Katalog

MAJA LUNDE’DEN ‘ARILARIN TARİHİ’ Kırılganız, kabul edelim! layabilmek için insanlar üstlenmişler. Ormanda bir ailece çıkış noktası olarak alıyor: DİLEK BAŞAK pikniği sonrası Tao’nun oğlu ciddi şekilde hastalanıyor. Arıların ortadan kaybolma- Arıların Tarihi, Norveç edebiyatında çevreyle ilgili bir sı. Bir söyleşisinde “Bu ko- ÜÇ KITADA ÜÇ FARKLI OLAY ÖRGÜSÜ! felaketi konu alan ilk eko roman. İngilizcede “climate nuda yazmaya başladığım- “Cupid oklarını arılardan çaldığı bala buluyordu. Bir fiction, cli-fi” olarak anılan tür insanların neden olduğu da korktum. Okurlarda da gün gelip arılar çırılçıplak dolaşan Cupid’e saldırdılar. iklim değişikliklerini konu alıyor. 1950’lerden 2015’lere bu duyguları uyandırmaya Teselli bulmak için anası Venüs’e koştu. …arı gibi minna- kadar yaklaşık 150 iklim romanı yazılmış. çalıştım” diyor. cık bir şeyin bu kadar canını yakmasına şaşırmıştı.” (s. 97) Bu türün en önemli örnekleri olarak T.C. Boyle’un A Roman, çevre felaketinin Maja Lunde’nin Arıların Tarihi (Çeviren: Dilek Başak Friend of the Earth (2000), Saci Lloyd’un Karbon Gün- nedenini geriye doğru (Willi- / DeliDolu Yayınları) adlı romanında anlattığı, kırılgan lükleri (Tudem Yayınları, 2017), Ian McEwan’ın Solar am) takip ediyor, günümüzdeki durumu (George) anlatıyor doğa içerisindeki kırılgan insanların hikâyesi. (YKY, 2010) kitapları gösterilebilir. ve bu sorunun gelecekteki sonuçlarını ortaya seriyor (Tao). Arılar başrolde ancak roman aynı zamanda anne baba Ancak Arıların Tarihi kitabının en başarılı yanlarından ve çocuklar arasındaki yer ve zamanı aşan kaderlerle se- William, George ve Tao insanın her şeyin merkezin- biri sadece bir çevre felaketi senaryosu yazmakla kalma- çimlerin biçimlendirdiği ilişkiler hakkında. de sayıldığı (antroposentrik) toplumlarda yaşıyorlar, yani yıp karakterler arasındaki sessiz ve yakın ilişkileri de ba- Hikâye asırlar boyunca gelişen, üç farklı kıtada geçen, doğa insanın hizmetinde olmak zorunda çünkü buna hak- şarıyla işlemesidir. üç farklı olay örgüsüne sahip. Maja Lunde’nin romanı kımız olduğuna ve doğayı daha da mükemmelleştirecek Eleştirmenler, Maja Lunde’nin çocuk ve gençlik kitap- geçmişi, şimdiki zamanı ve geleceği üç anlatıcı aracılı- bilgiye sahip olduğumuza inanıyoruz. larıyla yazarlığa adım atmasının, yazdığı yetişkin roman- ğıyla iç içe örüyor. William şöyle diyor: “...ben başka bir şey yaratmak is- larında da çocuk ve anne baba arasındaki ilişkilere odak- tiyordum, temelini medeniyetten alan, arılar için küçük WILLIAM, GEORGE, TAO VE ARILAR! lanmasına neden olduğunu belirtir. bir ev; kapısıyla, açılabilecek yerleriyle, kontrol olanak- William 1852’de İngiltere’de, George 2007’de Norveç’te pek çok ödül alan Arıların Tarihi’nin övgüye larıyla. İnsan yapımı olacaktı, çünkü sadece biz insanlar ABD’de ve Tao 2098’de Çin’de yaşıyor. Üçünün de gün- değer görülen noktalardan biri insan kırılganlığının güçlü düzgün binalar yapabilirdik. Gözlemesi mümkün, kontro- lük yaşantısı arıların varlığı ve yokluğuyla şekillenen so- anlatımı. Ekonomik güvencelerinin olmaması kahramanla- lü doğaya değil de insanlara veren binalar.” (s. 135) runlarla boğuşmakla geçiyor. Arılar, romanın leitmotiv’i, rın kırılganlığını artırıyor. 