Katalog

‘Masal Kadın’ anlatıyor! Düşün dünyamızın büyük adlarından Azra Erhat’ın alan çalışmasına yasladığı anlatısını ustalıkla kuran Gülsüm Cengiz, Ada’ya / Adalara sunduğu harika mitolojik yolculuğun yanı sıra bir düşünme, değerlendirme, anlama ve kavrama adası da yaratıyor. Bir de onca acıya, kedere, bitmek bilmeyen kavgalara, Pandora’nın kutusundan saçılan (!) kötülüğe karşın umudun nerede olduğu üstüne düşünmeye çağırıyor. mezi Anka’sı, çağlar boyunca Anado- Y. BEKİR YURDAKUL lu’muzun dört bir yanından ses veren tanrıçaları eşliğinde o heyecan dolu e zaman bir ören yerine düşse yolum, o kalıntı- Ada, yolculuğun her yolculuğuna çıktığımda da hep aynı lar arasında sessizce seslenen yaşamları düşü- durağında hep bunu sorar arayış kurcaladı aklımı. Nnürüm. Kimler gelip geçmiş, konup göçmüştür Anka’ya, Masal Kadın’a. Çoğu tanrıça, dolayısıyla ölümsüz çağlar boyunca o yerlere, kimler neler yaşamıştır. Ve Bir de merakını dillen- kahramanların toprağındaki nasıl bir acıyla son bulmuştur oralarda -dileğim odur diren “Şimdi nereye? Ne- yolculuğumuza ana tanrıça Kibele’yle ki- şenlik içinde süren yaşam? reye gidiyoruz?” sorusu. başlıyoruz. Ve o acıya ilk dokunanların, arkeologların Anka’nın yanıtı hep aynıdır: Evimiz dediğimiz dünya daha duygularını düşünürüm bir de... “Gidince görürsün.” bomboşken, o bomboş dünyada, Benzer duygulara bir de mitler, efsaneler, destan- Evet, gidince, yolu kendi- denizlerde ve göklerde yaşamaya lar, masallar taşır beni. Dile gelmiş, söylenegelmişse miz bulunca, cesaret edin- başlamış Kibele. bir yaşam, orada yazık ki ille de acı, keder, kahır, ce anlarız vardığımız yeri. Masallar, cümle anlatılar da onunla çokça hüzün vardır. Mutlu insanın şiiri, miti, masalı, Dünyanın nasıl olup da başlamış. Gülsüm Cengiz de masalını destanı niye olsun ki! kadınların değersizleştiği, öylesine ötelere taşımış. acılara battığı, horlandığı MASALLAR NELER SÖYLEMİYOR Kİ! bir yere dönüştüğü mera- YAŞAM DA MASAL DA Anadolu’daki son buluntular yerleşik yaşamımıza kının karşılığınıysa Ada bu ONUNLA BAŞLIYOR ilişkin on iki bin yıl ötelerden veriler sunsa da şu yer- masalsı yolculuğun sonun- İkisi de arkeolog olan anne babası, yuvarlağında bıraktığımız izler çok daha ötelere, eski- da bulabilecektir. Ada’nın yaş gününde bulunama- lere / yüz binlerle söze gelen yıllara uzanır. yınca ona bir kayıt yollarlar O yıllardan izleri, bize kalanları da çağları inatla KADINLARA Göbeklitepe’den. aşıp gelen sözlü anlatılar açık eder bizim için. Ve YAŞATILANLAR Yaş günü armağanı da o anlatılara koşut yer adları... HER ŞEYİ SÖYLÜYOR o kayıtta yer alır. Annean- Nasıl mı vardı sözüm buralara? Şiirin yanı Türkçemizin / düşün nesinin Ada’ya arma- sıra çocuklar için de düşünmeye çağırdığı dünyamızın büyük adlarından Azra Erhat’ın alan ça- ğanıysa eski bir kitaptır. Satıcı, “Bu yapıtlarıyla onlara / hepimize çok kez lışmasına yasladığı anlatısını ustalıkla kuran Gülsüm kitabı bütün kadınlar okusun!” dediği seslenen Gülsüm Cengiz’in en yeni emeği Cengiz, Ada’ya / Adalara sunduğu harika mitolojik için almış, günü gelince de torununa