Katalog

‘SIR JOHN MANDEVILLE’İN SEYAHATLERİ’ MERHABA dı, 1989’da kurulan ve 19 Haziran 1990’da genel başkanı olduğu Çağdaş Yaşamı Des- Palavradan A tekleme Derneği’yle özdeşleşti. Bugünün ve yarının aydınlanmasına adadığı ya- şamını “İnsanların sadece fiziki acılarını değil, yü- seyahat‘name’! rek acılarını da dindirmek için çok çalışmam, da- ha çok, daha çok çalışmam gerekiyordu” diyen bir İlk kez 1356 dolaylarında çalışkanlık ve özveri anıtı olarak noktaladı. Tıp mesleğindeki başarılarının yanı sıra, bir si- yayımlandığında kısa sürede vil toplum önderi olarak “Baba Beni Okula Gön- popüler olan ve görünüşte bir der, Demokrasi ve İnsan Hakları Girişimi, Çağ- İngiliz şövalyesince yazılan daş Türkiye’nin Çağdaş Kızları, Anadolu’da Bir Sir John Mandeville’in Kızım Var Öğretmen Olacak” gibi birçok toplum- Seyahatleri (Çeviren: Alev sal projenin gerçekleştirilmesinin öncüsü oldu. Bulut / Kırmızı Kedi Yayınevi), Kendini insana, insan sağlığına, topluma ada- mış, her alanda başarıyı yakalamış bir Cumhuri- onun Kutsal Topraklar, yet kadını olarak on binlerce çocuğa, gence, in- Mısır, Hindistan ve Çin’deki sana dokunarak onların hayallerinin gerçekleş- deneyimlerini aktarır (veya aktarır mesine katkıda bulundu. Mesleğiyle ilgili onlarca gibi görünür, zira bir kısmı apaçık bilimsel makalenin yanı sıra yazdığı kitaplarla da hayal ürünüdür). Dilimize ilk ölümsüzlüğü hak etti. kez çevrilen seyahatnamenin Öner Yağcı’nın gazetemizde yayımlanan ilan- daki sözleriyle, “Aydınlığa adanmış bir yaşamdı hazırlanan edisyonunda orijinal o. Düşmana inat yaşadı. Ölürken umut ve güzel- metnin 1430-1440 yılları arasında likler saçarak kucakladı ülkemizin aydınlık gele- yayımlanan el yazmasından orijinal görsellerin yanı sıra ceğini. Büyük insanlığın büyük insanlarından bi- Bohemya yazması için hazırlanan görsel albüm de yer alıyor. riydi. Bilge ve kahramandı. Anısının aydınlığıyla sevgimiz ve gücümüz çoğalacaktır.” ri ve oralarda yaşayanların geleneklerini hatırladığım kada- CİHAT BAKER Karanlığı yırtan bilge kahraman Türkan Saylan rıyla aktaracağım…” (13 Aralık 1935 / 18 Mayıs 2009) kapağımızda. Alıntıda özellikle vurguladığım “hatırladığım kadarıyla” DOĞU’NUN STANDART ANLATISI! Anısına sonsuz saygıyla. Öner Yağcı’nın yazısı... kısmı oldukça önemli. Çünkü Mandeville, yolculuğun ana İlk kez 1356 dolaylarında “el yazması” olarak yayımlan- Üçüncü sayfamızda, ilk kez 1356 dolaylarında güzergâhını ve uğradığı noktaları sayarken birdenbire hiçbir dığında kısa sürede popüler olan Sir John Mandeville’in yayımlandığında kısa sürede popüler olan haritada konumlandıramayacağımız yerlerden veya pek de Seyahatleri, birkaç yüzyıl boyunca Doğu’nun standart anla- ve görünüşte bir İngiliz şövalyesince yazılan mümkün olmayan tanıklıklardan söz etmeye başlar. tısı haline gelmiş ve Leonardo da Vinci, Jonathan Swift ve Sir John Mandeville’in Seyahatleri’ni incelediği Aslında savunmasını (veya kılıfını mı demeli) baştan ha- Coleridge gibi kendi dönemlerinin “entelektüel” isimlerini yazısıyla Cihat Baker yer alıyor. zırlamış gibidir; çünkü Bu¨ yu¨ k Han’ın ordusunda görev yap- bile etkilemiş bir metindir. Öner Yağcı, doğumunun 105. yılında, tığını ve inanmayanların kendi keyfine kaldığını söyleyerek Uzun yıllar İngiliz tarihi ve yazını klasiği hatta çok değer- “bayrağı altında” yaşamaktan kıvanç duyulan dünyanın öbür ucundaki köpek kafalı insanların, yamyamla- li bir ders kitabı olarak değerlendirilmiş, Konstantinopolis bir yurt sevgisinin, “Tapınağım insan olsun... rın, Amazonların ve Pigmelerin yaşadığı bir dünyadan sah- (Konstantiniyye-İstanbul) üzerinden geçerek Mısır’a kadar Uğruna öleceğim tek kale: İnsandır bu” diyen neler anlatmaya başlar. uzatılan bir Kudüs, yani “hac yolculuğu”nun düzyazı / seya- bir insan sevgisinin, doğa sevgisinin, “yedive- ren bağımsızlık gülü”nün şairi, Atatürk’ün sü- hatname türünde bilgilendirici anlatısı olarak büyük bir PALAVRA ÜSTÜNE PALAVRA! rekli devriminin bilgesi Ceyhun Atuf Kansu’nun ilgi görmüş. Mitolojik anlatılardaki Amazon halkını bir kenara koya- (7 Aralık 1919 / 10 Mart 1978) yazınını irdeliyor. Pek çok yerden derlendiği ya da alındığı söylenen içinde- lım, Etiyopya’da tek bacaklı ve dev ayaklı -hatta o kadar bü- Anısına sonsuz saygıyla. ki coğrafi bilgilerin sorgulanmadığı yıllarda da Hıristiyanlık yüktür ki bu ayaklar, halk güneşten korunmak için ayakla- Feridun Andaç, “Deniz insanına yepyeni bakış” söyleminin güvenli gölgesinde baş üstünde tutulmuş. rını şemsiye gibi kullanır (!)