Katalog

ALİ REŞÂD VE MACAR İSKENDER’DEN MERHABA alzac, Baudelaire, Flaubert, Zola gi- bi edebiyatçıların tasvirleri ve gele- ‘Kapitülasyonlar: B cek vizyonları, Daumier’in karikatürle- ri ve Marville’in fotoğrafları eşliğinde Georges- Eugène Haussmann’ın kenti “zorla modernliğe sürüklediği” ve baştan yarattığı İkinci İmpara- Kanuni’den Lozan’a’ torluk Parisi’nden günümüze baktı. Yaklaşık 200 yıllık süreci kent odağında Kapitülasyonlar: Kanuni’den Lozan’a (Dorlion Yayınları) adlı çalışmada, Osmanlı özetleyen, Paris özelinde kentsel dönüşümle birlikte üzerinde yaşayanlara etkileri bağlamın- Devleti’nin Avrupa devletleriyle yaptığı ekonomik ve ticari anlaşmalar olan kapitülasyonlar da derinlemesine inceleyen yazar; kentin, mo- ele alınıyor. Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin dış ticaretinde Avrupa devletlerine dern toplumun, yaşamın ve bireyin politik be- tanıdığı ayrıcalıkları ve hakları içeren antlaşmalardır. Bu antlaşmalar, Osmanlı Devleti’nin denini odağa aldı. ekonomik yapısında ve dış ilişkilerinde önemli değişikliklere neden olmuş ve zaman içinde Kapanışını din ögesinin toplumsal olaylarla farklı biçimlerde uygulanmıştır. ilişkilendirilerek kullanılmasının ilginç bir örneği ve tarihin acı bir ironisi olarak Komünde öldü- Ali Reşâd ve Macar İskender’in çevirdikleri kitabın ilk hali 1909 yılında Kanaat Yayınevi rülenlerin üzerinde yükselen ünlü Sacré-Coeur tarafından yayımlanmıştır. Kapitülasyonlar: Kanuni’den Lozan’a, kapitülasyonlar Bazilikası’yla yaptığı ünlü incelemesi Paris, konusunda ayrıntılı bir bilgi sunarak Osmanlı Devleti’nin dış politika ve ekonomi Modernitenin Başkenti ile David Harvey kapa- alanındaki değişen yapısının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. ğımızda. A. Celal Binzet’in yazısı... Üçüncü sayfamızda, ilk hali 1909’da yayım- lanan, Ali Reşâd ve Macar İskender’in çevir- bölümü kapitülasyonların tarihçesine ayrılmıştır. dikleri, Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletleriy- DR. AV. FARUK YILMAZ Bu bölümden Fransa’nın uluslararası hukukla ilgili le yaptığı ekonomik ve ticari anlaşmalar olan bu ilişkinin kurulmasında kendisi için ne kadar büyük kapitülasyonları ele aldığı Kapitülasyonlar: OSMANLI DEVLETİ’NİN 16. YÜZYILDA BAZI bir gurur kaynağı olduğunu anlayacaksınız. Kanuni’den Lozan’a adlı kitabını değerlendirdi- DEVLETLERE VERDİĞİ TİCARİ İMTİYAZLAR! ği yazısıyla Dr. Av. Faruk Yılmaz yer alıyor. Osmanlı Devleti ticareti kontrol etmek için 16. OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN Öner Yağcı, “Anadolu uyanışının yazarı” yüzyılda bazı devletlere ticari imtiyazlar vermiştir. FRANSA İLE YAPTIĞI 7 KAPİTÜLASYON başlıklı yazısında, “Engelleri aşmak ve hayatı Bu zamanlarda ilk zamanlarda güçlü olan Osmanlı ANTLAŞMASI değiştirmek sanatın görevidir” diyen; çağdaş- Devleti’nin lehine olmuştur fakat zayıflamaya başladı- Birinci bölüm 16 kısımdan oluşmaktadır. Bu kısım- lık, demokrasi, özgürlük, barış, sosyal adalet ğı zaman bu imtiyazlar devletin aleyhine işleyecektir. larda kapitülasyonların kaynağı, devletler arası ilişki- savaşımının aydını, ödünsüz devrimci, Cumhu- Ali Reşâd ve Macar İskender de Kapitülasyonlar: lerde önemli bir yere sahip olan konsolosluk teşkila- riyet aydını, büyük usta Fakir Baykurt’un Kanuni’den Lozan’a (Dorlion Yayınları) adlı çalışma- tı uzun bir zaman sürecinde yaşanmış Haçlı Savaşları (15 Haziran 1929-11 Ekim 1999) yaşamını yı çevirmeye karar vermelerini ve Osmanlı İmparatorluğu’nun ve yarım yüzyılı aşan yazın emekçiliği, toplum- şu şekilde anlatırlar: Fransa ile yaptığı yedi kapitülas- sal, siyasal, kültürel savaşımı ve yazınını mer- “Bir Fransız diplomatının ka- yon antlaşmasının tam metni ve ceğe alıyor. Anısına sonsuz saygıyla... pitülasyonlar hakkındaki eserini bu antlaşmalar hakkında ayrıntılı M. Sadık Aslankara, “İnsanlık tarihinde def- Türkçeye çevirmeye karar verdi- bilgi vermiştir. ter kolayına kapatılamıyor öyle, ne denli he- ğimizde, çevirinin aslına uygun Bu yedi kapitülasyonun dışın- sap