Masal Kadın çıkardı beni bu yolculuğa. yolculuğun yanı sıra bir düşünme, değerlendirme, armağan etmiştir. Bilirim, size de olur; okuduğumuz her anlama ve kavrama adası da yaratıyor. Ada, yaş gününün heyecanı ve yor- masal ya da kadim çağlara ilişkin bir an- Elbette bu yapıttan göz kırpanlarla sınırlı değil Ana- gunluğunun ardından merak içinde çe- latı, oradaki hikâyeye gizlenen gerçeği dolu’muzun / dünyanın masalsı varsıllığı. virir bu armağan kitabın sayfalarını. merak ettirir asıl. Bir de onca acıya, kedere, bitmek bilmeyen kav- Ah, içinde bir de kuş tüyü vardır Sözlü anlatı döneminin ürünlerinin galara, Pandora’nın kutusundan saçılan (!) kötülüğe kitabın, okurken kaldığı sayfaya yaslandığı gerçeği, uzak yakın karşın umudun nerelerde olduğu üstüne düşünmeye koysun diye. Ama daha tüye dokunduğu yaşamları bulup çağırıyor genç okurunu. dokunduğunda bir kuş çıkagelir. çıkarmaya dururum asıl. Belki dünya alabildiğine küçüldü, hayatın akışı o Anka’dır bu. Ne ki uzun yıllar dilden dile oranda da büyük hız kazandı. Ada’nın Anadolu’nun dört bir ağıp gelen anlatılarda / masallar- Ancak geldiğimiz noktada dünya, dünyaya yanına uzanan yolculuğu da da her geçen zamana bağlı olarak yet(e)meyecek bir duruma doğru hızla dönerken işte böyle başlar. gerçek biraz daha arkada, geride, dul- hırslarımız, çekememezliklerimiz, kıskançlıklarımız, Demeter’den Niobe’ye, dada kalıverir. açgözlülüğümüz, hak bilmezliğimiz sanki pek de Penelope’den, Pandora’ya, Ancak o anlatılarda gizlenmeyen, orta- değişmiş gibi durmuyor desem; onca masalın Arakne’den Sarı Kız’a derken da olmayı yeğleyen ya da o anlatıyı kıy- saklısından sızan, kahramanın hikâyesine saklanan İştar’dan Amazonlara değin uzar mete bindiren duygularsa kadim çağlar- gerçeklerin sürüp gittiğini söylesem abartmış yolculuğumuz. dan bugüne neredeyse hiç değişmeyen sayılır mıyım? Hepsi yaşamın gerçeklerini; duy- olguları, gerçekleri, anları da armağan Ada’yla yolculuğunuz bitince bir de siz düşünün gularımızı, düşlerimizi, beklentileri- eder bize. isterim bunu. mizi saklarken söyler de bir güzel! Kadim çağlardan, dünyanın yaşanası günlerinden DEĞİŞEN PEK BİR ŞEY YOK GİBİ Şu boş gezegende yaşamı var günümüze bağlanan yolculukta -unutmadan belirt- Antikçağlardan günümüze ulaşan an- eden Kibele’yken, masal meliyim ki- hep kadın kahramanlar çıkacak karşınıza. latıların fısıldadığı başka bir gerçek de onunla başlamışken, son- Başta baştanrı Zeus olmak üzere erkek karakterler bilim / teknoloji, düşün, sanat alanın- rasında kadın kahraman- de göreceksiniz ne ki dünyanın hikâyesini, neler olup da alınan onca yola karşın gündelik lar, tanrıçalar toplumsal bittiğini iyi anlamanın başat yollarından biri de kadın- yaşam pratiğimizin sürüp gittiğidir. yaşamda hep başat lara yaşatılanlara bakmak olsa gerek. n Masal Kadın’ın yaş gününü ma- rol oynamaktayken ne salsı bir heyecanla kutlayan Masal Kadın / Gülsüm Cengiz / Resimleyen: Aslı olmuştur da bu olgu Ada’sı, masallarımızın vazgeçil- Akyüz / Cumhuriyet Kitapları / 104 s. / 12+ / 2025. tersine dönmüştür? Desenler: ASLI AKYÜz 14 13 Kasım 2025