Katalog

(21 TEMMUZ 1899 / 2 TEMMUZ 1961) Aşk, ölüm, irade, isyan, direniş, umut! Ernest Hemingway! Ernest Hemingway’in kurgusal metinlerinin çoğunlukla Umudun peşinde kimi helak, direngen kahramanları için savaşın ölümle açılıp ölümle kapandığı görülür. ortasında dahi ruhun sığınağı, şifasıdır aşk. Yok oluşun soğukluğu anlatılarını sürükler. Direngen demişken bir Hemingway kültü olan Yaşlı Adam ve Hemingway’e göre acılarını ölümün eşiğine geldiği Deniz’i anmamak olanaksız! Birinci Dünya Savaşı’nda bizzat bir siperin yıkıntısında günlerce Hele ki kahramanı Santiago’nun Küba’nın kuzeyindeki körfez yaralı yatarak bizzat da deneyimlediği savaşın getirdiği vahşet, akıntısında Marlin balığı peşinde geçirdiği 85 gündeki olağanüstü korku ve kayıp, kahramanlarının ruhlarına sızarak direnişi ne yazılsa az. Silahlara Veda’da Henry’nin yaşadığı gibi yaşama bakış açılarında Santiago’nun “Mücadele edeceğim; evet, ölene kadar mücadele ve inançlarında kalıcı izler bırakır. edeceğim ve başaracağım” sözleri, Çanlar Kimin İçin Çalıyor’da Ve aşk! Hemingway’in yaşanan karanlık çağın olağanüstü faşistlerle sonuna kadar çarpışan Maria’nın babasının ölürken yıkıcılığına karşın yapıtlarında tüm derinliği ve coşkusuyla işlediği, söylediği son sözlerle duygudaş değil de nedir!: “Viva la kasvetli ruhlara teselli sunduğu başat temalarındandır. Republica!” (Yaşasın Cumhuriyet!). ve büyüleyici gücü sayesinde katla- Z. DOĞAN KORELİ Fotoğraf: Henigwall Koleksiyonu / John F. Kennedy Kütüphanesi nır kahramanları. rnest Hemingway (21 Tem- ‘ÇANLAR KİMİN İÇİN muz 1899 / 2 Temmuz ÇALIYOR’ E 1961), İspanya’da kaldığı Hemingway’in İspanyol iç sava- yıllarda İspanyol gelenekleriyle bo- şının tam ortasında barut kokuları ğa güreşlerini anlattığı anılarında eşliğinde kaleme aldığı Çanlar Ki- şöyle yazıyordu: min İçin Çalıyor’da (Bilgi Yayıne- “Temposu sonuna kadar nefes vi) savaşla gelen ve yine aşkla kat- nefese devam eden bütün kurgu- lanılan yokluk ürpertisini ilan eden lar ölüm yolculuğuyla sonuçlanır cenaze çanı, savaşın dehşet dolu ve kalemini bu yoldan çevirecek iyi meydanlarında yitip giden masum- bir hikâye anlatıcısı yoktur. lar için çalınmaktadır bu kez. Ölüm, sonsuz olunmadığını, kişi- Romanda sanatçının savaş ve nin bu dünyadaki zamanının sınırlı şiddetten tiksinen görüşleri de yer olduğunu sert bir biçimde anımsatır yer çok uzun betimlemelere karşın- çünkü. Bu farkındalık hem korkutucu Erol Mutlu’nun akıcı çevirisiyle su- hem de dönüştürücü olabilir. nulmaktadır. Dönüştürücü olan kısım, kişiyi ha- yatın kısalığı konusunda düşünmeye, HEMINGWAY VE SAVAŞ! anı yakalamaya ve ömrü dolu dolu Hemingway’e göre acılarını ölü- yaşamaya teşvik etmesidir.” mün eşiğine geldiği Birinci Dünya Kurgusal metinlerinin de bu tut- Savaşı’nda bizzat bir siperin yıkın- kusuna hizmet edercesine çoğun- tısında dört gün yaralı yatarak biz- lukla ölümle açılıp ölümle kapandı- zat da deneyimlediği savaş, birçok ğı görülür. Yok oluşun soğukluğu kişi için, başkalarının başına gel- anlatılarını sürükler. mediği sürece sadece haber başlık- Hemingway’in, Bilgi Yayınevi tarafından kısa süre ön- ve işkencelerle dolu geçmişini ortaya döker Cantwell’in. larına veya tarih kitaplarına konu olmaktadır. ce Volkan Ersoy’un incelikli çevirisiyle yayımlanan