1852’de William hastalandığında, Hatırlanması gereken, daha doğrusu insanın kabul et- tekrarlanan teması. kadınlar çalışamadıkları için aile tüm gelirini kaybediyor. mesi gereken, biz doğaya muhtaçken doğanın bize hiç mi William tohum satarak geçimini sağlayan bir bilim insa- 2007’de George küçük bir çiftçi olarak kapitalizmin hiç muhtaç olmadığıdır. nı. Ağır bir depresyondan çıkıp arıları ve arı kovanlarının sürekli büyüme baskısını, arıcılığı bırakma noktasına ge- “Harvard profesörü E.O. Wilson şöyle yazar: Gerçek, nasıl işlediğini inceleyerek başarı yakalamaya çalışıyor. lene kadar iliklerinde hissediyor. bizlerin böceklere ihtiyacı olduğudur ancak onların bi- İncelemelerinin hedefi daha iyi iş gören yeni bir arı ko- ze ihtiyacı yok. İnsanlar yeryüzünden yarın yok olsalar, ARILAR ORTADAN KAYBOLUNCA! vanı tasarlamak. William’ın beş kızının yanı sıra anla- dünya eskiden olduğu gibi dönmeye devam eder […] An- Tao’nun 2098’deki distopik toplumunda üretim için makta ve birlikte olmakta zorlandığı bir oğlu var. cak böcekler kaybolacak olursa, insanların birkaç aydan George arıcılık yaparak geçinen biri, arıların nedensiz sadece insan bedeninin kullanımı söz konusu ve 8 yaşın- da çalışmaya başlıyorlar. Tao oğlunun eğitim alarak be- fazla dayanabileceklerini sanmıyorum.” (s. 161) bir biçimde ortadan kaybolmasına neden olan koloni çöküş Arıların Tarihi’nde dikkat çekilen tam olarak bu ya- hastalığının tüm dünyada görülmeye başladığı dönemde ya- den işinden kurtulabilmesi için büyük çaba gösteriyor. Bu üç kahramanın da ekonomik bir refah için mücade- nılgı, insanın doğayı kontrol altına alacağına olan kibirli şıyor. George’un da arasının pek iyi olmadığı bir oğlu var. Tao 2098’de Çin’de yaşayan genç bir anne. Arılar yok lesi çocuklarına iyi bir gelecek bırakma kaygısı taşıyor. inancı. Bu belki de insanoğlunun en başarısız projesi; ha- olmuş, ağaçları tozlama görevini, yiyecek üretimini sağ- Arıların Tarihi’nde Lunde gerçek bir ekolojik sorunu ta yaptık ve şimdi artık değişim zamanı. n RICHARD POWERS’TAN ‘HER ŞEYİN HİKÂYESİ’ merikan edebiyatının son yıllardaki po- yılın en iyi kitapları arasında gösterildi. ağaçları kurtarmak için nasıl çırpındıklarını, ki- püler isimlerinden Richard Powers, ro- Ağaçlara yönelik büyük bir saygı duruşu olan, mi zaman heba olsalar da attıkları tohumların A manlarında yüzlerce yıllık bilim veya coğ- Kıvanç Güney’in çevriisiyle İthaki Yayınları ta- ne kadar etkili olacağını zarafetle işliyor. rafya tarihlerini, edebi karakterlerinin kaderiy- rafından yayımlanan Her Şeyin Hikâyesi, doğa- Her Şeyin Hikâyesi, sanattan