Katalog

ENİS BATUR’DAN ‘ŞİİR HAYVANI’ ‘Şiir toplumsal ortamın dışına püskürtüldü!’ 1975-1999 yılları arasında yazdığı şiir eksenli Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın, Enis Batur’a “Sen de denemelerini Smokinli Berduş adlı kitabında toplayan bir şiir hayvanısın” demesi... YÖK’ün şiir üzerine usta şair yazar Enis Batur, yeni kitabı akademik çalışmaların niteliği üzerindeki olumsuz Şiir Hayvanı’nda (Kırmızı Yayınları) ise 2000 yılından etkisi... Dergilerdeki belirgin gerileme... günümüze Türk ve dünya şiiri hakkında yazdığı Amansız tüketim düzeni, yerküreyi kasıp kavuran denemeleri buluşturuyor okuyucularla. şiddet, gitgide gericiliğin kucağına düşen halklar... Modern Türk şiirinin kendisinden önceki duraklarıyla Ve bütün bu olumsuz gelişmeler hesaba katıldığında ilgili yazıların en önemli kalem olduğu şiirin neden toplumsal ortamın dışına püskürtüldüğü, Şiir Hayvanı’ndaki yazıları türdeş bir çizgide değil; geçmişin değerlerine bağlı, geleceği giderek Şiir ve İdeoloji gibi değil, okuduğu, etkilendiği şairlere daralan bir ifade türüne dönüşmüş olma ihtimali... borçlarını ödemeye çalıştığını ifade ettiği Ve şaire düşenler... Smokinli Berduş gibi, genişçe bir zaman diliminde Tüm bu bağlamlarda usta şair ve yazar Enis Batur ile farklı mercekler kullanarak yazılmış metinler bütünü. yeni kitabı Şiir Hayvanı, yazın ve yeni tasarılarını konuştuk. EROL TOYGUN ‘OKUDUĞUM, ETKİLENDİĞİM, ÖĞRENDİĞİM ŞAİRLERE BORÇLARIMI ÖDEMEYE ÇALIŞTIM’ n Şiir üzerine yazılarınızın ilk kitabı olan Smokinli Berduş’un önsözünde Memet Fuat’ın yönlendirmesinden söz etmiştiniz. Evet, o kitabı hazırlamış ama yayımlamaktan vazgeçe- cek olmuştum. Memet Fuat’la evinde baş başa söyleşiyor- duk. Konu oraya gelince kararımı yanlış buldu Memet Bey, kesinkes okura ulaştırılması gerektiğini savundu Smokinli Berduş’un, Yüreklendirmesiyle değiştirmiştim kararımı. n Smokinli Berduş’ta 1975-1999 döneminde şiir üze- rine yazdığınız denemeleri buluşturmuştunuz, Şiir Hayvanı’nda ise 2000’den günümüze aynı çizgideki dene- meleriniz bir araya gelmiş. İki kitap 900 sayfayı aşan bir yekûn tutuyor. Şiir hakkın- da söyleyeceğimi söyledim duygusu taşıyor musunuz bugün? Böyle toplamların hem eksikleri hem fazlaları olur; kimin nasıl, hangi ölçülerle baktığına bağlı. Okuduğum, etkilendi- ğim, öğrendiğim şairlere borçlarımı ödemeye çalıştım daha çok. Fazıl Hüsnü Dağlarca, Asaf Halet Çelebi, Behçet Ne- catigil, Metin Eloğlu için bazı hazırlıklarım olmuştu, onları erdiremediğim için huzursuzluk yaşıyorum. ‘EDEBİYAT TARİHÇİSİ DEĞİLİM, KENDİMİ ELEŞTİRMEN OLARAK DA NİTELENDİREMEM!’ Ama edebiyat tarihçisi değilim ben, kendimi eleştirmen ola- rak da nitelendiremem, yargı getirirken bunları gözönünde tut- mak gerekir. Yabancı şairler konusunda da gerçekleştirmeyi başaramadığım bir iki projem oldu, belli ki sonu yok ukdelerin. tak tutkumuzdu Oktay Rifat’ın şiiri. Daha önce de kolektif Öyle, doğrularım. Bakın, çoğul okuma çerçevesinde birden n Hangi projelerdi bunlar? bir Oktay Rifat kitabı hazırlamıştık. Şairlere odaklanan ye- fazla yöntemden hiçbirine körü körüne bağlanmadan yararlan- 12 Şair için öznel portreler kurma niyetiyle notlar almıştım, terli sayıda monografik üretim yapılmıyor Türkiye’de. ma tercihini pek çok eleştirmen olumsuz vurguyla ele alacaktır. üzerimde etkisi olmuş Char, Jabès, Pound, Montale, Rilke, n “Kendimi eleştirmen olarak nitelendirmiyorum” dediniz; Akademi “bilimsel eleştiri”yi doğal olarak savunurken Lorca, Berryman, Seferis gibi şairlerdi. Şavkar Altınel’le birer şiir, edebiyat üzerine yazılarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? kendi metodolojik tavrını koyar, sapmadan çözümleyici ya şair üzerinden ortak bir kitap çatma tasarımız vardı: Ben Ezra Eleştirel denemeler yazmış olmak eleştirmen kimliği ta- da yorumlayıcı bir yol izler. Saygısızlık yapmak istemem Pound’u seçmiştim, tamamlayamadım, içim yanar! şımak için yeterli görülmemeli. Bir seçimdir eleştirmen- ama hele şiir söz konusu olduğunda Eliot’un “limon sıkma” n Ece Ayhan hakkında yaptığınız Tahta Troya çalışması lik, ona göre konum almak, duruş benimsemek gerekir. Ço- çıkışını hak eden bir sonuçla karşılaşıyoruz genellikle. neden kitabınızda yer almadı? ğu şairin şiir ekseninde görüşlerini dile getirme gereksin- Tek tük sıra dışı örnekten dem vurabiliyorum: Jakobson- Metin çok oylumlu ve katmanlı olduğu için. Kita- me duyduğu görülüyor. Şiir Sanatı yazmadıklarında, şiir-şa- Lévi-Straus ikilisinin Baudelaire’in “Kediler” şiiri üzerine bın iç dengesini bozabilir düşüncesi ağır bastı sonuç- ir okumaları üzerinden öznel bakış açılarını geliştiriyorlar. çalışması gibi. Ötesi bir dönemin ünlü anti Sovyet fıkrasını ta, Başkalaşımlar’da kalmasını daha doğru buldum. Tah- Benim durumuma da uyan perspektif. Nasıl okuyorsam öyle çağrıştırıyor: Yöntem dehşet, lakin ayakkabı yok! ta Troya’nın özerk basımını yapmak isteyen iki yayıncı oldu yazıyor, nasıl yazıyorsam öyle okuyorum denklemi geçerli. farklı dönemlerde, olur vermedim, pişmanım! ‘ÖZNEL ELEŞTİRİ NESNEL YAKLAŞIMIN “ŞİİR SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA ELIOT’UN TERSİ BİR KONUMDA GÖRÜLMEMELİ’ ‘ TÜRKİYE’DE ŞAİRLERE ODAKLANAN ‘LİMON SIKMA’ ÇIKIŞINI HAK EDEN BİR n Öznel eleştiriyi kayırıyorsunuz bir bakıma. YETERLİ MONOGRAFİK ÜRETİM YAPILMIYOR’ SONUÇLA KARŞILAŞIYORUZ!” Turgut Uyar’ın Bir Şiirden’de, Cemal Süreya’nın Şapkam n Bu boyutta olmasa da Oktay Rifat’ın şiiri için de bir n “Çoğul okuma” konusuna Şiir Hayvanı’nda da dön- Dolu Çiçekle’de bir araya getirdikleri şiir üzerine denemele- kitabınız çıktı. müşsünüz. 1980’deki yazınıza sadık kaldığınızı söylesem? rindeki öznel okuma perspektifi karşısında kuru bir bilimsel Dostum Selçuk Altun’un kışkırtmasıyla giriştim o işe. Or- >> 8 20 Haziran 2024 VEDAT ARIK