son Bütün sayıklamalara karşılık aşkın umut dolu sıcaklığını Savaşın getirdiği muazzam vahşet, korku ve kayıp, kah- uzun metrajlı romanı Nehrin Ötesine, Ağaçların İçine’de ise asla ihmal etmez Hemingway. ramanlarının ruhlarına sızarak Silahlara Veda’da Henry’nin de baskın tema, ölümün yaklaşan ağırlığıdır. Roman as- yaşadığı gibi yaşama bakış açılarında ve inançlarında kalıcı HEMINGWAY’DEN KASVETLİ RUHLARA lında daha adından itibaren yaşamak için bir anlık umut, izler bırakır. Öyle ki kişiyi toplumdan soyutlayarak içe ka- BİR TESELLİ: AŞK ölüme geçici bir direnç iletisinde bulunur. panık, anılarla boğuşan bir kimlik haline getirir. Ve aşk! Hemingway’in yaşanan karanlık çağın olağanüstü ABD iç savaşı sırasında, dost kurşunuyla vurulan Ge- Sonunda Çanları Kimin İçin Çalıyor’un Robert’i de yıkıcılığına karşın yapıtlarında tüm derinliği ve coşkusuy- neral Thomas Jackson’ın son sözlerinden gelmektedir Henry’nin yazgısında, savaş ve sevgideki cesur çabası- la işlediği, kasvetli ruhlara teselli sunduğu başat temaların- başlık. Konfederasyon lideri Jackson vurulduğunda öl- na karşın dünyadan kopuk, ruhundaki savaşlar eşliğinde dandır. Umudun peşinde kimi helak, direngen kahramanla- mek üzereyken birliğine dönüp “Nehri geçelim ve ağaç- yüzleştiği hayal kırıklıkları içinde bulur kendini. rı için savaşın ortasında dahi ruhun sığınağı, şifasıdır aşk. ların gölgesinde dinlenelim” diye haykırır. Bir Silahlara Veda’daki (Çeviren: Belkıs Dişbudak / KAYIP KUŞAĞIN SANCILARI… Bu sözler, zamanın durduğu, geçici bir ölümsüzlük anı- Bilgi Yayınevi) “Hikâye bitti. Catherine öldü!” haykırı- Bu hayal kırıklıkları ise çoğu kez Birinci Dünya Savaşı na götürür Hemingway’i. şında ölümü çaresizce kabullendirirken aşkın gücünü de- Ölümden önceki son üç gününde başkahraman ABD’li sonrası Avrupa’da başıboş dolaşan ve kayıp kuşak olarak rinden duyumsatır. adlandırılan, ne yapacağını bilemeyen, bunalımlı gençli- Albay Richard Cantwell’e yaşamdan keyif alması ve ölü- Yapıtlarında savaşın karanlık yüzü nedeniyle oluşan ğin yaşadıklarına götürür yazarı. me kafa tutması için gönlünden geçeni yaptırır usta yazar. huzursuz havayı, hüzünlü bir aşk hikâyesiyle harmanla- Albay’ın her türlü kültürel engele karşın aşık olduğu ken- Bu gençlerin geleneksel değerlerinin ve kimliklerinin yok yarak duyumsatır Hemingway. oluşunu, varoluşsal sıkıntıları ile her şeye karşın özgürlük disinden 32 yaş genç Kontes Renata’yla paylaştığı sevgi dolu anlar da besler anlatıyı. Aşkı, bir Nehrin Ötesine, Ağaçların İçine’de Renata’nın arayışlarını, oradan oraya savrulan ve bir yerde tutunmak merhametinde, bir Silahlara Veda’da Catherine’nin aşkı Ama sonuçta bu bir peri masalı değildir. Savaş sona er- isteyen yaşamların bir resmi olarak betimler Hemingway. miş olabilir ancak savaşın ve ölüm sahnelerinin albayın için her şeyi göze alan cesaretinde öncül duygu olarak işler. Daha ilk romanı Güneş de Doğar’dan (Çeviren: Dost ruhunda açtığı yaralar henüz iyileşmemiştir. Dahası savaş meydanında da varlığıyla güç verir, Körpe / Bilgi Yayınevi) itibaren yıkıcı bir çatışmanın son- Silinip gidesi zaman, geri gelip travmatik deneyimler ölümlülüklerine ve savaşın anlamsızlığına aşkın metaneti rasıyla boğuşan ancak her ne olursa olsun bu sefer >> 10 25 Temmuz 2024