bilime, ço- le birleştirerek, devasa konuları müthiş kurgu- yı, insanları, uygarlığı birbirine bağlayan ağları cukluktan aşka, doğadan sanal aleme, ai- sal yetenekleriyle ele alıyor. tüm azametiyle göstermeye çalışıyor: le öykülerinden çevre mücadelelerine ağaç- Bugüne kadar Pen, Ulusal Kitap, Ulusal Ki- Dünyanın farklı yerlerinden insanların ların dünyayı nasıl yaratıp etkilediğine dair tap Eleştirmenleri gibi çeşitli ödüllere değer Amerika’ya köklerini salarken yanı başların- modern bir kült; tüketen insani hırsların kar- görülen çok sayıda roman yazan Powers’ın da her yere uzanmış ağaçların olanaklarından şısında ağaçların şefkatinden yana olanların on ikinci kitabı Her Şeyin Hikâyesi de 2019’da yararlandıklarını; buna karşılık kendi uygarlık- hikâyesi. n kurgu dalında Pulitzer Ödülünü kazandı, New larını kurarken yaşam veren ağaçların soyunu York Times, Washington Post, Time, News- nasıl tükettiklerini anlatıyor. Her Şeyin Hikâyesi / Richard Powers / Çeviren: week, Kirkus Review ve Amazon tarafından Çok farklı karakterde insanların birleşerek Kıvanç Güney / İthaki Yayınları / 584 s. / 2024. VADİM Z. ROGOVİN’DEN ‘1937 - STALİN’İN TERÖR YILI’ adim Zaharoviç Rogovin (1937-1998), sosyal yaptığı ilk büyük çalışma. Yayımlanan arşiv belgeleri içinde önemli bir desteğe politika sorunları, sosyal düşünce tarihi ve de dahil olmak üzere Sovyet materyalleri hakkında ve devrimci potansiyele V eski SSCB’deki siyasi hareketlerin tarihi üze- ansiklopedik bir bilgiye sahip olan Rogovin kitabın- sahip güçlü bir akım ola- rine sekiz monografi de dahil olmak üzere 250 bi- da, Stalin’in tasfiyelerinin nedenleri, etkileri ve so- rak kalmıştı) tüm kalıntı- limsel çalışmanın yazarı. nuçları hakkında ayrıntılı ve derin bir analiz sunuyor. larını ortadan kaldırma ka- Eylül 1998’deki ölümünden önce Stalinist rejime Terörün temel işlevinin ve amacının Stalin’in bürok- rarlılığından ayrı anlama- karşı sosyalist muhalefet hakkında dünyanın dört ratik rejimine karşı azımsanmayacak sosyalist muhale- nın mümkün olmadığını yanında konferanslar vermiş Felsefi Bilimler dokto- fetin fiziksel olarak yok edilmesi olduğunu gösteriyor. da vurguluyor. n ru, Moskova’daki Rusya Bilimler Akademisi Sosyo- Dahası bu tarihsel trajedinin tam merkezine, ço- 1937 - Stalin’in Terör loji Enstitüsü’nün önde gelen araştırmacılarından... ğu çağdaş tarihçinin çeşitli ideolojik nedenlerle Yılı / Vadim Z. Rogovin Rogovin’in, Mehring Yayıncılık tarafından Selçuk görmezden gelme eğiliminde olduğu önemli bir si- / Çeviren: Selçuk Eralp Eralp’in çevirisiyle yayımlanan 1937 - Stalin’in Terör yasi figürü yerleştiriyor: Lev Troçki. Yılı adlı yapıtı, bir Rus Marksist tarihçinin Sovyet- Rogovin, tasfiye hareketini Stalin’in Troçki’nin et- / Mehring Yayıncılık / ler Birliği tarihindeki en trajik ve can alıcı yıl üzerine kisinin (Troçkizm, yıllarca süren baskılara karşın SSCB 660 s. / 2024. 16 4 Temmuz 2024