kitap yapılsa da. Her şey yeniden başlaya- olmasını uygun gördük. da o tarihlerde yapılmış çeşitli bilecekmişçesine görece gepegenç evren. O, Avrupa yazarlarının Doğu’ya antlaşmaları da içine almıştır. beşiğinde bizi sallarken birbirine akan zaman dair eserlerinde eleştiri ve dü- İkinci bölüm, kapitülasyonla- önümüzde geçidini sunuyor” sözleriyle başla- zeltmeye ihtiyaç duyulan birçok rın yargılama usulüne ve bu usu- dığı “Bizim de Günümüz Gelecek” başlıklı yazı- şey olduğu şüphesizdir. lün uygulama şekline ayrılmıştır. sında, Oktay Duman’ın Bizim de Günümüz Ge- Ancak bu eserin aynen tercü- Kapitülasyonların şu anda yü- lecek: Savaş Al Kitabı merkezinde hepimiz adı- mesi, Avrupa’nın bizim hakkı- rürlükte olduğu veya geçmiş si- na umudu seslendirdiğini imlediği, ödünsüz mızdaki fikir ve düşüncelerini yasi olaylar ve son gelişmeler “Marksist” “devrimci” halk önderi Savaş Al’ın Osmanlı okuyucularına bildire- sonucunda değiştirildiği veya yaşamını ve mücadelesini irdeliyor. ceği için gereklidir. tamamen kaldırıldığı ve Osman- Zarife Sakarya, Köy Enstitüleri ve Çağdaş Devlet-i Osmaniye’nin dış iliş- lı şehirlerinin genel durumunun Eğitim Vakfı Başkanı Erdal Atıcı’nın, UNESCO kilerinde son derece önemli bir tarafından tüm dünyaya örnek “Eğitim Mode- tasvir ve anlatımıyla bu eser mevki işgal eden kapitülasyonlar sonlandırılmıştır. li” gösterilen Köy Enstitülerine saldırıların na- hakkında Avrupa’nın neler düşün- sıl yapıldığını, hangi yöntemlerin kullanıldığını, Alanında uzman kişiler tara- düğünü bilmek! Önem arz eder.” kimlerin görev aldığını, hangi rolleri üstlendik- fından kabul görmüş ve doğru- İSTİSNAİ ANLAŞMALARIN lerini belgelere dayanarak açıkladığı Köy Ensti- lanmış çeşitli eserler de rehber DEĞİŞMEZLİĞİ! tülerine Saldırılar Tarihi adlı kitabını inceliyor. alınarak mevcut ve dağınık bilgiler bir araya getirile- İslam unsurlarının Avrupa politikasında bir mevki Emek Yurdakul, “Tanıdık çizgilerle bildik ön- rek bir derleme oluşturulan ve tarafımdan sadeleştirile- tutmaya başladığı günden beri ortaya çıkan ve siyasi yargılar” başlıklı yazısında, Huban Korman’ın rek hazırlanan Kapitülasyonlar: Kanuni’den Lozan’a, toplumu zirveye çıkaran olaylar devam ettiği müddet- önyargılar ve genellemeler üzerine bakış attığı, Milli Kütüphane’de bulunan birçok belge ve vesikadan çe bu istisnai anlaşmaların değişmez kalması en dikkat çizimleri de ustalık numaralarıyla örülü Bu Na- yararlanılarak hazırlanmıştır. çekici ayırt edici özelliklerindendir. sıl Timsah? adlı kitabını inceliyor. Hukuk tarihçileri ve alimleri tarafından kapitülas- Acaba Osmanlı Devleti’nin kendi sınırları içinde ka- Y. Bekir Yurdakul, “Yöntem de özgünse…” baş- yonlar üzerine yazılmış eserlerden de bilgi edinilmiş- bul etmediği, hatta halk tarafından dışlanan gayrimüs- lıklı yazısında, Alain Raimbault’un “Büyüdükçe tir. Bu konuda uzmanlaşmış kişilerin yardımıyla, dip- limlere neden özel ayrıcalıklar tanıyan bu kapitülasyon- teslim olduğumuz durağanlığı, bir yerlerde bırak- lomasi mesleğinin ilkelerini ve görüşlerini anlatan çe- ların nedeni nedir? tığımız merak duygumuzu, heyecanımızı ve on- şitli kaynaklara ulaşmak mümkün olmuştur. lara eşlik eden sabırlı koşmalarımızı” anımsattığı Böylece yapıtın, Fransızların Şark limanlarında sa- KAPİTÜLASYONLARIN TARİHÇESİ Bilim Şenliği Şampiyonu kitabını merceğe alıyor. hip olduğu konum, haklar ve imtiyazlar hakkında ya- Hem insanlığa ilişkin olayların hem de bugüne kadar Vitrindekiler, kısa tanıtımlar, Emek Yurdakul’un konmuş ve uygulanmış kanunların tüm önemi ve ger- zılmış eserlerin doğru bir özeti olduğu söylenebilir. hazırladığı Güncel ve Mustafa Başaran’ın hazırla- Yazarın kendi çalışmaları sonucunda elde ettiği bilgi- çek kapsamı ancak tarihi araştırmalar ve değerlendir- dığı Bulmaca ile de düşün trafiği sürüyor! meler sonucunda ortaya çıkabileceğinden, bu eserin ilk ler de bu özete eklenmiştir. n İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: KITAP İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.