- insanlar (s. 120, 121), sakallı başlıklı yazısında, “Bu öyküleri okuyunca onun, kadınların yaşadığı topraklar (s.132), hastalanan yakınlarını EĞLENCELİ BİR HAYALİ METİN! Herman Melvillevari bir deniz romanı (belki de boğup yemesi için büyük köpekler besleyen halklar (s. 147), Değeri hâlâ büyük olmakla beraber artık uzmanlar met- bizim Moby Dick’imizi) yazabileceğine inandığımı ineklere tapan “köpek kafalı” insanların yaşadığı diyarlar (s. ne daha eleştirel yaklaşabiliyorlar. Belki de bu sayede İngi- belirtmeliyim. Babası Yaman Koray’dan edebiyat 149), kafası olmayan ama gözleri omuz başlarında olan in- liz soylusu John Mandeville’in seyahatleri günümüzde “da- bayrağını devralıp ileriye taşıyabileceğini söyle- sanlar (s. 153), dört ayağı üzerinde yürüyen bütün vücudu ha eğlenceli” bir metin olarak seyahat yazını ile kurgusal bi- mek istiyorum” sözleriyle değerlendirdiği Ömer kıllarla kaplı halklar (s. 155), başı kartal gövdesi aslan ka- yografi arasında bir yere oturuyor. Koray’ın Tuz Kokulu Öyküler’ini merceğe alıyor. natlı canavarların yaşadığı diyarlar (s. 196) derken ipin ucu- Aslında “asıl” yazarının bile tartışmalı olduğu ve kabul Yasin Ramazan, Mortimer J. Adler’in, Aristo- nu iyice kaçırır Mandeville. edilen yazarının “eksiklerle dolu” biyografisi dolayısıyla gö- teles felsefesine göre her insanın farklı boyutları rünüşte bir İngiliz şövalyesi tarafından yazılan seyahatname, GERÇEK, SÖYLENTİ, HAYAL, FANTEZİ İÇ İÇE! olduğunu ortaya koyduğu çalışması Herkes İçin Bir noktadan sonra bariz biçimde gerçek, söylenti, hayal Mandeville’in sözünü ettiğimiz Kutsal Topraklar haricinde Aristoteles’i inceliyor. ürünü ve fantezi birbirine girer. Sir John Mandeville’in Se- Hindistan ve Çin’deki deneyimlerini de aktarır (veya aktarır Y. Bekir Yurdakul, “Kitaplar denli gizemli bir ki- gibi görünür zira bir kısmı apaçık hayal ürünüdür). yahatleri aslında bu yönüyle de oldukça önemlidir zira 14- tabevi” başlıklı yazısında, Melis Sena Yılmaz’ın 15. yüzyıl Avrupa’sının “bilmediği du¨ nyayı” algılama biçi- Ba’nın Olağanüstü Kitabevi; “Bir sevgi öyküsü...” ‘BEN, JOHN MANDEVİLLE KULUNUZ...’ mine ilişkin kusursuz bir bakış açısı sunar. başlıklı yazısında da Zeynep Alpaslan’ın Valenti- Belki tam burada İngiliz asilzadesinin önsözüne başvur- Öyle ki uzun yıllar Avrupa’nın “öteki du¨ nya”yı tanımla- na adlı kitaplarını merceğe alıyor. makta yarar var: masına referans olacaktır… Kısa tanıtımlar, Emek Yurdakul’un hazırladı- “Ben, John Mandeville kulunuz, İngiltere’de, St. Albans’ta Alev Bulut’un ustalıklı çevirisiyle Kırmızı Kedi Yayınevi ğı Güncel ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bul- doğdum. 1322’de yola çıktım, çok topraklar ve denizler aş- tarafından yayımlanan seyahatname dilimize ilk kez çevril- maca ile de düşün trafiği sürüyor! tım, pek çok u¨lke, ada ve krallık gördu¨m. mesinin yanında, hazırlanan edisyonda orijinal metnin 1430- İyi okumalar... Tu¨rkiye, Ku¨çu¨k ve Bu¨yu¨k Ermenistan, Tataristan, İran, 1440 yılları arasında yayımlanan el yazmasından özgün ve Suriye, Arabistan, Yukarı ve Aşağı Mısır, Libya, Keldani orijinal görseller yer aldığı gibi, yine kitabın sonunda Bo- Düzeltme ve özür: Geçen haftaki dergimizin u¨lkesi, Habeşistan’ın bu¨yu¨k bölu¨mu¨, Amazon u¨lkesi, Aşağı hemya yazması için hazırlanan görsel albümü de yer alıyor. üçüncü sayfasında “Bir şehir, bir cenaze, bir ve Yukarı Hint u¨lkesinin bu¨yu¨k bölu¨mu¨ ve Hint adalarında Bu eşsiz Mandeville metni bize ortaçağ insanının dünyayı yaşam!” başlıklı inceleme Kerem Çalışkan yaşayanların yaşayışlarını ve törelerini gördu¨m. algılayış biçimine ilişkin ipuçları verirken edebi bir tat / eğ- imzasıyla yayımlanmıştır. Doğrusu Kerem Size bu u¨lkeleri ve adaları anlatacağım, başımdan geçenle - lence de vaat ediyor. n Işık olacaktır. Düzeltir, özür dileriz. lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. KITAP Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.