitaplıklardan yararlananlar ise yüz elli bini bulmuştur.” çerçevesinde kabaca özetlemiş gibi oldum. 2019-2023, Minoa), “1934 yılı içinde Halkevlerinde 1537 konferans, 402 konser Bu haftanın öykü yazarlarıyla kitaplarını, öykü - Emine Cin (Cumhuriyet’in 102. Yılında 539 temsil verilmiştir. Bu etkinliklere halkın katılımı ise 800 bin okuryazarlığında yaşanan gelişmeyi Cumhuriyetin son yetmiş Anılarımız, Derleyen: Gülseren Ünsün kişiyi geçmiştir. Aynı yıl içinde Halkevi kitaplıklarındaki kitap beş yılı içinden çıkarak ele veren üç öykücüyle sürdürmeyi Engin / İzan), sayısı 97 bini bulmuş okuyucu sayısı ise yarım milyon kişiye düşünmüştüm. Yazık ki yer kalmadı buna. - İpek Demir (Dan Brown, Sırların Sırrı, yaklaşmıştır.” (Doç. Dr. Anıl Çeçen, Atatürk’ün Kültür Kurumu Hüseyin Akyüz (d. 1950) Eski Bir Pişmanlığa Dönüş Notları Çeviren: İpek Demir, Altın), Halkevleri, Gündoğan, 1990, 143 vd.) (Alakarga, 2025), Ertuğ Uçar (d.1971) İstanbulin (Can, 2025), - Özlem Küskü (Metin Bobaroğlu, Halkevleriyle halk odalarının, kurulur kurulmaz 1930 Nisan Erdem (d.1995) Rüyanın Oltasında (Everest, 2024) adlı Ayşe Acar, Aşure - Anadolu’nun Kadim başlarında yayımlamaya koyulduğu yüze yakın derginin öykü yapıtlarıyla birbirine ardışık üç imza. Aralarında birer Bilgeliği, Destek), her biri öykü de yayımlıyordu sürekli. Nabizâde Nâzım’ın ilk kuşak bulunan bu yazarlarımızla yapıtlarına, başka kalemleri de - Y. Bekir Yurdakul (Gülsüm Cengiz, gerçekçi köy anlatısı Karabibik’in (1890) ardından yuvarlamayla katarak sonraki hafta yer açacağım artık. Masal Kadın, Cumhuriyet Kitapları), kırk yıl sonra Anadolu’ya yayılan “irfan ordusu”, kurulan kılcal - Vitrindekiler, kısa tanıtımlar, Emek eğitim ağıyla bu insanları kendilerinin yer aldığı hikâyelerle www.sadikaslankara.com, her perşembe öykü-roman, Yurdakul’dan Güncel ve Mustafa tanıştırıyor, sonuçta okuryazarlık bir yandan öykü yoluyla tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek sürüyor. Başaran’dan Bulmaca. İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l KItap Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.